آسیب‌های مالی و حیثیتی در فضای مجازی را بشناسید (بخش دوم)

 هتک حیثیت از طریق فضای مجازی دومین جرم سایبری بزرگ در کشور ما است.
 

چکیده: اصل عدم اعتماد به کاربران مجهول الهویت و وب‌سایت‌های ناشناس، مهم‌ترین نکته‌ای است که که برای جلوگیری از قربانی شدن به وسیله کلاهبرداران اینترنتی وجود دارد. بنابراین بهتر است همیشه موقع وب‌گردی از منابع معتبر و شناخته شده استفاده کنیم. در قسمت پایانی این مقاله با ادامه آسیب‌های مالی و حیثیتی در فضای مجازی آشنا می ­شوید.

تعداد کلمات 1127 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

زورگیری یا زورگویی اینترنتی[i] به فعالیت‌هایی گفته می‌شود که با هدف تحقیر و آزار دیگران از طریق اینترنت و ابزار دیجیتال انجام می‌شود. انتشار تصاویر خصوصی، ناسزاگویی، تهدید، انتشار تصاویر یا مکالمات خصوصی، هک کردن صفحه شبکه اجتماعی، ارسال پیام تهدید و شایعه‌پراکنی از طریق اینترنت از انواع مختلف این جرم است. به گزارش «پلیس فتا» هتک حیثیت از طریق فضای مجازی دومین جرم سایبری بزرگ در کشور ماست و پرونده‌های زیادی به این دلیل تشکیل شده است که توجه به آنها ضرورت دارد.
تحقیقات نشان می‌دهند در امریکا حدود یک سوم از نوجوانانی که از اینترنت استفاده می‌کنند، هدف فعالیت‌های اینترنتی خصمانه قرار گرفته‌اند، 15 درصد از نوجوانان اعلام کردند فردی اطلاعات شخصی آنها را منتشر کرده است، 13 درصد اعلام کردند شایعاتی در مورد آنها در فضای مجازی منتشر شده است، 3 درصد اعلام کردند ای‌میل یا پیام تهدیدآمیزی دریافت کرده‌اند و 6 درصد اعلام کردند عکس یا ویدیوی خجالت‌آوری از آنها در اینترنت منتشر شده است. این زورگویی‌های اینترنتی بسته به موقعیت می‌تواند تهدیدآمیز و تأثیرات ناملایمی داشته باشند. زورگویی اینترنتی تأثیرات بسیاری بر قربانیان می‌گذارد. از این تأثیرات می‌توان به افسردگی، اضطراب، گوشه‌گیری، ترک تحصیل، پرخاشگری و نهایتاً خودکشی اشاره کرد. برخی آمارها نشان می‌دهد 20 درصد از کودکانی که مورد زورگویی اینترنتی قرار می‌گیرند، به خودکشی فکر می‌کنند و 10 درصد از این افراد اقدام به خودکشی می‌کنند که خوشبختانه تلاش عده زیادی از آنها موفقیت‌آمیز نیست.[ii] تحقیقات انجام شده درباره خودکشی بزرگسالان نشان می‌دهد زنان دو برابر مردان اقدام به خودکشی می‌کنند، ولی میزان مرگ ناشی از خودکشی در مردان دو برابر زنان است. تحقیق انجام شده در هلند نشان داده است خودکشی ناشی از زورگویی اینترنتی بیشتر از خودکشی ناشی از زورگویی در فضای آف‌لاین است (فن‌گیل، ودل و تنیلون). باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از نوجوانان و جوانان به دلیل ترس از عواقب آن و ترس از بدنامی، هیچ‌گاه درباره این زورگویی‌های اینترنتی اطلاعی به بزرگسالان یا افراد مسئول نمی‌دهند. در نتیجه آمارها و اخبار منتشر شده در این زمینه بسیار کمتر از حجم آسیب حقیقی ناشی از زورگویی اینترنتی است. با توجه به ناشناس بودن افراد در شبکه‌های اجتماعی، زورگویی‌های اینترنتی در بسیاری از موارد قابل ردیابی نیستند.
همچنین به اشتراک‌گذاری مطالب، تصاویر و هر گونه محتوایی که صاحب آن اجازه انتشار آن را نداده، از مصادیق افشای راز است و نباید بدون داشتن اجازه، آنها را به اشتراک گذاشت و منتشر کرد و مهم‌تر اینکه نباید اطلاعات شخصی و خانوادگی را منتشر کرد.
در نهایت اینکه با توجه به هویت پنهان کاربران در فضای مجازی، ارتباطات نزدیکی که تنها از طریق فضای مجازی ایجاد می‌شود، از مصادیق اطمینان مذموم است، بنابراین نباید قبل از احراز هویت و شناخت قطعی کاربران، با آنها ارتباط برقرار کرد.
 

جعل اکانت هم از شیوه‌های رایج کلاهبرداری اینترنتی است. بسیاری از نرم‌افزارهای معروف بعد از مدتی بدل یا به اصطلاح «فیک» پیدا می‌کنند. فعالیت در این سایت‌ها هم می‌تواند اخاذی اینترنتی و هم مالی به شیوه‌هایی که گفته شد در پی داشته باشد.نمونه‌هایی از جعل اکانت یا همان حساب کاربری فعالان مشهور اینترنتی از بازیگران و هنرمندان گرفته تا برند شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف برای کلاهبرداری به وقوع پیوسته است.
برای مثال بازی رایگان و پرطرفدار «کلش آف‌کلنز» یکی از ابزارهای کلاهبرداری مجرمان سایبری شده است. با توجه به اینکه در بازی کلش آف‌کلنز، برای رسیدن به اکانت‌های بالاتر نیاز به صرف زمان بیشتر بازی است بستری برای کلاهبرداری شده است، برخی علاقه‌مندان این بازی که زمان یا حوصله ندارند، به دنبال خرید مراحل بالاتر این بازی هستند. همین امر باعث شده تا برخی کاربران که به اکانت‌های بالا رسیده‌اند اقدام به فروش اکانت خود کنند. در این تبلیغات دروغین، علاقه‌مندان را تشویق به خرید می‌کنند و بعد از دریافت وجه که به صورت اینترنتی واریز می‌شود اکانتی برای خریدار ارسال نمی‌شود یا اکانت ارسالی عمل نمی‌کند. یا در نمونه‌ای دیگر مجرمان، اکانت فردی را که در این بازی پیشرفت داشته است هک کرده و به ای‌میل فرد دسترسی پیدا می‌کنند و از این طریق اکانت فرد را به شخص سوم می‌فروشند.[iii]
مهم‌ترین نکته‌ای که برای جلوگیری از قربانی شدن به وسیله کلاهبرداران اینترنتی وجود دارد، اصل اعتماد نکردن به کسانی است که نمی‌شناسیم. این مورد درباره وب‌سایت‌های ناشناس هم باید رعایت شود. بهتر است همیشه موقع وب‌گردی از منابع معتبر و شناخته شده استفاده کنیم و مراقب تک‌تک کلیک‌های خود در این فضا باشیم.
 

این تبلیغات می‌تواند با شماره پیامک ارسال انبوه به تلفن همراه فرد فرستاده شود، می‌تواند از طریق ای‌میل دریافت شود یا هنگام کلیک در سایت‌های غیر مجاز و نامعتبر به عنوان تبلیغات حاشیه یا به صورت پاپ‌آپ دیده شود. محتوای بیشتر این تبلیغات به کاربر می‌گوید که برنده جایزه‌ای شده است و برای دریافت آن یا باید مبلغی را به حسابی بانکی واریز کند یا شماره کارت بانکی و رمزهای آن را برای جایی ارسال کند. در مورد اول، فرد مال‌باخته می‌شود چون جایزه‌ای در کار نیست و در مورد دوم امکان سوءاستفاده از کارت بانکی وجود دارد.
بانک مرکزی در این باره به شهروندان هشدار داده است که: «اشخاصی با استفاده از فیشینگ تلفنی (تکنیک‌های مختلف تخلیه اطلاعات از طریق تلفن یا وب‌سایت‌های تقلبی) و به کارگیری روش‌های مهندسی اجتماعی و با استفاده از ترفندهای مختلف از کاربران می‌خواهند اطلاعات محرمانه مربوط به کارت یا حساب بانکی‌شان را از طریق تلفن وارد کرده و دستورهای خود را در قالب تلفن گویا به مشتری اعلام کنند و از این طریق زیان‌های قابل توجهی را متوجه مشتریان بانک‌ها کرده‌اند. همچنین افرادی سودجو از طریق ارسال پیامک و دادن وعده اعطای جوایز چند ده میلیون تومانی به مشترکین تلفن همراه، آنان را دعوت به وارد کردن اطلاعات حساب بانکی خود مثل شماره کارت و رمز اینترنتی کرده و از این طریق از حساب آنان برداشت می‌کنند.»[iv]

تهیه و تنظیم: خانم حدیثه اسفندیار
منبع: محمد حسین سیاح طاهری و دیگران؛ (1395)، حقیقت مجازی، انتشارات مرکز ملی فضای مجازی