گونه های تربیت فرزند

انسان دارای ابعاد وجودی است که هر کدام نیاز به تربیت دارند.
 

چکیده: انسان تشکیل شده از جسم و روح و هر آنچه لازمه رشد او در این دو بعد است باید به کار گرفته شود. اندیشمندان حوزه تربیت گونه های مختلفی را برای پرورش روح و جسم بیان کرده اند که در این نوشتار به این گونه های تربیتی اشاره می شود.

تعداد کلمات 1233 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

تربیت، اقسام گوناگونی دارد که به شرح زیر می آید:
 

 اسلام به پرورش جسم کودک، اهمیت می دهد؛ تربیت بدنی و جسمی، یعنی: پرورش دادن کودک، به گونه ای که بتواند با توانایی کامل کامل، کارهای خود را انجام دهد و در مقابل بیماری ها مقاوم باشد.
اسلام، ما را به بهره مندی از غذاها و نعمت های خوراکی مفید برای جسم و جان توصیه می کند و به پرورش هایی مثل تیراندازی، شنا و اسب سواری ترغیب می کند و سلامت جسم و جان را با برنامه ای منظم و به دور افراط و تفریط ارائه می نماید.
بنابراین، پدران، مادران و مربیان باید کودکان را به گونه ای تربیت نمایند که آنان نیروی جسمی خود را در راه صحیح به کار گیرند تا بتوانند ، وظایف فردی و اجتماعی خود را انجام دهند.
 

 اسلام، دین عقل و اندیشه است و برای پرورش عقل و خرد اهمیت زیادی قائل است؛ از این رو، از پدران و مادران و مربیان می خواهد تا عقل و خرد کودک را پرورش دهند و آن را در مسیر درست قرار دهند. دین مبین اسلام، عقل را ارزشمندترین نیروی انسان معرفی می کند و از انسان می خواهد تا عقل خویش را در راه خیر و نیکی به کار گیرد؛ بنابراین، پدران و مادران و مربیان باید به تربیت و پرورش عقلی کودک توجهی ویژه نمایند و آن را نیک پرورش دهند.
 

 روح، کانون پرورش انسان را تشکیل می دهد؛ از این رو، اسلام عنایتی ویژه، به پرورش روح آدمی دارد و بهترین راه پرورش روح را در اتصال او با خدای متعال می داند. هر چه انسان به خدا نزدیک شود، روح او پرورش بهتری می یابد. پدران و مادران نیز باید در پرورش روحی کودکان خود بکوشند و با اتصال روح آنان به پاکی ها، زمینه پرورش روحی آنان را ایجاد نمایند .
 

احساس و عاطفه، براساس تربیت، تقویت و یا نضعیف می شود. آن گاه که به مرحله عشق و محبت می رسد، باعث تحرک و تلاش غیر قابل توصیف می گردد ، دوست داشتن و محبت سبب می شود، انسان برای دستیابی به رضایت محبوب خود، تلاش و کوشش نماید.
فرزندان باید به گونه ای تربیت شوند که از عواطف و احساسات خود به صورت صحیح بهره گیرند. توجه به جنبه های عاطفی کودک ، یکی از مهم ترین راه های شناخت تأثیر گذاری تربیت در کودک به شمار می آید.
عشق ورزیدن به دیگران و محبت بی شائبه، آن هم در چارچوب فرمان محبوب حقیقی - خداوند - روح انسان را پالایش می کند و به آسایش می رساند. از سوی دیگر بهره گیری از حس محبت و عشق کودک می تواند، راه تربیت او را هموار سازد و چگونگی کنترل دوستی و دشمنی را به او بیاموزد.
شیوه های صبر، کنترل خشم، ناراحتی، اقدامات و عکس العمل لازم در هنگام جلوه احساسات و ... به شیوه تربیتی کودک باز می گردد.
بررسی تربیت در زمینه احساس دوستی و دشمنی، ترس، حسد و بسیاری از عواطف دیگر، نیازمند نوشتن کتابی مستقل در این زمینه است.
 

سلامت و درستی عقیده، روح رسالت اسلام است. همه پیامبران و کتاب های آسمانی آمده اند تا نخست اعتقادات و سپس رفتار انسان را تصحیح نمایند. هر انسانی در هر سطح و جایگاهی که باشد، به همان اندازه که مفاهیم ایمانی را در ست درک کند ، شخسیت وروح او قوی تر و اراده ای محکم تر پیدا میکند و به گونه ای که کم کم می تواند ، در برابر سختی ها، مشکلات و حوادث زندگی مقاوم تر عمل کند.
پدران ، مادران و مربیان، باید به تربیت معنوی و ایمانی ، اهمیت بیشتری بدهند؛ زیرا، این بخش از تربیت ، زمینه ساز رشد و تکامل احساسات و عواطف ، پاکیزگی روح و صفای باطن کودک می گردد و زیبایی های رفتار او را شکل می دهد؛ در نتیجه، از انواع بیماری های روانی ، دل نگرانی ها و استرس در امان می ماند.
تربیت معنوی شامل ترس از گناه، تفکر در عظمت خداوند، آفرینش، التزام به فرمان ها و دستورهای الاهی را در کودک فراهم می آورد، تا نمونه ای از این آیه شریفه گردند:
« إنما المؤمنون الذین إذا ذکر الله وجلت قلوبهم وإذا تلیت علیهم آیاته زادتهم إیمانا وعلى ربهم یتوکلون» ؛ همانا مؤمنان واقعی کسانی هستند که هرگاه نام خدا برده می شود، دل هایشان نرم می گردد و آن گاه که آیات او بر ایشان خوانده شود، ایمانشان را افزون نماید و آنان بر پروردگار خویش توکل می نمایند.
 

عبادت، میوه اعتقاد است؛ اما، باید آموزش داده شود. اگرچه کودکان تکلیف ندارند، آماده سازی آنان برای گام نهادن به مرحله تکلیف و بلوغ ضروری است. عادت دادن و تربیت عبادی کودکان با روش های درست، آینده آنان را فراهم می سازد تا هیچ گاه از عبادت های واجب و حتی مستحب سرباز نزنند؛ البته، هر یک باید در زمان و با روش خاصی انجام گیرد.
 

اخلاق زیبا، رعایت آداب نیکو، از تربیت اخلاقی درست سرچشمه می گیرند؛ ارزش کودک به ادب او است و ادب فقط باتربیت صحیح، آشکار می گردد؛ از این رو، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
هیچ هدیه ای از طرف پدر و مادر برای کودکان خود بهتر از و تربیت نیکو و خوب نیست.[1]
ویژگی هایی همچون: خوش اخلاقی ، صداقت ، راستگویی، برخورد زیبا، احترام به دیگران، خیر و برکت دنیا و سعادت آخرت کودک را فراهم می کنند.
 حضرت امام خمینی (ره) می فرماید:
بر ولی کودک لازم است که او را از آنچه موجب فساد اخلاقی می شود، محافظت نماید تا چه رسد به آن چه مضر به
اعتقادات وی می باشد.[2]
حضرت آیت الله گلپایگانی نیز در این باره می فرماید: والدین موظفند، کودکان خود را در جهت کسب اخلاق کریمه و آداب پسندیده تربیت نمایند و بر انجام کردار نیک و صفات مردانگی و کرامت عادت دهند و از آن چه به حال خود و دیگران مضر است، منع نمایند.
 

 شخص به گونه ای تربیت شود که بتواند رابطه ای درست و صیحی با افراد جامعه داشته باشد. نگه داشتن حد و حدود، احترام به آنچه که حق دیگران است، درست برخورد کردن با هم سن و سالان و ... از مصادیق تربیت اجتماعی است که باید آموزش داده شوند و کودک بر اساس روش های درست در مسیر صحیح قرار گیرد.
 

پدر و مادر به صورت تدریجی، حکیمانه و با توجه به مراحل گوناگون رشد کودک و نوجوان، به تربیت جنسی کودک همت می گمارند. آداب اجازه خواستن برای ورود به اتاق یا منزل، محرم یا نامحرمی، چگونه لباس پوشیدن، پرهیز از دیدن صحنه های تحریک آمیز و ... در زمره تربیت جنسی جای می گیرد.
 
منبع: کتاب «دوران طلایی تربیت» (تربیت دینی فرزند از تولد تا هفت سالگی)
نوشته: محمدعلی قاسمی