راه های تقویت دوستی (نوجوانان بخوانند)

همه چیز نویش خوب است الا دوستی که قدیمیش از همه بهتره.  
 

چکیده: از جمله وظایف مهم انسان در محیط‌های دوستانه و مراقبت و پاس‌داری از دوستی‌ها و پرهیز از عوامل جدایی‌آفرین است. دوران نوجوانی به علت استقلال طلبی ای که در این دوران پدیدار می شود، نیاز به حفظ دوستان خوب بیشتر احساس می شود. در این نوشتار به راه های تقویت دوستی برای نوجوان می پردازیم.

تعداد کلمات 1252 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

 

از جمله وظایف اخلاقی هر فردی در محیط های دوستانه، مراقبت و پاسداری از دوستی ها و اجتناب از عوامل جدایی آفرین است؛ چه اینکه دوستی از توفیقات بزرگ و هدیه ای الهی است. از دست دادن رفیق، خسرانی در خور توجه و حادثه ای دردناک است. حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: «کسی که دوست خوب و شایسته ای را که بر اساس معیارهای دینی انتخاب کرده از دست بدهد. گویا شریف ترین اعضای بدن خود را از دست داده است».[1]
نظیر دوست ندیدم اگر چه از مه و مهر                           نهادم آینه ها در مقابل رخ دوست

عوامل متعددی در تقویت و تداوم دوستی دخالت دارد که در ادامه به نمونه هایی اشاره می کنیم:
 

حرکات غیرکلامی چهره، به ویژه صورت شاد همراه با لبخند در هنگام ملاقات با دوستان، تأثیری عمیق تر از زبان دارد و به طرف مقابل چنین القا می کند که دوستت دارم و از دیدار تو خوشحالم.
در آموزه های دینی، لبخند زدن فرد به هنگام رویارویی با دیگران، باعث پاداش اخروی[2] و گشاده رویی باعث تقویت پیوند دوستی و محبت[3] و همچنین موجب انس بیشتر با دوستان شمرده شده است.[4]

 دومین گام برای جلب عواطف و محبت دیگران، رعایت ادب و احترام در مقابل آنان است. در روایتی از امام معصوم (علیه السلام) آمده است: «احترام میان خود و برادرت را از بین مبر و از آن، چیزی باقی بگذارد؛ زیرا از میان رفتن آن موجب از میان رفتن شرم است و برجای بودن احترام، عامل ثبات دوستی است.»[5]
توجه به دیگران و قدردانی و گوش فرادادن به سخنان دوست، از علایم احترام گذاشتن است و باعث تقویت دینی می شود.
 

هدیه، نماد عاطفه و مهر است و باعث افزایش محبت اشخاص به یکدیگر می شود. هدیه دادن، دوستی به بار می آورد. برادری را تازه می کند و کینه ها را می زداید. پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «هدیه موجب محبت و دوستی و برادری می شود و دشمنی و کینه را زایل می کند.»[6]
هدیه دادن، نشانه ارادت و علانه به فرد مقابل و گیرنده هدیه است و موجب احساس خوشایندی و علاقه قلبی به دوست و هدیه دهنده می گردد. در روایتی، حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) ضمن توصیه به دادن هدیه، فلسفه و دلیل آن را این گونه بیان می کنند: «به یکدیگر هدیه بدهید؛ زیرا هدیه دوستی و محبت را افزایش می دهد (چند برابر می کند).»[7]
 

 یکی از راه ها و عوامل تأثیرگذار در دوام دوستی ها، ابراز علاقه قلبی و به عبارت دیگر، اظهار دوستی و علاقه مندی است. کلمه دوستت دارم، زیباترین و پرجاذبه ترین واژه در روابط دوستانه است. وقتی به دوست خود بگویم دوسش داریم (ابراز کلامی عواطف) احساس محبت او نیز به ما برانگیخته می شود.
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «هرگاه کسی را دوست داشتی، او را به آن آگاه ساز که این کار، دوستی میان شما را پایدارتر می کند.»[8] پیامبر گرامی اسلام به اظهار دوستی به رفیق را از جمله وظایف اخلاقی تلقی کرده، می فرمایند: «هرکس نسبت به برادر مؤمن و دوستش علاقه ای داشتند باشد و آن را اظهار نکند، به او خیانت کرده است.»[9] اظهار دوستی، موجب آرامش و اطمینان طرف مقابل می شود و عواطف را نسبت به او تحریک کرده، رابطه صمیمانه ای به وجود می آورد.
 

سلام، نوعی اعلام محبت، دوستی و اظهار علاقه و آشتی در آغاز گفت و گوست که معمولا با حالت عاطفی خوشایند همراه است. سلام، از بهترین ابزارهای ایجاد ارتباط کلامی و از راحت ترین روش های آغاز گفت و گو است. آغاز سخن باسلام، نوعی اظهار تمایل به ارتباط کلامی با دیگران است.
در آموزه های اسلامی ضمن تأکید بر آغاز سخن با سلام و مستحب بودن آن جواب سلام را واجب دانسته، توصیه شده با عباراتی بهتر و کامل تر جواب سلام داده شود. مستحب بودن سلام و توصیه به آن و واجب شدن جواب سلام، نوعی تأکید بر لزوم ایجاد ارتباط با این واژه دلنشین و تأکیدی بر استمرار روابط عاطفی است. این روابط عاطفی، موجب نزدیکی دلها به یکدیگر و پایداری دوستی ها و رفاقت ها می گردد.[10]
 

 دست دادن و فشردن دست ها به هنگام ملاقات دوستان، موجب رفع کینه و زمینه ساز افزایش محبت است.[11]
در آموزه های اسلامی، دست دادن از نشانه های کامل بودن دوستی به حساب آمده، دست دادن با برادر مؤمن، برتر از دست دادن با فرشتگان تلقی شده است.[12]
اگر سلام همراه با معانقه (دست دادن) از سر محبت و علاقه باشد، محبت و علاقه مندی به اوج می رسد و کامل می گردد. در روایتی از امام معصوم (علیه السلام) می خوانیم:
«هرگاه دو مؤمن یکدیگر را ملاقات کنند و دست یکدیگر را فشار دهند، خداوند به آن دو، صد رحمت اعطا می کند که نود و نه رحمت، از آن کسی است که دوست خود را بیشتر دوست دارد و اگر یکدیگر را در آغوش گیرند، هر دو غرق در رحمت خواهند بود.»[13]
 

فروتنی و تواضع در مقابل دیگران، علاوه بر بالا بردن مقام و منزلت انسانی، دوام دوستی ها را نیز به دنبال دارد. حضرت امیر المؤمنین، على (علیه السلام) می فرمایند: «سه چیز موجب محبت است، دین، تواضع و بخشش»[14] و نیز حضرت فرمودند: «میوه و نتیجه تواضع، محبت و دوستی است».[15]
عیب است بزرگ بر کشیدن خود را         وز جمله خلق برگزیدن خود را
از مردمک دیده بباید آموخت             دیدن همه کس را و ندیدن خود را
 

از آنجا که دوران نوجوانی و جوانی، دوران کم تجربگی است و احتمال خطا و لغزش در افراد بسیار است، باید به افراد تحت تربیت خود یادآور شویم: از بعضی خطاهای دوستان که چندان هم حاد و عمدی نیستند، چشم پوشی کنند و در رفع و اصلاح آن اقدام نمایند؛ نباید با کوچکترین خطا و اشتباهی، دوستی و رفاقت خود را به هم بزنند. البته اگر شخصی به گناه و بزهکاری جدی آلوده شده است، باید از او جدا شد و این کار حتما لازم است.
 
 
منبع : کتاب « بادخترم (ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان)»
نویسنده: علی احمدپناهی و داود حسینی

پی نوشت : 
[1] . جمال الدین خوانساری، غرر الحکم، ص 415.
[2] . محمدبن الحسن عاملی، وسایل الشیعه، ج 11، باب 4، ص 569، ح 2
[3] . بحارالانوار، ج 71، باب 10، ص 167، ح 35
[4] .جمال الدین محمدخوانساری، شرح غرر الحکم و دررالکلم، ج 1، 191.
[5] . بحارالانوار، ج 75، باب 23، ص 253، ح 117.
[6] . همان، ج 74، باب 7، ص 166، ح 192.
[7] .همان، ح 192.
[8] . همان، باب 12، ص 181، ح 2.
[9] . علی بن حسام الدین المتقی، کنز العمال، ج 9، ص 25.
[10] . مسعود آذربایجانی و همکاران، روان شناسی اجتماعی، ص 245.
[11] . محمدبن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 2، ص 183.
[12] . میرزاحسین نوری، مستدرک الوسائل، ج۹، ص۵۷.
[13] . جامع الاحادیث، ص 122.
[14] . مرکز الأبحاث والدراسات الاسلامیه، تصنیف غرر الحکم، ح 5181.
[15] . عبدالواحد آمدی، غررالحکم و دررالکلم، ح 4613.