چگونه برای فرزندان خود دعا کنیم؟

دعای والدین در حق فرزندان، موجب ایستادگی و مقاومت وی در برابر شیطان و نفس اماره خواهد شد.
 

چکیده : از جمله بهترین دعاها در حق فرزندان، دعاهای موجود در قرآن و دعای 25 صحیفۀ سجادیه است. در این مقاله با برخی از مهم­ترین این دعاها آشنا می­ شویم. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1415 /  تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

یکی دیگر از کارهایی که ناشی از محبت والدین می‌باشد، دعا کردن آن‌ها برای فرزند است که گاه با همراهی اعضای خانواده صورت می‌پذیرد. این شیوه در سیرۀ ائمه اطهار (علیهم السّلام) نیز به چشم می‌خورد. امام صادق علیه السّلام می‌فرمایند: پدرم هر وقت دچار غم و اندوه می‌شد، زنان و کودکان را دور هم جمع نموده و دعا می‌کرد و آن‌ها آمین می‌گفتند.[1]این عمل امام معصوم نشان‌دهندۀ رحمت ویژه خدا، به زنان و کودکان است که به واسطۀ آن‌ها دعا را مستجاب می‌کند و از طرفی، آموزش شیوۀ دعا کردن، به خانواده می‌باشد.
 

در مورد این که چه دعایی برای فرزندان، بهترین‌هاست، می‌توان به دعاهایی موجود در قرآن و دعای 25 صحیفۀ سجادیه رجوع کرد. در قرآن کریم، حضرت ابراهیم برای فرزند خود، این گونه دعا می‌کند: «رَبِّ اجْعَلْنِی مُقِیمَ الصَّلاةِ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی رَبَّنا وَ تَقَبَّلْ دُعاءِ»؛[2] پروردگارا! مرا برپادارنده نماز قرار بده، و نیز از فرزندانم [برپادارندگان نماز قرار بده] و پروردگارا! دعایم را قبول کن. خداوند نیز دعای او را مستجاب می‌کند و می‌فرماید: «وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَةً وَ کُلاًّ جَعَلْنا صالِحِینَ»؛[3] و اسحاق و یعقوب را به عنوان عطایی افزون، به او بخشیدیم و همه را افرادی شایسته قرار دادیم.
هم‌چنین در روایتی زیبا از رسول خدا آمده است: دعای چهار کس ردّ نمی‌شود تا این که درهای آسمان به روی آن‌ها باز شده، به عرش می‌رسد؛ یکی از آن‌ها (دعای پدر برای فرزندش است).[4] یا آیۀ شریفه دیگری، دعای مؤمنان در مورد فرزندانشان را این گونه بیان می‌فرماید: «وَ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقِینَ إِماماً»؛[5] و کسانی که می‌گویند: پروردگارا! ما را از سوی همسران و فرزندانمان خوشدلی و خوشحالی ببخش و ما را پیشوای پرهیزکاران قرار ده.
 

امام ساجدین علیه السّلام نیز به درگاه خدا، دعاهای پر معنایی را برای فرزندان خود به زبان آورده‌اند که از دعاهای مهم و مؤثر در تربیت دینی است؛ چند فقره را نقل می‌کنیم: ای خداوند، بر من احسان کن و فرزندانم را برایم باقی گذار و شایستگی‌شان بخش... خردسالشان را پرورش ده... تنشان و دینشان و اخلاقشان را به سلامت دار... ای خداوند، فرزندان مرا همه نیکان و پرهیزکاران و بینایان قرار ده...[6].
 

امام، بعد از این دعاها، شیوۀ پرهیزکار شدن و در زمرۀ نیکان قرار گرفتن را در قالب دعا این گونه آموزش می‌دهند: و چنان کن که فرمان‌های تو را بشنوند و اطاعت کنند، با یاران تو دوست و نیک‌خواه و با دشمنان تو دشمن و کینه‌توز باشند. ای خداوند، چنان کن که فرزندان من دوستدار من باشند و بر من مهر ورزند. روی دلشان با من باشد و در یاری من پایدار باشند... فرمان‌برداران من باشند نه آن که عصیانگران و نافرمانان و مخالفان و خطاکاران...[7].
 

سپس از شرّ شیطان رجیم به خداوند پناه برده و در توصیف و آشنایی بیشتر و چگونگی مقابله با او، این گونه دعا را ادامه می‌دهند: ای خداوند، مرا و نسل مرا از شیطان رجیم در پناه خود نگه‌دار. تو ما را آفریده‌ای و به [انجام کار] نیک امر کرده‌ای و از بدی نهی نموده‌ای.... به ثواب آن چیزی که ما را به آن امر کرده‌ای مشتاق و از عقاب آن بیمناک [کن].... برای ما دشمنی ساخته‌ای، که همواره در کار نیرنگ و فریب ماست. در اموری بر ما چیره‌اش گردانیده‌ای که ما را بر او چیرگی نداده‌ای. در درون سینۀ ما جایش داده‌ای و چون خون در رگ‌های ما روانش گردانیده‌ای. اگر ما از او غافل شویم، او از ما غافل نمی‌شود. اگر ما فراموشش کنیم، او ما را فراموش نمی‌کند. عقاب تو را در نظر ما ناچیز می‌شمارد و ما را از کس دیگری، غیر از تو، بیم می‌دهد.
اگر قصد انجام گناه کنیم، در ارتکاب آن دلیرمان می‌گرداند و اگر قصد کاری شایسته کنیم، از انجام آن، ما را باز می‌دارد. هر چیزی که برای ما می‌طلبد هواهای نفسانی است و به هر چیزی که اشاره می‌کند اعمال شبهه‌آمیز می‌باشد. اگر وعده دهد، وعده‌اش دروغ است و اگر آرزویی در دل ما برانگیزد، خود به خلاف آن برخیزد. ای خداوند، اگر مکرش را از ما بازنگردانی، ما را گمراه می‌کند و اگر ما را از تبهکاری‌هایش در امان نداری، پای ثبات ما را بلغزاند. بار خدایا، به قدرت خویش مقهورش کن که بر ما سلطه نیابد، تا آن گاه که دست دعا به سوی تو برمی‌داریم نگذاری که سوی ما راه جوید و در زمره در امان ماندگان از نیرنگ او در آییم.[8] کودکی که این گونه دعاها را می‌شنود، قطعاً در آینده در جنگ با شیطان و نفس اماره سستی نخواهد ورزید.
 

امام زین‌العابدین علیه السّلام در ادامه، فواید انس با پروردگار و در پناه او آرامش گرفتن را بیان فرموده و صفات صالحان را آموزش می‌دهد: ای خداوند، مرا جزء کسانی قرار ده، که با پناه بردن به تو انس گرفته‌اند و از سودای با تو سودها برده‌اند و در جایگاه امن عزّت تو پناه گرفته‌اند و تو از خزانه فضل و نعمت خود، بسیار، روزی حلالشان بخشیده‌ای و به جود و کرم تو، گشایش نعمت یافته‌اند و به وسیلۀ تو، از ذلّت به عزّت رسیده‌اند و از جور و ستم ستمکاران، در سایه دادگری‌ات غنوده‌اند و به رحمتت، از بلا رها شده‌اند و با توانگری‌ات، از بینوایی به توانگری رسیده‌اند و به سبب تقوای از تو، از گناه و لغزش و خطا در امان مانده‌اند و به دلیل اطاعت از تو، به خیر و صواب توفیق یافته‌اند و با قدرت تو، میان ایشان و گناهان مانع پدید آمده است، آن کسان که از همه معاصی تو دوری کرده‌اند و در جوار رحمتت قرار گرفته‌اند. ای خداوند، همه این موهبت‌ها را به توفیق و رحمت خود، به من ارزانی دار و ما را از عذاب دوزخ نگه‌دار.[9]
 

امام معصوم علیه السّلام در جای دیگر، شیوۀ صحیح تربیت دینی را این گونه آموزش می‌دهد:[10] پروردگارا! به ما توفیق ده که عشق به اهل بیت پیامبر و اولیائت را در قلب فرزندانمان قرار دهیم و معروف و منکر را به آن‌ها بشناسانیم و قدرت حق و باطل را برای فرزندانمان شرح کنیم تا به سمت معروف بروند و از منکر دور شوند و افتخار هم‌نشینی با صالحان را داشته باشند.

پروردگارا! به فرزندانمان اعتماد به نفس بده و توفیق توکّل بر خودت را عطا کن، تا بهترین آرزوها را برای آینده‌شان داشته باشند و به نیکی‌ها خوش‌بین بوده و در تأمین سلامت روحی‌شان بکوشند! پروردگارا! به من و همسرم توفیق ده تا به فرزندانمان آموزش دهیم که بفهمند، مخلوقات، در مقابل خدا مسئولند و شناخت این مسئولیت فقط، با تفکر و تعقل امکان‌پذیر است.خدای من! به ما توفیق بده تا محبت کردن به هم‌نوعان را به فرزندانمان بیاموزیم تا در مقابل تمام مسلمانان احساس مسئولیت کنند.
 

امام سجاد علیه السّلام با بیان این دعاها به فرزندانشان و شیعیان یاد می‌دهند که چگونه برای نسل خود دعا کنند. اگر هنگام مناجات، کودک این کلمات گهربار را از زبان پدر و مادر بشنود، می‌کوشد برای خشنودی خدا و والدین، خود را به آن سمت و سو بکشاند و از افتادن در گرداب جهل و گمراهی برهاند.

منابع: آقا میری؛ فاطمه سادات (1395)، عطیه الهی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
 پی نوشت :
 [1] . کانَ أَبِی علیه السّلام إِذَا أَحْزَنَهُ أَمْرٌ جَمَعَ النِّسَاءَ وَ الصِّبْیَانَ ثُمَّ دَعَا وَ أَمَّنُوا (بحارالانوار، ج 46، ص 297).