قاعدگی دختران

آشنایی با تغییرات جسمی و روانی نوجوانان برای والدین و مربیان ضروری است. 
 

چکیده: پریود (قاعدگی) یکی از مراحل بلوغ در دختران است. پریود مانند بسیاری از علایم دیگر بلوغ ممکن است برای دختران گیج کننده باشد.  در این نوشتار به بیان جزئیاتی در مورد تغییرات روانی دختران در دوران قاعدگی می پردازیم.

تعداد کلمات 1171 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

 به خونریزی های زنانه که در فواصل زمانی تقریبا مشخص و ثابت رخ می دهد، عادت ماهانه یا قاعدگی گفته می شود. زمان مشخصی برای شروع عادت ماهانه وجود ندارد و نمی توان زمان واحدی برای همه دختران، مشخص کرد. سن شروع عادت ماهانه، یعنی زود شروع شدن یا دیرتر آغاز شدن آن، اثر منفی بر حالت جسمانی دختران نوجوان نمی گذارد و بر توانایی او برای فرزنددار شدن هنگامی که عادت شروع می شود بی تأثیر است. به طور کلی شروع قاعدگی در محدوده سنی ده تا شانزده سال طبیعی است؛ ولی این رخداد معمولا در سن دوازده تا سیزده سالگی به وجود می آید.
اگر دختری تا سیزده سالگی نشانه ای از بلوغ جنسی نداشته باشد یا تا شانزده سالگی عادت ماهانه نشود، توصیه می شود حتما به پزشک مراجعه کند.

مراحل سیکل قاعدگی از شروع خونریزی قاعدگی تا شروع خونریزی بعدی، یک سیکل یا دوره قاعدگی با سیکل ماهانه است و این محدوده زمانی، طول مدت سیکل قاعدگی تلقی می شود؛ برای مثال اگر شروع خونریزی قاعدگی در خانمی روز پنجم مهرماه باشد و مجددا در تاریخ سی ام مهر ماه، شروع به خونریزی کند، طول مدت سیکل قاعدگی این خانم در این دوره، بیست و پنج روز است.
دوره عادت ماهانه در افراد مختلف، متفاوت است. بعضی از خانم ها و دختران هر ۲۸ روز یک بار، عادت می شوند و گروهی هر ۲۰ روز و عده ای دیگر کمتر از این؛ ولى یقینا بین دو عادت کمتر از ده روز فاصله نمی شود. در سال نخست شروع عادت ماهانه، دوره ها معمولا بی نظم هستند. در برخی، عادت ماهانه چند ماه پشت سر هم منظم است، بعد ممکن است یک یا چند ماه طولانی تر و با خونریزی بیشتر، همراه باشد.
عادت نشدن در بعضی از ماه ها ممکن است ناشی از تغییرات محیطی مانند مسافرت و از دست دادن بی مقدمه وزن به مقدار زیاد، تمرینات بسیار شدید و خسته کننده جسمانی و استرس های عاطفی و یا بارداری باشد که با رفع این مسائل و بزرگ تر شدن دختران نوجوان، عادت آنها از نظم بیشتری برخوردار خواهد شد. .
طول مدت سیکل یا دوره قاعدگی (از اولین روز خونریزی قاعدگی تا شروع خونریزی قاعدگی بعدی) در حالت طبیعی ۷ تا ۲۸ روز است؛ یعنی از ۲۱ تا ۳۰ روز، طبیعی است. اگر بیش از این مدت، در چند ماه متوالی وجود داشته باشد، ضروری است به پزشک متخصص زنان مراجعه شود.[1]
 

 قاعدگی برای یک دختر نوجوان، معنایی بیش از یک سازگاری زیست شناختی دارد. قاعدگی، نماد بلوغ جنسی، سلامت جسمی و هورمونی است؛ نماد موقعیت آینده یک دختر با عنوان «زن» است. از آنجا که واکنش یک دختر به قاعدگی ممکن است به امور گسترده ای تعمیم یابد، این مسئله که تجارب اولیه او تا چه اندازه مطلوب باشد، اهمیتی حیاتی دارد. دختر نوجوانی می گفت: «به نظر می رسید همه دوستانم قاعدگی شان شروع شده بود. احساس کردم از بقیه عقب افتاده ام؛ به همین دلیل به آن به عنوان یک نشانه از بزرگی و تکامل می نگریستم. پیش خودم فکر می کردم فقط وقتی می توانم یک زن کامل باشم که عادت شوم.»[2]
در بازخوردی مقابل، بسیاری از دختران به این رشد بهنجار و غیرقابل اجتناب، نگرشی منفی دارند. در برخی از مطالعات معلوم شده است گروهی از دختران به قاعدگی با دیدی منفی می نگرند و یا نسبت به آن بی توجه اند؛ تصور می کنند قاعدگی چیزی است که یک زن باید با آن بسازد. به نظر آنها جنبه مثبت قاعدگی این است که نشانه ای از بلوغ به شمار می رود و جنبه منفی آن این است که «دردسر»، است و باید برای رویارو شدن با آن، آمادگی داشت.[3]
بسیاری از زنان و دختران از چند روز قبل عادت ماهانه از نظر خلقی دچار برانگیختگی می شوند. افسردگی، غصه، دل مردگی و حتی تمایل به رفتارهای ناهنجار به وجود می آید. از هر ۲۵ زن، یک نفر چنان با نوسان هورمونی مواجه می شود که در این روزها پیوسته تغییرات شخصیتی از خود بروز می دهد.
قرآن کریم در این باره می فرماید: ویسئلونک عن المحیض قل هو اذی فاعتزلوا النساء فی المحیض؛[4] «از تو، درباره حیض سؤال می کنند. بگو حالت ناملایمی است. در حال حیض، از زنان دوری کنید.»
والدین و مربیان باید در این ایام، مراقب حالات روانی دختران باشند، باید برخورد ملاطفت آمیز بیشتری داشته باشند، زمینه آرامش روانی او را فراهم کنند، از درگیری های کلامی با آنها بپرهیزند و به آنها فرصت استراحت بیشتری بدهند و از امرونهی های بی مورد، خودداری کنند.
 

مشکلات جسمی حادی که در برخی از دختران نوجوان، همراه با قاعدگی بروز می کند، معمولا به چهار صورت زیر بروز می کند:
1 . قاعدگی دردناک: این مشکل همراه با احساس درد شدید در قسمت شکم است و ممکن است با علایم دیگری نظیر درد در ناحیه پشت، سردرد، استفراغ، احساس خستگی، تحریک پذیری، حساسیت در نواحی تناسلی با پستان ها، درد ساق پا با تورم قوزک پا و تحریکات پوستی، از قبیل جوش زدن قسمت هایی از بدن نیز همراه باشد.[5]

2 . خونریزی بیش از حد: مقدار خونی که در هر دوره قاعدگی از بدن دختران دفع می شود، به طور متوسط در حدود 45 گرم (به اندازه سه تا چهار قاشق) است، ولی در زنان مختلف از ۲۵ گرم تا 140 گرم متغیر است. اگر خونریزی بیش از حد معمول باشد، می تواند به عوامل جسمی یا عاطفی بستگی داشته باشد.
البته باید توجه داشت خون فقط بخشی از مایع قاعدگی است که به بیرون ریخته می شود؛ چون علاوه بر خون، مقداری بلغم یا ماده لزج و مقداری از بافت های سلولی ضایع شده نیز همراه خون دفع می شود که در هر قاعدگی با خون بین ۱۲۰ تا ۲۲۰ گرم است.[6]

3 . فقدان خونریزی در دوره قاعدگی: این مشکل، ممکن است به دلایل جسمی از قبیل ورزش یا فعالیت بدنی شدید که باعث تغییراتی در میزان چربی بدن و تغییر ترشحات هورمونی می شود، پدیدار گردد؛ همچنین ممکن است دلیل آن، اختلال در غدد درون ریز یا تغییرات آب و هوا، کار بیش از حد، تهییج عاطفی یا عوامل دیگر باشد.

4. خونریزی از مجرای ادرار: در مواردی ممکن است مشکل جسمی قاعدگی به صورت خونریزی از مجرای ادرار و موانع غیر از دوره قاعدگی صورت گیرد که دلایل جسمی یا عاطفی آن باید بررسی شود.

 
منبع: کتاب «با دخترم (ویژه والدین و مربیان دختران نوجوان)»
نویسنده: علی احمد پناهی و داود حسینی

پی نوشت :
[1] . گروه مؤلفین، بلوغ جسمی، روحی، روانی در دختران، ص10.
[2] . سیروس ایزدی و رضا نیکخو، بحران های جنسی زن، ص 62.
[3] .همان، ص 63.
[4] . بقره، آیه 222.
[5] . حسین لطف آبادی، رشد جسمی و جنسی در نوجوانی، ص45.
[6] . همان، ص 40.