چگونه یک زوج بالنده باشیم؟ (بخش اول)

 خانواده های بالنده ، زمان قابل توجهی را با یکدیگر سپری می کنند.
 

چکیده: خانواده‌های پریشان در برخورد و ارتباط با یکدیگر منظور و مفهوم خود را بخوبی نمی‌فهمند و گرفتار سوء تعبیرند، اما در خانواده‌های بالنده و سالم، زن و شوهر می‌توانند منظور خود را با صداقت و صراحت و بدون نگرانی بیان کنند. با ما همراه باشید تا با ویژگی های زوج بالنده آشنا شوید.

تعداد کلمات 1258 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

 

هر خانواده را به لحاظ عملکرد، در مقیاسی از «بسیار بالنده» تا «بسیار آشفته» می توان قرار داد. در خانواده های بالنده، بهترین وضعیت به لحاظ کارآمدی تجربه می شود و در هر لحظه آن می توان نشاط، سرزندگی، اصالت، محبت و علاقه را احساس کرد؛[1] اگر شما چنین زوجی باشید حس خواهید کرد که علاوه بر مغز، قلب و روح ش ما نیز حضور دارد. در این بخش با تکیه بر الگوی رفتاری اولیای دین با همسران خویش که برخوردار از مولفه شادکامی و سعادتمندی بوده، تلاش شده است تا رهنمودهایی در جهت رسیدن به خانواده بالنده ارائه گردد.
 

 همسران کارآمد در غلبه بر مشکلات، نه تنها مشکلات زناشویی را به دیگر مشکلات زندگی تعمیم نمی دهند و از مشکلی که در آن گرفتار آمده، فاجعه ای بزرگ و لاینحل نمی سازند، بلکه توان خود را در مدیریت مشکل و کنار آمدن با آن، نشان می دهند. گزارش امیر مؤمنان علی (علیه السلام) از توان حضرت زهرا (سلام الله علیها) در مدیریت خانه، شاهدی گویا بر این مدعا است که سختی ها در زندگی پایان ناپذیرند، اما این ما هستیم که با سختی ها و بحران ها باید به گونه ای مثبت مقابله کنیم.
امیرمومنان (علیه السلام) به مردی از بنی سعد فرمود: «آیا می خواهی از خودم و از فاطمه زهرا (سلام الله علیها) برایت بگویم؟ او در خانه من، آن قدر با مَشک، آب کشید که [بند آن] در سینه اش رد انداخته بود، و چندان آسیاب کرد که دست هایش تاول زده بود، و چندان خانه را رفت و روب کرد که لباس هایش رنگ خاک به خود گرفته بودند، و آن قدر زیر دیگ را آتش افروخته بود که جامه هایش تیره رنگ شده بودند. از این کار، رنج و آسیب سختی به او رسید»؛[2] اما این چنین سختی هایی هیچگاه آن حضرت را از ایفای نقش همسری و والدینی خویش در خانواده غافل ننمود و از زیر بار مسئولیت ها شانه خالی نکرد، بلکه در تمام دوران زندگی خویش با این سختی ها و بحران ها مقابله کرد.
 

 یکی از ویژگی های زوج های بالنده، تعهد داشتن در قبال دیگر اعضای خانواده برای تأمین آرامش نظام خانواده است. در خانواده های بالنده، اعضا نه تنها خود را وقف آسایش خانواده، بلکه رشد و تعالی هر یک از اعضای آن می کنند. امام علی (علیه السلام) در بیان رفتارش با فاطمه زهرا (سلام الله علیها) فرمود: «به خدا سوگند که تا زنده بود، نه او را عصبانی نمودم و نه به کاری مجبورش کردم! او نیز، نه مرا عصبانی نمود و نه در کاری، از من نافرمانی کرد. هنگامی که به او نگاه می کردم، غم ها و اندوه ها از من برطرف می شدند».[3]
متعهد بودن در قبال خانواده، مبنای صرف زمان و انرژی اعضای خانواده برای فعالیت هایی است که به نحوی به خانواده مرتبط می گردد. تعهد یعنی وفادار ماندن به خانواده و اعضای آن، هنگام غم و شادی و وقایع خوشایند و ناخوشایند زندگی تعهد هم بر مبنای احساس و عاطفه و هم بر پایه قصد و نیت استوار است. زوجین و افرادی که در مورد تعهد خود در قبال دیگری و دیگران به بلوغ فکری لازم نرسیده و رفتاری دوسوگرایانه را تعقیب می کنند، در ازدواج و در کار کردن دچار مشکل خواهند شد که نتیجه این امر نیز غالبا، بی وفایی را در پی خواهد داشت.[4]
 

 از مواردی که در خانواده سالم و بالنده به چشم می خورد، روحیه تعاون و همکاری میان اعضای خانواده، در عین مشخص بودن نقشها و مسئولیت های هر عضو است.
برخورداری از روحیه همکاری و تکبر نداشتن نسبت به انجام آن، ویژگی انسان های با ایمان دانسته شده است. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هر کس از سه کار تکبر نورزد، مؤمن حقیقی است: خدمت به خانواده، نشستن با فقرا و غذا خوردن با خدمتکارش. این کارها از نشانه های مؤمنانی است که خداوند در کتابش از آنان، این گونه یاد کرده است: اینان، مؤمنان حقیقی هستند».[5] در سیره معصومین (علیهم السلام) نیز تعاون و همکاری میان اعضا خانواده، گزارش شده است. از عایشه سؤال شد: «پیامبر در خانه اش چه می کرد؟ عایشه گفت: «به همسرش کمک و خدمت می کرد، و چون وقت نماز می شد، برای نماز [از خانه] بیرون می رفت »»؛[6] همچنین اگرچه با راهنمایی رسول گرامی اسلام و مسئولیت انجام امور داخل منزل به حضرت زهرا (سلام الله علیها) سپرده شد و انجام کارهای بیرون از خانه به امام علی (علیه السلام) واگذار گردید،[7] اما این مطلب موجب نگشت تا امام علیه از یاری همسرش در کارهای خانه دریغ ورزد. از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است که: امیر مؤمنان که درود خدا بر او باد، هیزم و آب می آورد و جارو می کرد و فاطمه که سلام خدا بر او باد، آرد می ساخت و خمیر می کرد و نان می پخت».[8]

 سرمایه گذاری عاطفی یکی از کارکردهای مثبت اعضای خانواده است. سرمایه گذاری عاطفی به این معناست که به چه میزان یک عضو به فعالیت های اعضای خانواده ابراز علاقه نموده و اهمیت میدهد. سرمایه گذاری عاطفی می تواند گستره وسیعی از فقدان سرمایه گذاری تا سرمایه گذاری افراطی داشته باشد؛ اما در خانواده های بالنده و سالم، بهترین شیوه سرمایه گذاری عاطفی، «سرمایه گذاری همدلانه» است. در این سبک از سرمایه گذاری، حمایت عاطفی در میان اعضای خانواده صادقانه و به آسانی صورت پذیرفته و اعضاء از عواطف مثبت یکدیگر برخوردار می گردند. این سبک از سرمایه گذاری نسبت به اعضای خانواده از جمله اموزه هایی است که مورد تاکید دین قرار گرفته است. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «در روز رستاخیز، مردی از امت مرا می آورند، درحالی که هیچ کار نیکی که به سبب آن، برایش امید بهشت برود، ندارد؛ اما خداوند سال می فرماید: او را به بهشت ببرید؛ چراکه به خانواده اش مهر می ورزید».[9] در روایتی دیگر، پیامبر خدا بهترین زنان را زنان مهربان می داند[10] و یکی از حقوق مرد را ابراز عشق و علاقه و دلسوز بودن همسر خویش می داند.  رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«حق مرد بر زن، این است که در خانه اش بنشیند و به او اظهار عشق و محبت کند و دلسوز او باشد».[11]
 
منبع: کتاب «این نقش ها واقعی است (نقش های زناشویی)»
نویسنده: سید مهدی خطیب

پی نوشت :
[1] . ویرجینیا ستیر، آدم سازی، ترجمه بهروز بیرشک، ص۲۳.
[2] . ابی جعفر ابن بابویه قمی، من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۲۲۰.
[3] . علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة فی معرفة الائمه ، ج۱، ص ۳۶۳.
[4] . ساموئل کلادینگ، خانواده درمانی، ترجمه فرشاد بهاری، ص۲۹.
[5] . على بن الحسن ابن عساکر، تاریخ دمشق، ج ۶ ص ۲۹.
[6] . محمدباقر مجلسی، بحار الانوار، ج۱۶، ص۲۲۷؛ محمدبن اسماعیل بخاری، صحیح بخاری، ج ۱، ص ۲۳۹.
[7] . احمدبن عبدالله ابونعیم اصفهانی، حلیة الأولیاء وطبقات الاصفیاء، ج۶ ص ۱۰4.
[8] . محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۵، ص 86.
[9] . علی بن الحسن بن عساکر، تاریخ دمشق، ج۳۶، ص۳۴۱.
[10] . محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۳۲۴.
[11] . حسین نوری طبرسی، مستدرک الوسائل، ج ۱۴، ص۲۴۴.