راه کارهای ایجاد و پرورش حس مسئولیت در فرزندان

دوران خردسالی، بهترین زمان برای شروع آموزش مسؤولیت پذیری به فرزند است.
 

چکیده: مسئولیت پذیری امری است که از انسان جداپذیر نیست. انسان های موفق کسانی بوده اند که مسئولیت را پذیرفته و به خوبی آن را انجام داده اند. اما سئوال اینجاست که از چه زمانی باید این کار را شروع کرد. با ما همراه باشید تا پاسخ به این سئوال را بیابید.
 
تعداد کلمات 726 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

دوران خردسالی، بهترین زمان برای آموزش مسؤولیت پذیری است؛ چرا که کودک به طور فطری به کار و فعالیت علاقه دارد و برایش لذت بخش است و احساس مهم بودن را در او بر می انگیزد. افزون بر این، روحیة استقلال طلبی و خوداتکایی کودک می تواند والدین را در این امر کمک کند.
شما می توانید با توجه به سن فرزند خود، اموری را به او واگذارید تا به مرور به انجام کارهای شخصی و انجام مسؤولیت های واگذار شده عادت کند.
کودکان نوپا به جمع و جور کردن لباس ها، قرار دادن لباس های کثیف در سبد مخصوص، ریختن زباله ها در سطل زباله و... علاقه دارند.
کودکان ۲ ساله می توانند جوراب ها را جفت، و لباس ها را مرتب کنند.
کودکان ۳ و ۴ ساله دوست دارند غذایشان را خودشان بخورند و لباس جا و کفش هایشان را خود بپوشند.
کودکان ۵ ساله مایلند میز غذا یا سفره را بچینند؛ کشوها و رختخواب را مرتب کنند؛ البته مقصود از چیدن میز یا سفره، حمل و نقل ظرف های داغ غذا با اشیای خطرناک مانند چاقو یا ظرف های قابل شکستن نیست.
کودکان ۶ ساله دوست دارند و می توانند نیازمندی های اولیه منزل (نان، سبزی، ماست و...) را با فرض مصونیت از خطرها انجام دهند.
کودکان سنین بالاتر، شیفته پذیرش مسؤولیت های مهم تر هستند. اموری از قبیل تعمیر وسایل، محاسبه سندها، شست و شوی ماشین، بازنویسی مطالب، تصحیح ورقه و... و آشپزی و خیاطی (دختران)، در ایجاد روحیه مسؤولیت پذیری آنان بسیار مؤثر است.
برای ایجاد این روحیه در کودکان، بکوشید امور را به صورت جهت دار و در محدوده خاص به آنان واگذارید. واگذاری امور به صورت پراکنده مطلوب نیست.
 

باید از همان سنین کودکی، اموری را به آنان واگذارید. برخی والدین به سبب ترس از خطرها یا به جهت ضررهای مالی، کودکان را از انجام کارها منع می کنند که مطلوب نیست.
اگر مسؤولیت ها را با توجه به اقتضای سن کودکان به آنان واگذارید و دیگر نباید نگران خطرها باشید. کودک ۳ ساله می تواند زباله ها را جمع کند و در سطل زباله قرار دهد؛ اما توانایی ندارد آن را از پله ها پایین ببرد. فرزند ۴ ساله شما می تواند ظروف خالی غذا را بیاورد و روی میز یا سفره بچیند؛ اما آوردن ظرف غذای داغ در توانش نیست.
اگر سن کودک اقتضا دارد کارهایی با احتمال خطر را انجام دهد (آوردن چای و غذای داغ، کار با چرخ گوشت، هویه، اتو زدن لباس، کار با درل، گذر از خیابان برای خرید و ...) تا مدتی بر کارش نظارت کنید و زمانی که اطمینان نسبی یافتید می تواند بدون نظارت شما مسئولیت ها را انجام دهد، با توکل به خدای بزرگ و توسل به امامان معصوم (علیهم السلام) به او استقلال دهید.

اگر از ضررهای مالی واگذاری مسؤولیت نگرانید، از کارهای کم اهمیت تر (پول کم برای خرید، لباس ارزان قیمت برای اتو زدن، پارچه کم بها برای دوخت و دوز، آشپزی برای اعضای خانواده و نه مهمان، و...) آغاز کنید.
اگر امر دایر است بین رشد عاطفی و شخصیتی فرزند و ضرر مالی قابل تحمل (ریختن ظرف ماست، گم کردن پول خرید نان، خرید میوه نامطلوب، خرید روزنامه اشتباهی، شکستن لیوان، سوزاندن لباس کم بها با اتو، خراب کردن پارچه کهنه هنگام خیاطی، شور کردن خورش در آشپزی و...)، رشد او ترجیح دارد و آثار این رشد را در آینده زندگی اش خواهید دید.
برای ایجاد تنوع و پیشگیری از خستگی کودکان همسال، بکوشید مسؤولیت ها را چرخشی کنید. به کودکان خردسال که مایلند مسؤولیت های برادر با خواهر بزرگتر را انجام دهند، توضیح دهید که وقتی سنشان بالاتر رود، آن مسؤولیت ها را به عهده خواهند گرفت.


منبع: کتاب «نسیم مهر (جلد اول)»
نویسنده: حسین دهنوی