رسانه ها چگونه بر کودکان و نوجوانان تاثیر می گذارند؟

مقدمه

مطالعات نشان می دهند که رسانه می تواند اطلاعاتی را در مورد رفتارهای کم خطر و بهداشتی به افراد ارائه دهند و ارتباط های اجتماعی را گسترده تر سازند. با این حال شواهد جدید نگرانی های جدی را در مود تاثیر رسانه بر بروز رفتارهای خشونت آمیز، رفتارهای جنسی، مصرف مواد مخدر، اختلالات تغذیه ای و مشکلات تحصیلی مطرح کرده اند.

امروزه نوجوانان و جوانان به رسانه های جدید مانند تلفن همراه، اینترنت و شبکه های اجتماعی دسترسی داشته و از آنها به شیوه های مختلفی استفاده می کنند و بیش از 90 درصد نوجوانان از بازی های کامپیوتری استفاده می کنند و با وسایل بازی دستی و یا کنسول ها به این بازی ها دسترسی دارند.

نوجوانان در استفاده از تکنولوژی های جدید خلاقند و به همین دلیل براحتی می توانند از سدهایی که والدین، اولیای مدرسه و مراقبین برای آنها فراهم می کنند بگریزند. نوجوانان می توانند فیلم های خشونت آمیز را دانلود کنند، جوک ها و پیام های جنسی برای هم بفرستند، عکس های خودشان را برای یکدیگر ارسال کنند و پروفایل خصوصی شان را در اینترنت به اشتراک بگذارند.

با این حال در تمام سنین، تلویزیون همچنان به عنوان رسانه موثر باقی مانده است. در این میان رسانه های دیجیتال به عنوان منبع مهمی از اطلاعات صحیح و غلط در مورد مسائل بهداشتی و اعتقادی، ارائه الگوهای ناهماهنگ با طرحواره های جامعه و راهی برای دریافت مشاوره در مورد مسائل مختلف به سایر رسانه ها افزوده شده است.
اینترنت نیز، اغلب از دیدگاه والدین به عنوان منبعی ترسناک برای ارائه اطلاعات به کودکان و نوجوانان مطرح می شود؛ منبعی که برخی خانواده ها می کوشند با محروم کردن خود و اعضای خانواده از کل مزایا و معایب آن چشم بپوشند. با این حال رشد شناختی کودکان و نوجوانان می تواند در تعدیل اثرات برخی از رسانه ها نقشی موثر داشته باشد.
 

رسانه ها چگونه می توانند بر کودکان و نوجوانان تاثیر بگذارند؟

علاوه بر اینکه کودکان وقت زیادی را برای تماشای تلویزیون و سایر رسانه هایی از این دست می گذرانند و زمان خواب و انجام تکالیف خود را به دلیل استفاده از این رسانه ها کاهش می دهند؛ رسانه بر باورها و اعتقادات آنها نیز موثر است. آنها آنچه مشاهده می کنند را فرا می گیرند بویژه وقتی که صحنه ها به نظر واقعی رسیده و یا پاداشی برای آن فعالیت در نظر گرفته شده باشد اما ظرفیت شناختی کودکان در مراحل مختلف متفاوت بوده و تعیین کننده آنست که از رسانه چه ادراکی خواهند داشت به عنوان مثال کودکان کوچکتر از 8 سال در برابر تبلیغات براحتی تحت تاثیر قرار می گیرند و هر چه سن آن ها بیشتر شود تاثیرپذیری کمتری خواهند داشت؛ اما به طور کلی رسانه گاهی همچون یک دوست موثر و قدرتمند می تواند رفتارهای پر خطر را برای فرد بصورت نرمال و معمولی جلوه دهد.
 

خشونت و رسانه ها

علاوه بر خشونت هایی که به صورت مردم پسند و حتی گاهی خوشایند در تلویزیون نمایش داده می شود، بسیاری از بازی های کامپیوتری نیز که با شلیک سلاح های جنگی همراهند می توانند رفتارهای خشونت آمیز را در کودکان و نوجوانان تشدید کنند. یک مطالعه جدید نشان داده است که بیش از 90 درصد بازی های خشونت آمیز برای کودکان ده ساله و بالاتر مجاز شناخته شده است. همچنین مطالعه دیگری در مورد قاتل دبیرستان وست پادوکا از توابع آمریکا، نشان داد که او هرگز یک تیر را با اسلحه واقعی شلیک نکرده بود در حالی که نشانه گیری او در زمان فاجعه کاملا صحیح و کشنده بود!

پژوهشگران بر این باورند که تکرار مواجهه با خشونت از طریق رسانه ها با افزایش ترس و اضطراب، پذیرش خشونت به عنوان یک رفتار صحیح برای حل مسائل و تعارض ها و حساسیت زدایی افراد و افزایش خشونت و کاهش حس نوع دوستی همراه است.
 

رفتارهای جنسی و رسانه ها

پژوهشگران، آثار قرار گرفتن در برابر محتوای جنسی رسانه ها را بر باورها و نیز شروع زود هنگام روابط جنسی کودکان و نوجوانان بررسی کرده و بین آنها ارتباط معنی داری پیدا کرده اند به ویژه وقتی که نوجوانان در معرض فیلم های هرزه نگاری قرار می گیرند که قرار گرفتن در برابر اینگونه از محتواها با تمایل به شروع زود هنگام روابط جنسی، بارداری ناخواسته و قرار گرفتن در معرض بیماری های مقاربتی همراه است به ویژه در رسانه های غربی که بسیاری از شوها و نمایش های تلویزیونی مخصوص نوجوانان نسبت به شوهای بزرگسالان محتوای جنسی تری دارند و کمتر در مورد نیاز به استفاده از روش های پیشگیری از بارداری و مسئولیت در روابط جنسی تاکید می شود.
با این حال شبکه های اجتماعی نیز می توانند برای انتقال پیام های مثبت و مفید در مورد آموزش رفتارهای کم خطر و جنسی ایمن مورد استفاده قرار گیرند.
 

سوء استفاده از مواد و رسانه ها

کودکان و نوجوانان درکشورهای غربی در برابر رسانه هایی قرار می گیرند که مصرف الکل و مواد را تبلیغ می کنند؛ مصرف سیگار در فیلم ها شایع است اما در این فیلم ها پیامدهای منفی بهداشتی مصرف سیگار یا الکل نشان داده نمی شود. مطالعات نشان داده که قرار گرفتن در معرض سیگار کشیدن در فیلم ها می تواند منجر به شروع زودرس مصرف سیگار در کودکان و نوجوانان شود و به بیانی دیگر هم ذات پنداری کودکان و نوجوانان با شخصیت های سیگاری فیلم با شروع زودرس مصرف سیگار در آن ها همراه است.
 

چاقی و اختلالات خوردن

مطالعات نشان داده که در تمام جهان استفاده از رسانه ها با چاقی و اضافه وزن همراه بوده است اما مکانیسم تاثیر آن نامشخص است؛ یکی از عوامل موثر در این بخش می تواند صنعت غذا و تبلیغات غذاهای با ارزش غذایی اندک اما پر کالری باشد. به غیر از تاثیر رسانه ها در انتخاب نوع غذاهای تبلیغی، خوردن غذا در طی تماشای رسانه می تواند احتمال مصرف غذا را افزایش دهد.

از سوی دیگر مشاهده طولانی مدت تلویزیون بر خواب کودکان اثر منفی می گذارد و کودکانی که خواب کافی ندارند بیشتر احتمال دارد که تلویزیون تماشا کنند و کمتر در فعالیت های فیزیکی مشارکت کنند.
رسانه ها همچنین در شکل گیری تصویر ذهنی افراد از خودشان نقش مهمی ایفا می کنند و ممکن است در شکل گیری توقعات نامعقول و غیر واقعی در مورد سایز بدن و عدم رضایت کودکان و نوجوانان از بدن شان شوند؛ در این زمینه می توان گفت که دختران نوجوانی که به طور مرتب مجلات زیبایی و مد را مطالعه می کنند بیشتر احتمال دارد از تصور بدشکلی بدنشان در طی سال های نوجوانی رنج ببرند.
 

مشکلات تکاملی

مشاهده تلویزیون به مدت بیش از 2 - 3 ساعت در روز در سال های اولیه کودکی با اختلال نقص توجه در سال های اولیه دبستان مرتبط دانسته شده است؛ همچنین مطالعات زیادی صورت گرفته که امکان تاخیر در شروع به حرف زدن شیر خوارانی که به مدت طولانی در معرض تلویزون و ویدئو قرار گرفته اند را نشان می دهد.
 

عملکرد تحصیلی و مشکلات یادگیری

امکان ارتباط بین تماشای تلویزیون و نقص توجه و یا سایر نقایص یادگیری یک از موضوعاتی است که امروز بیشتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. این کودکان پس از تماشای طولانی مدت تلویزیون بعدا دچار اختلالات شناختی بیشتری نسبت به گروه های دیگر می شوند و در عملکرد تحصیلی خود دچار اختلال خواهند شد.

سایر مشکلات سلامتی

ارتباط مشاهده طولانی مدت تلویزیون با افزایش کلسترول خون، افزایش فشار خون، افزایش بروز آسم، اختلال خواب، اختلال خلق، مشکلات روانی و افسردگی در مطالعات مختلف مشاهده شده است.

منبع : www.dana.ir

بیشتر بخوانید :
تأثیر رسانه بر سبک زندگی کودکان و نوجوانان
بررسى تأثیر تلویزیون بر کودکان
تأثیرات منفی رسانه در جامعه که به فکرتان نمی‌رسد
رسانه و تربیت دینی
بررسی تأثیر تلویزیون بر کودکان