نقش تاثیرگذار اعتیاد بر خودکشی (بخش دوم)

چکیده : افسردگی یکی از عامل‌های خطر اصلی فکر کردن به خودکشی به شمار می‌آید. ارتباط پیچیده‌ای بین مصرف مواد مخدر و الکل، وضع روانی و رفتارها و افکار مربوط به خودکشی وجود دارد. با ما همراه باشید .

تعداد کلمات 1389 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

سوءمصرف مواد بر شیمی مغز اثر می‌گذارد. مواد مخدر سیستم پاداش‌دهی و لذت مغز را مختل می‌کند و باعث می‌شود که مغز مواد را بر دیگر فعالیت‌های مفرح زندگی مقدم بداند. به همین دلیل است که معتادان فعالیت‌هایی را ترک می‌کنند که روزگاری برایشان لذت‌بخش بوده است. بیماری اعتیاد باعث می‌شود که مصرف مواد مخدر و الکل به دغدغه اصلی فرد تبدیل شود. براساس مطالعات انجام شده فرد معتاد بی‌احساس و بی‌توجه می‌شود و انگیزه کمی برای ادامه زندگی دارد.
پژوهشگران معتقد هستند که الکل فرایندهای تفکر معمول را مختل می‌کند و بنابراین افراد دائم‌الخمر بدون فکر دست به عمل می‌زنند. افرادی که به خودکشی فکر می‌کنند، این افکار مخرب را تحت تاثیر مواد و الکل پیاده می‌کنند، چرا که الکل به آنها اجازه نمی‌دهد که عواقب کارشان را سبک و سنگین کنند و عاقلانه تصمیم بگیرند.درصد قابل توجهی از خودکشی‌ها نتیجه بدون فکر عمل کردن است. برنامه‌ریزی برای بسیاری از موارد ارتکاب خودکشی کمتر از 15 دقیقه زمان می‌برد و فرد ظرف چند دقیقه تصمیم می‌گیرد که به زندگی خود پایان دهد. این نوع خودکشی‌های بدون فکر و تکانشی در میان مصرف کنندگان الکل و مواد مخدر شایع‌تر است.
 

فکر کردن به خودکشی و سوءمصرف مواد علت ژنتیکی مشترکی دارند. نتایج پژوهش‌های متعدد حاکی از آن است که عامل‌های ژنتیکی احتمال سوءمصرف مواد مخدر و الکل را افزایش می‌دهد و افراد دارای سابقه خانوادگی اعتیاد بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار دارند. به همین نحو سابقه خانوادگی خودکشی احتمال فکر کردن به خودکشی و ارتکاب این عمل را بالاتر می‌برد. همچنین ژنتیک خطر اختلال افسردگی عمده یا رفتارهای تکانشی را افزایش می‌دهد.
 

برآورد می‌شود که 38% از افردی که در سال 2013 پس از اقدام برای خودکشی جان خود را از دست داده‌اند، افسرده بوده‌اند. افرادی که دچار مشکل سوءمصرف الکل یا مواد مخدر هستند، بیشتر از دیگران دارای ویژگی‌های شخصیتی تکانشی هستند. اختلال سوءمصرف مواد می‌تواند علامت این تکانشی بودن باشد، اما لزوماً علت رفتار تکانشی نیست. هرچند بعضی ژن‌ها خطر اعتیاد یا فکر کردن به خودکشی را افزایش می‌دهد، اما ژن‌های دیگر خاصیت محافظتی دارند. ممکن است فرد دارای سابقه خانوادگی افسردگی و فکر کردن به خودکشی، ژنی داشته باشد که خطر مصرف الکل را کاهش دهد. البته پیش از نتیجه‌گیری قطعی درباره اثر ژنتیک باید مطالعات بیشتری انجام شود.
 

- محرک‌های تنش‌زای محیطی نیز جزء عامل‌هایی هستند که فرد را در معرض خطر خودکشی قرار می‌دهند. البته فرض بر این است که صرفاً عامل‌های غیرقابل تغییر یا عامل‌های نشانه یک نقص مهم می‌توانند محرک خودکشی باشند.
- قرار گرفتن در معرض خودکشی و آشنایی با خودکشی در خانه یا اجتماع خطر خودکشی را افزایش می‌دهد. نتایج مطالعات متعدد حاکی از آن است که اگر فردی در خانواده یا اجتماعی دست به خودکشی زده باشد، نوجوانان و جوانان مرتبط با آن اجتماع، به ویژه افراد دارای سابقه‌ی بیماری‌های روانی بیشتر به خودکشی فکر خواهند کرد.
- حتی اگر فردی ظرف چند روز یا چند ساعت گذشته تفکراتی آینده‌نگرانه داشته باشد، ممکن است وارد بحران خودکشی شود و تحت چنان فشاری قرار بگیرد که بخواهد به زندگی خود پایان دهد.
 

پژوهش‌های اندکی در زمینه درمان اختلال همزمان اعتیاد و فکر کردن به خودکشی انجام شده است، با این حال به نظر می‌رسد که درمان همزمان اعتیاد و افسردگی موثر باشد. پرهیز از مصرف مواد و مشروبات الکلی افسردگی را نیز کمتر می‌کند. اگر افسردگی پس از پرهیز و پاکی طولانی مدت همچنان ادامه داشته باشد، باید برای درمان افسردگی اقدام شود. این مورد درباره فکر کردن به خودکشی نیز صادق است. چنانچه میل به خودکشی همچنان پس از ترک اعتیاد پررنگ باشد، باید برای مشاوره روانشناسی به متخصص مراجعه نمود.حداقل یک یا دو مطالعه در زمینه کاهش خطر خودکشی پس از درمان اعتیاد انجام شده است. به نظر می‌رسد که تلاش برای خودکشی پس از ترک اعتیاد کمتر از زمان اعتیاد می‌شود، البته احتمال خودکشی به صفر نمی‌رسد.

درمان اعتیاد مهم است، اما غالباً برای از بین بردن افکار مرتبط با خودکشی کافی نیست.یافتن انگیزه و دلیلی برای زندگی کردن یکی از مولفه‌های کلیدی برای درمان موفق ترک اعتیاد محسوب می‌شود. اگر فردی حس کند که هیچ هدفی در زندگی ندارد، به احتمال زیاد دوباره به سمت مواد مخدر کشیده می‌شود تا شادی مصنوعی را در دامان اعتیاد پیدا کند. به علاوه فرد بی‌هدف و ناامید بیشتر درباره پایان دادن به زندگی خود فکر می‌کند. خوشبختانه افسردگی، فکر کردن به خودکشی و اختلال‌های سوءمصرف مواد، همگی قابل درمان هستند؛ اما اگر برای درمان اقدام نکنید، این عارضه‌ها به شدت تشدید می‌شود. بسیاری از بیماران با بهره‌گیری از درمان مناسب می‌توانند هدفی در زندگی برای خود تعریف کنند و به یک زندگی شاد و پربار ادامه دهند.
 

دوباره فکر کردن به خودکشی، مانند بازگشت به اعتیاد پس از درمان ممکن است. مراقبت مستمر، عشق و حمایت برای سلامت ذهنی و روانی بیمار حیاتی است. امکان ادامه تحصیل، اشتغال و داشتن فرصت‌های مختلف برای رقم زدن آینده‌ای روشن نیز انگیزه ادامه زندگی را در بیمار تزریق می‌کند. البته دوستان و اعضاء خانواده باید بدانند که همواره احتمال برگشت وجود دارد. چالش مهمی که بر سر راه حمایت و مراقبت از این گروه از بیماران وجود دارد، این است که بیمار نباید احساس امنیت کاذب کند. فاکتورهای حمایتی بسیار مهم‌ هستند. متاسفانه فردی که معتاد به افکار خودکشی می‌شود، تمام فکر و ذکرشان معطوف به برنامه‌ریزی و فکر برای خودکشی می‌شود و چشم خود را بر روی عامل‌های حمایتی می‌بندد.
 

خودکشی دردناک‌ترین شکل از دست دادن عزیزان است. از آنجایی که خودکشی انتخاب فرد برای ترک زندگی است، بازماندگان حس می‌کنند که می‌توانسته‌اند کاری برای جلوگیری از این فاجعه انجام دهند و این حس باعث می‌شود که علاوه بر اندوه از دست دادن عزیزشان، همواره خود را سرزنش کنند و زیر بار احساس گناه از پا دربیایند.اگر عزیزی را به دلیل خودکشی از دست داده‌اید، باید بدانید که این اتفاق تقصیر شما نبوده است. هر فردی مسئول تصمیم‌هایی است که می‌گیرد و نباید خود را برای تصمیم‌های اشتباه دیگری سرزنش کنید. اگر فکر می‌کنید که یکی از عزیزان‌تان درصدد خودکشی است، باید بدون تردید و از دست دادن وقت به او کمک کنید. خوشبختانه نهادهای بسیاری برای پیشگیری از خودکشی تاسیس شده‌اند و منابع بی‌شماری در دسترس‌تان وجود دارد که بسیاری از آنها رایگان است.

مشاوره و درمان فوری می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد و مانع خودکشی شود.چون سوءمصرف مواد خطر خودکشی را به شدت افزایش می‌دهد، غلبه بر اعتیاد و ترک اعتیاد یکی از مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از خودکشی است. ترک اعتیاد به درمان افسردگی و رفع علائم روانی مرتبط کمک می‌کند و قدرت قضاوت کوتاه مدت فرد را بهبود می‌دهد تا فکر خودکشی در ذهن او کمرنگ‌تر شود. به علاوه روانشناسان و متخصصین پس از ترک اعتیاد بهتر و دقیق‌تر می‌توانند مشکلات روانی دامن زننده به افکار خودکشی را ارزیابی کنند و تشخیص دهند و درمان مناسب را توصیه کنند.

دوستان یا اعضاء خانواده فردی که در اندیشه‌ی خودکشی است، باید در تعاملات خود با او صریح و صادق باشند و از قضاوت کردن بپرهیزند. همچنین در صورت امکان بهتر است که اسلحه، مواد شیمیایی خطرناک و مواد مخدر یا الکل از دسترس فرد ضعیف دور شود. عشق و حمایت دوستان و خانواده‌ی فرد آسیب‌پذیر برای نجات زندگی او بسیار مهم است، اما مراجعه به مشاور و روانشناس عموماً مهم‌ترین کاری است که می‌توان برای بازگرداندن او به دامان زندگی انجام داد. بحران خودکشی برای اکثر بیماران مبتلا به اختلالات سوءمصرف مواد به صورت غیرمترقبه و ناگهانی شروع می‌شود و البته موقتی است. شاید بیمار در لحظه‌ی اوج بحران فکری به جز خودکشی نداشته باشد، اما این بحران زودگذر است. به همین دلیل اکثر تکنیک‌های مدیریت خودکشی بر حفظ ایمنی کوتاه مدت بیمار متمرکز هستند. حال بسیاری از بیماران بهبود می‌یابد و می‌توانند عاقلانه درباره زندگی‌شان تصمیم بگیرند. به این ترتیب بحران خودکشی به پایان می‌رسد.