چکیده: در بخش اول، نقش برخی از مهم‌ترین مواد غذایی مؤثر در تقویت حافظه را بررسی نمودیم. در این بخش قصد داریم تا به مؤلفه‌های تقویت حافظه که در روایات بیان گردیده‌اند بپردازیم.
تعداد کلمات 943 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه
تعداد کلمات 943 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه
حسین ابراهیمی تهرانی
مقدمه
معصومین(ع) با نگاهی فراتر از علوم روز ما به بیان دستورالعمل‌هایی جهت تقویت حافظه پرداخته‌اند. زیرا این دستورات علاوه بر آنکه به بیان مواد غذایی مؤثر بر تقویت حافظه می‌پردازند، بلکه به بیان آداب غذا خوردن و دیگر آداب مؤثر بر حافظه نیز پرداخته‌اند.دستورات دینی در تقویت حافظه
در این قسمت به چند نمونه از این دستورات اشاره می‌کنیم:1- کرفس: پیامبر اکرم(ص) در سفارشی به امام حسین(ع) فرمودند: «یا بنی! کل الکرفس فانها بقلة الانبیاء، مغفول عنها ... و الکرفس یفتح السدد و یذکی القلب و یرث الحفظ و یطرد الجنون و الجذام و الجبن»[1] فرزندم کرفس بخور چرا که سبزی پیامبران است. از آن غفلت شده، کرفس گرفتگی رگ‌ها را باز می‌کند، دل را طراوت می‌بخشد، حافظه را زیاد می‌کند، دیوانگی، جذام ، پیسی و ترس را دور می‌کند.
2- مسواک زدن: پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «خمس یذهبن بالنسیان و یزدن فی الحفظ ... السواک و الصیام و قراءة القرآن و العسل و اللبان»[2] پنج چیز است که فراموشی را برطرف و حافظه را می‌افزاید: مسواک زدن و ... .
3- روزه گرفتن: پیامبر اسلام(ص) فرمودند: پنج چیز است که فراموشی را برطرف و حافظه را می‌افزاید: ... و روزه گرفتن.
4- تلاوت قرآن: پیامبر اسلام(ص) فرمودند: پنج چیز است که فراموشی را برطرف و حافظه را می‌افزاید: ... و قرائت قرآن.
5- عسل: پیامبر اسلام(ص) فرمودند: «من اراد الحفظ، فلیاکل العسل»[3] هرکس خواهان حافظه است عسل بخورد.
6- کندر: پیامبر اسلام(ص) فرمودند: پنج چیز است که فراموشی را برطرف و حافظه را می‌افزاید: .... و کندر.
7- عدم پرخوری: پیامبر(ص) فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَضَعْتخَمْسَةً فِی خَمْسَةٍ وَ النَّاسُ یَطْلُبُونَهَا فِی خَمْسَةٍ فَلَا یَجِدُونَهَا وَضَعْتُ الْعِلْمَ فِی الْجُوعِ وَ الْجَهْدِ وَ النَّاسُ یَطْلُبُونَهُ بُالشُّبْعَةِ وَ الرَّاحَةِ فَلَا یَجِدُونَه»[4] خداوند متعال می‌فرماید: پنج چیز را در پنج چیز قرار دادم اما انسان‌ها آن را در پنج چیز دیگر طلب می‌کنند. علم را در گرسنگی و ،تلاش قرار دادم ولی مردم آن را در سیری و راحتی طلب می‌کنند و آن را نمی‌یابند ... .
8- مویز: پیامبر(ص) فرمودند: «و من ادمن اکل الزبیب علی الریق رزق الفهم و الحفظ و الذهن و نقص من البلغم»[5] کسی که بر خوردن مویز ناشتا مداومت نماید، فهم، حافظه و ذهن روزی‌اش می‌شود.
9- انار: امام صادق(ع) فرمودند: «کلوا الرمان بشحمه فانه یدبغ المعدة و یزید فی الذهن»[6] انار را با پیه آن بخورید که معده را دباغی کرده و توانایی ذهن را می‌افزاید.
10- به: پیامبر(ص) فرمودند: «کلوا السفرجل فانه یزید فی الذهن و یذهب بِطحاء الصدر و یُحسن الولد»[7] "به" بخورید که ذهن را می‌افزاید، سنگینی سینه را از بین می‌برد و فرزند را زیبارو می‌کند.
11- خرفه: پیامبر(ص) فرمودند: «علیکم بالفرفخ و هی المکیسة فاذا کان شیء یزید فی العقل فهی»[8] بر شما باد به خوردن خرفه که زیرکی می‌دهد و اگر یک چیز باشد که عقل را افزون کند، همین است.
12- حجامت: امام صادق(ع) فرمودند: «الحجامة تزید العقل و تزید الحافظ حفظا»[9] حجامت، عقل را افزون کرده و بر قدرت حافظه می‌افزاید.
13- شانه زدن: امام صادق(ع) از قول پیامبر(ص) فرمودند که ایشان پائین محاسن را چهل بار و بالای آن را هفت بار شانه می‌زدند و می‌فرمودند: «انه یزید فی الذهن و یقطع البلغم»[10] این کار ذهن را توان می‌دهد و بلغم را قطع می‌کند.
14- خواب قیلوله(قبل از ظهر): یک اعرابی نزد پیامبر(ص) آمد و عرض کرد: «یا رسول الله! انی کنت ذَکورا و انی صرت نسیا» من حافظه قوی داشتم و حالا فراموش‌کار شده‌ام. پیامبر (ص) فرمودند: آیا قبلاً خواب قیلوله انجام می‌دادی و حالا ترک کرده‌ای؟ عرض کرد: آری. فرمود: «عُد فعاد» دوباره انجام بده. فرد انجام داد و حافظه‌اش برگشت[11].
جمع‌بندی
بهترین و کامل‌ترین راه برای بهبود عملکرد حافظه، استفاده از رژیم غذایی توصیه شده توسط علم روز و بهره‌مندی از دستورات و آدابی است که توسط معصومین(ع) توصیه گردیده است.پی نوشت:
[1] شیخ محمد حسین کاشف الغطاء، الفردوس الاعلی، قم: دار انوار الهدی، 1426ق، ج5، ص370.
[2] شیخ عباس قمی، سفینة البحار، قم: اسوه، ج8، 1414ق، ص346.
[3] حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت، 1408ق، ج16، ص370.
[4] محمدبن زین الدین ابن ابی جمهور، عوالی اللئالی، قم: دار سیدالشهداء للنشر، محقق: مجتبی عراقی، ج4، 1405ق.ص63.
[5] محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 59، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق، ص272.
[6] محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج6، قم: دارالحدیث، 1407ق، ص352.
[7] حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت، 1408ق، ج16، ص402.
[8] حسین بن محمدتقی نوری، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت، 1408ق، ج25، ص195.
[9] محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 59، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق، ص126..
[10] حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، قم: الشریف رضی، 1370، ص76.
منابع
شیخ محمد حسین کاشف الغطاء، الفردوس الاعلی، قم: دار انوار الهدی، 1426ق، ج5.
شیخ عباس قمی، سفینة البحار، قم: اسوه، ج8، 1414ق.
حاتمی، ،مجید، تقویت حافظه و درمان فراموشی، اصفهان: آسمان نگار، 1383.
عزیزی، حمید و محمدی، عبدالله، تقویت حافظه و تمرکز، قم: معبود، 1385.
حسنی نژاد مغنی، محمود، حسینی، سید رئوف، یادم تو را فراموش ، قم: موسسه امام خمینی، 1395.
ابن ابی جمهور، محمدبن زین الدین ، عوالی اللئالی، قم: دار سیدالشهداء للنشر، محقق: مجتبی عراقی، ج4، 1405ق.
مجلسی، محمدباقر ، بحارالانوار، ج 59، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
کلینی، محمدبن یعقوب ، الکافی، ج6، قم: دارالحدیث، 1407ق.
نوری، حسین بن محمدتقی ، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت، ج16، 1408ق.
نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت، ج25، 1408ق.
طبرسی، حسن بن فضل ، مکارم الاخلاق، قم: الشریف رضی، 1370.
ابن بابویه، محمدبن علی، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامی، جلد1، 1413ق.
شیخ عباس قمی، سفینة البحار، قم: اسوه، ج8، 1414ق.
حاتمی، ،مجید، تقویت حافظه و درمان فراموشی، اصفهان: آسمان نگار، 1383.
عزیزی، حمید و محمدی، عبدالله، تقویت حافظه و تمرکز، قم: معبود، 1385.
حسنی نژاد مغنی، محمود، حسینی، سید رئوف، یادم تو را فراموش ، قم: موسسه امام خمینی، 1395.
ابن ابی جمهور، محمدبن زین الدین ، عوالی اللئالی، قم: دار سیدالشهداء للنشر، محقق: مجتبی عراقی، ج4، 1405ق.
مجلسی، محمدباقر ، بحارالانوار، ج 59، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق.
کلینی، محمدبن یعقوب ، الکافی، ج6، قم: دارالحدیث، 1407ق.
نوری، حسین بن محمدتقی ، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت، ج16، 1408ق.
نوری، حسین بن محمدتقی، مستدرک الوسائل، قم: آل البیت، ج25، 1408ق.
طبرسی، حسن بن فضل ، مکارم الاخلاق، قم: الشریف رضی، 1370.
ابن بابویه، محمدبن علی، من لا یحضره الفقیه، قم: انتشارات اسلامی، جلد1، 1413ق.
بیشتر بخوانید:
نقش تغذیه در تقویت حافظه(بخش اول)
بررسی ارتباط تغذیه با هوش
تقویت حافظه با تغذیه مناسب
تقویت و بهبود حافظه
بهترین و بدترین غذاها برای مغز!
