3) تنظیم هیجانی
افراد دارای شخصیت سالم توانایی مدیریت صحیح و تنظیم هیجان های خود، با تنظیم هیجانی (emotional regulation) را دارند، یعنی، هیجان های خود را در وقت صحیح و به طور صحیح نشان می دهند. آنها بی هیجان (emotionless). به معنای بی احساس نیستند. آنها ممکن است با دیدن یک فیلم غمناک گریه کنند و احتمالا به صحنه های کمدی با صدای بلند می خندند. آنها ممکن است احساس خشم کنند اما آن را هوشمندانه نشان می دهند.
برای مثال، ممکن است از دست افسر پلیس که بی دلیل شما را جریمه کرده است عصبانی بشوید اما با مشت تو صورت او نمی کوبید، از طرف دیگر، افراد دارای شخصیت ناسالم قادر به کنترل هیجان های خود نیستند. یک دلخوری ساده به خشم شدید، یک خنده کوتاه به هیستریا و یک اضطراب کوچک به پنیک تبدیل می شود. در مورد بعضی افراد دارای شخصیت ناسالم، هیجان های افسارگسیخته بر زندگی آنها حاکمند.
برای مثال، ممکن است از دست افسر پلیس که بی دلیل شما را جریمه کرده است عصبانی بشوید اما با مشت تو صورت او نمی کوبید، از طرف دیگر، افراد دارای شخصیت ناسالم قادر به کنترل هیجان های خود نیستند. یک دلخوری ساده به خشم شدید، یک خنده کوتاه به هیستریا و یک اضطراب کوچک به پنیک تبدیل می شود. در مورد بعضی افراد دارای شخصیت ناسالم، هیجان های افسارگسیخته بر زندگی آنها حاکمند.
4) توانایی به تعویق انداختن ارضا (کنترل تکانه ها)
افراد با شخصیت سالم توانایی این را دارند که در کارهایشان مداومت نشان دهند و منتظر پاداش ها بمانند. آنها می دانند چگونه برای روز مبادا ذخیره کنند. آنها از طریق برنامه ریزی بلند مدت و سخت کوشی قادرند کیفیت زندگی خود را بالا ببرند. آنها، در طول راه رسیدن به اهداف بزرگتر خود، می دانند چگونه ناکامی و مشکلات را تحمل کنند.
یکی از مشخصه های اصلی شخصیت ناسالم، ناتوانی در منتظر ماندن و به تعویق انداختن ارضا است. در واقع، بسیاری از مردم ناتوانی در کنترل تکانه ها (امیال، وسوسه ها، هوس های شدید) را به دور از اخلاق می دانند.
در دین مسیحیت، شش گناه از هفت گناه کبیره به موضوع ناتوانی در کنترل کردن امیال مرتبط هستند: Gluttony اصراف در مصرف، و دویدن دنبال لذت .Slot تنبلی و بدون دیسیپلین بودن. Lust شهوت Greedحرص و Envy غبطه و حسادت. در همه اینها، عدم ضبط النفس یا خودکنترلی وجود دارد. گناه ششم، Anger یا خشم است که صورت عدم کنترل فرد بر خود، به خشونت منجر می شود. (پیشنهاد مهدی گنجی: فیلم Seven با بازی برد پیت را نگاه کنید).
یکی از مشخصه های اصلی شخصیت ناسالم، ناتوانی در منتظر ماندن و به تعویق انداختن ارضا است. در واقع، بسیاری از مردم ناتوانی در کنترل تکانه ها (امیال، وسوسه ها، هوس های شدید) را به دور از اخلاق می دانند.
در دین مسیحیت، شش گناه از هفت گناه کبیره به موضوع ناتوانی در کنترل کردن امیال مرتبط هستند: Gluttony اصراف در مصرف، و دویدن دنبال لذت .Slot تنبلی و بدون دیسیپلین بودن. Lust شهوت Greedحرص و Envy غبطه و حسادت. در همه اینها، عدم ضبط النفس یا خودکنترلی وجود دارد. گناه ششم، Anger یا خشم است که صورت عدم کنترل فرد بر خود، به خشونت منجر می شود. (پیشنهاد مهدی گنجی: فیلم Seven با بازی برد پیت را نگاه کنید).
5) قابل اتکا بودن
یک ویژگی دیگر شخصیت سالم، قابل اتکا بودن (dependability) یا باوجدانی/ باشعوری (conscientiousness) است. افراد قابل اتکا کاری را که می گویند انجام می دهند انجام خواهند داد. آنها قابل اعتماد، باانضباط، و با انگیزه هستند. آنها با علاقه، شور و شوق، و عزم جزم به کارها نزدیک می شوند همانطور که حدس می زنید، این افراد، در مقایسه با افراد فاقد این صفت شخصیتی، در زندگی خود دستاوردهای بیشتری دارند.
در نقطه مقابل، افراد با شخصیت ناسالم ممکن است انگیزه اندکی داشته باشند. آنها به طور فراوان برنامه های بزرگ و بلندپروازی های جالبی دارند، اما در راه رسیدن به آنها کار چندانی انجام نمی دهند. اطرافیان معمولا روی این افراد حساب نمی کنند. غیرقابل اتکا بودن و بی انگیزگی آنها معمولا باعث می شود به موفقیت های قابل توجهی دست نیابند.
در نقطه مقابل، افراد با شخصیت ناسالم ممکن است انگیزه اندکی داشته باشند. آنها به طور فراوان برنامه های بزرگ و بلندپروازی های جالبی دارند، اما در راه رسیدن به آنها کار چندانی انجام نمی دهند. اطرافیان معمولا روی این افراد حساب نمی کنند. غیرقابل اتکا بودن و بی انگیزگی آنها معمولا باعث می شود به موفقیت های قابل توجهی دست نیابند.
6) داشتن روابط میان فردی خوب
افراد دارای شخصیت سالم از روابط میان فردی خوب معمولأ لذت می برند. دیگران آنها را مهربان (friendly) و دوست داشتنی (agreeable) می یابند. این افراد بدون آنکه دیگران را زیر ذره بین بگذارند به آنها اعتماد می کنند، اما در دوست شدن با دیگران با دادن کار به یک پیمانکار، با ساده لوحی برخورد نمی کنند. آنها در حدس زدن صحیح انگیزه ها، احساسات، و دیدگاه های دیگران مهارت دارند. آنها دوست دارند با دیگران دوست و نزدیک باشند اما در عین حال، استقلال خود را حفظ می کنند. وقتی یک رابطه میان فردی تلخکامی می آورد، به آن پایان می دهند، اما برای حفظ رابطه با افرادی که برایشان ارزش دارند تلاش می کنند.
در سوی دیگر، افراد دارای شخصیت ناسالم در حفظ دوستی ها، و حتی آغاز کردن دوستی ها، مشکل دارند. برای مثال، بعضی افراد به طور کلی از روابط میان فردی اجتناب می کنند زیرا به دیگران اعتماد ندارند و فاصله خود را حفظ می کنند. بعضی دیگر روش کاملا برعکس را پیش می گیرند و آنقدر در دوستی افراط می کنند که به شدت به دوستان خود وابسته می شوند. در نتیجه، اعتماد به نفس آنها معمولا به شدت ضعیف است، احساس اضطراب و حسادت می کنند و به دیگران می چسبند. آنها اکثر مواقع قادر نیستند نظرات دیگران را درک کنند.
در سوی دیگر، افراد دارای شخصیت ناسالم در حفظ دوستی ها، و حتی آغاز کردن دوستی ها، مشکل دارند. برای مثال، بعضی افراد به طور کلی از روابط میان فردی اجتناب می کنند زیرا به دیگران اعتماد ندارند و فاصله خود را حفظ می کنند. بعضی دیگر روش کاملا برعکس را پیش می گیرند و آنقدر در دوستی افراط می کنند که به شدت به دوستان خود وابسته می شوند. در نتیجه، اعتماد به نفس آنها معمولا به شدت ضعیف است، احساس اضطراب و حسادت می کنند و به دیگران می چسبند. آنها اکثر مواقع قادر نیستند نظرات دیگران را درک کنند.
ادامه دارد...
منبع: کتاب «آسیب شناسی روانی»
نویسنده: مهدی گنجی
نویسنده: مهدی گنجی
بیشتر بخوانید:
تفاوت شخصیت سالم و ناسالم (بخش اول)
انواع اختلالات شخصیت کدام اند؟
انواع مختلف اختلالات شخصیتی
شخصیّت و انواع اختلالات آن
اختلالات شخصیت