سنجش هوش هیجانی (بخش اول)

سنجش هوش هیجانی می تواند زمینه ساز خودآگاهی فرد شود. 
 

 این آزمون از ۲۰ صحنه دونفری تشکیل شده است که برای فراخواندن چهار نوع هیجان: خشم، ترس، شادمانی و غم ساخته شده است. هر صحنه دو پرسش دارد: «شما چه احساسی دارید؟» و «نفر دوم چه احساسی دارد؟». مطابق با این پرسش ها، پاسخ هر شخص برای هیجانی که توصیف می کند، دو نمره می گیرد: یکی برای خود و یکی برای دیگران، یک سناریو چنین است:
 
شما و بهترین دوستانتان در یک خط کاری هستید. هر سال به بهترین عملکرد آن سال جایزه داده می شود. هردوی شما سخت کار می کنید تا جایزه را بگیرید. یک شب برنده اعلام می شود: دوست شما. شما چه احساسی دارید؟ دوستتان چه احساسی دارد؟
 

طبق نظریه پنج سطح آگاهی هیجانی لین و همکارانش به هر صحنه از ۰ تا ۵ نمره داده می شود. برای راهنمایی، تفسیر و نمره گذاری، واژگانی از واژه ها برای هر سطح موجود است. پایین ترین سطح (۰) به پاسخ های غیر هیجانی دلالت دارد. هر جا که از واژه «احساس» استفاده می شود، به جای بیان احساسات، تفکر را توصیف می کند (برای مثال، «احساس می کنم، احمقم») و سطح آگاهی از نشانه های فیزیولوژیکی را نشان می دهد ( برای مثال، «احساس می کنم مریضم»). سطح ۲، واژه هایی را شامل می شود که نوعا در سایر زمینه ها به کار می روند، ولی اغلب برای انتقال هیجانات نسبتا بی تفاوت، از آنها استفاده می شود (برای مثال، «احساس بدی دارم». پاسخ های سطح ۳، کاربرد یک واژه انتقال دهنده هیجان معمولی و متمایز را در بر می گیرد (برای مثال، «شاد»، «غمگین»، و «عصبانی»). نمرة سطح ۴ زمانی داده می شود که برای انتقال تمایز هیجانی شدیدتر به جای یک واژه تنها، از دو واژه یا بیشتر استفاده می شود.
 
کسانی که به این آزمون پاسخ می دهند، علاوه بر دریافت یک نمره برای خود و یک نمره برای دیگری، یک نمره کلی نیز می گیرند. این نمره، به جز در مواردی که هم خود و هم دیگری نمرة سطح ۴ می گیرند، با بیشترین مقدار دو نمره برابر است. در موارد استثنایی، یک نمره کلی سطح ۵ نیز داده می شود. مثالی از پاسخ سطح ۵ به سناریوی بالا چنین است:
 
«از اینکه برنده نشدم، احساس نومیدی می کنم اما خوشحالم که کس دیگری که برنده شد، دوست من بود. احتمالا دوستم سزاوار این جایزه بود! دوستم احساس شادی و غرور می کند، اما کمی هم نگران این است که مبادا به احساسات من لطمه بخورد».
 

مقیاس سطوح آگاهی هیجانی نشان داده است که معتبر بوده و فقط با سنجه هایی که از لحاظ نظری به رسش، روراستی، همدلی و هوش مرتبط اند، همپوشی اندک تا متوسط دارد و با مقیاس چندعاملی هوش هیجانی و سایر سنجه های هوش هیجانی همبستگی متوسط دارد. مهم این است که به لق و سایر صفات عمده شخصیت ربط ندارد. این آزمون با مواردی که باید همپوشی داشته باشد، فقط کمی همپوش است و با سنجه های تأییدشده روان شناختی، همپوشی زیادی ندارد.
 
مقیاس سطوح آگاهی هیجانی در ظاهر، به ویژه سنجه خوبی برای هوش هیجانی است.
 
مقیاس سطوح آگاهی هیجانی چقدر سودمند است؟ لین و همکارانش نشان داده اند، افرادی که در این مقیاس نمره بالا می آورند، به هنگام پردازش اطلاعات هیجانی، براساس جریان خون در قسمت های خاصی از مغز که نشان دهنده این است که افراد با آگاهی هیجانی بالا و پایین در حقنت در نحوه پردازش اطلاعات هیجانی، متفاوت هستند و با افراد دیگر فرق دارند. به علاوه، لین و همکاران دریافته اند که مقیاس سطوح آگاهی هیجانی ، تشخیص واقعی هیجان را صرف نظر از اینکه کار تشخیص کلامی باشد با غیرکلامی، پیش بینی می کند.
 
ما نیز اخیرا، سعی کردیم سودمندی مقیاس سطوح آگاهی هیجانی را در پیش بینی رفتار هوشمند هیجانی ارزیابی کنیم. در پژوهش قبلی مشخص شده بود که وقتی افراد از خلق خود آگاهند، سعی می کنند نگذارند آن خلق نحوه تفکرشان را سوگیردار سازد، برای مثال، اگر فردی به خاطر بارانی بودن هوا غمگین است، گرایش به این دارد که بگوید از زندگی خود کمتر راضی است. اما اگر شما این افراد را از منبع خلق خود آگاه سازید، آنان سعی می کنند از تأثیرگذاری خلق خود در قضاوت نسبت به رضایت از زندگی، پیشگیری کنند. آنان ممکن است حتی بیش اصلاحی انجام دهند و هنگامی که در خلق غمگین هستند، بگویند از زندگی خود راضی ترند.
 
 
استدلال ما این بود که ممکن است چنین تأثیری برای افرادی که به طور مزمن آگاهی بالایی از هیجانات خود دارند (یعنی، کسانی که در مقیاس سطوح آگاهی هیجانی نمرة بالا می گیرند) رخ بدهد. ما در یک مطالعه سطح آگاهی هیجانی افراد را اندازه گیری کردیم، بعد به آنها یک فیلم ویدیویی نشان دادیم که آنها را در خلق مثبت، خنثی ویا منفی قرار می داد. سپس از آنها خواستیم رضامندی از زندگی شان را ارزیابی کنند.
 
ادامه دارد...
 
منبع: هوش هیجانی (مدیریت احساس، عاطفه و هیجان)،  رمضان حسن زاده و سیدمرتضی ساداتی کیا، صص 110-113، دانژه، تهران، اول، 1390.