گام هایی برای موفقیت تحصیلی

در فرایند موفقیت تحصیلی، دانش آموز زمانی به موفقیت تحصیلی می رسد که هدف از یادگیری و یا حفظ هر مطلب درسی را درک کنید.
 

موفقیت تحصیلی مستلزم پیش نیاز هایی است که قبل از فرآیند یادگیری باید به آن ها توجه نمود:
1. داشتن هدف: یقینا هیچ فعالیتی به بدون هدف قابل تصور نیست.
2. داشتن انگیزه: به طور قطع هیچ هدفی بدون داشتن انگیزه کافی قابل دست یابی نیست.
3. توجه و تمرکز کافی: هیچ مسیری بدون دقت و تمرکز کافی قابل عبور نخواهد بود.
 

در فرایند موفقیت تحصیلی، دانش آموز زمانی به موفقیت تحصیلی می رسد که هدف از یادگیری و یا حفظ هر مطلب درسی را درک کنید. برای رسیدن به این درک نیاز است تا علاوه بر تعیین هدف کلی از آموزش هر درس به تعیین هدف های کوتاه مدت که در فاصله زمانی کمتری به دست می آید اقدام کرد. به عنوان مثال برای موفقیت در کنکور، تعیین رتبه و درصد های مورد نیاز در کنکور سراسری از می توانید هدف بلند مدت داوطلب کنکور باشد.
 

روش های زیادی وجود دارند که در انسان انگیزه ایجاد می کنند. برای ایجاد انگیزه موفقیت تحصیلی در دانش آموزان و داوطلبان کنکور می توان از روش های زیر استفاده کرد تا به به موفقیت در کنکور درست یافت:

1. آموختن از طریق پرسش های جالب و جذاب: این روش به شما کمک می کند تا درک کنید کدام مطالب و چرا مهم هستند.

2. مواجه دانش آموزان به صورت تماس مستقیم با مطالب مورد نیاز یادگیری: این امر موجب می شود. تا داوطلب کنکور خود را به صورت کامل درون مطالب درسی ببنید و اگر ترسی از مطالب سخت دارد مرتفع شود.

3. ایجاد زمینه برای انتقال و ارائه آموخته های دانش آموزان در بین جمع: یادگیری جمعی یا یادگیری از افراد هم سطح یکی از شیوه های یادگیری می باشد. که در تجربه شواهد باور نکردنی ای از موفقیت تحصیلی افرادی که از این روش استفاده کرده اند دیده شده است.

4. بیان محاسن آموختن مطالب و معایب ندانستن آن ها: این امر موجب درک اهمیت خود آموختن در فرد می شود. به عبارتی نتیجه این مورد انگیزه دانش آموز برای موفقیت تحصیلی را از طریق یادگیری مطالب برای خود فرآیند یادگیری بالا می برد.

5. آگاه نمودن یادگیرینده از میزان پیشرفت خود در جریان تحصیل: ارزیابی میزان یادگیری موجب انگیزه دانش آموز در موفقیت تحصیلی از طریق درک مسیر آمده و مسیر مانده در فرآیند یادگیری می باشد.

6. استفاده از عوامل بر انگیزنده یا تشویقی مانند تشویق های کلامی (مرحبا، آفرین) و تشویق های غیر کلامی «دادن هدیه، تشویق نامه کتبی».

ذکر این موضوع شاید جالب باشد که در به کار بردن روش های تشویقی باید به «سن و تفاوت های فردی» دانش آموزان توجه نمود؛ مثالا دانش آموزان دوره پیش دبستانی و دبستان بیشتر با روش های غیر کلامی با انگیزه می شوند.
 

در فرآیند یادگیری منجر به موفقیت تحصیلی، باید به این نکته توجه کرد که در دانش آموزان به عوامل متعددی مانند تفاوت های فردی، تیپ شخصیتی، علائق، نیازها و سن وابسته است؛ به عنوان مثال کودکان 3 تا 4 سال به مدت 5 تا 10 دقیقه و کودکان 4 تا 5 ساله، 15 دقیقه و کودکان 5 تا 6 ساله، 15 تا 20 دقیقه می توانند حواس خود را برای یادگیری مطلبی متمرکز کنند.

از طرفی لازم است ارتباط میان زمان «توجه و دقت» با «نوع درس و فعالیت» نیز در نظر گرفته شود. چرا که اگر دانش آموزان مجبور باشند دروس را که نیاز به فعالیت ذهنی داشته و ویژگی های یکسانی دارند. در یک روز مطالعه کنند به مرور از وسعت و دامنه دقت آن ها کاسته می شود. برای ایجاد توجه و تمرکز بیشتر نسبت به مطالب آموختنی بهتر است دروس یادگیری تا آن جا که امکان دارد با تصاویر مختلف همراه شود. در ارائه مطلب از محرک های شنوایی (بیان شعر، داستان، مَثَل و همچنین تغییر تن صدا) استفاده کرد.
 

هر شخص در ساعات معینی از روز و شب کار ذهنی را بهتر انجام می دهد؛ اما تحقیقات نشان می دهد که در ساعات اول روز آمادگی برای یادگیری بیشتر است، از این رو توصیه می شود درس هایی که نیاز به تمرکز و دقت ذهنی بیشتری دارد در «ساعات اول روز» مطالعه شوند. هم چنین تجربه نشان داده است که قدرت فراگیری یک دانش آموز در آغاز، نیمه و پایان جلسه درس یکسان نیست. آن چه در ابتدا و پایان یک جلسه درسی ارائه می شود بهتر در ذهن اثر می گذارد، بنابر این توصیه می شود حتماً در اواخر جلسه، مطالب درسی به طور خلاصه تکرار شود. هم چنین طبق بررسی های انجام شده «رابطه معکوس» بین مدت زمان انجام یک کار و میزان دقت وجود دارد، بنابر این توجه داشته باشید زمان اختصاص داده شده برای هر جلسه یادگیری طولانی نباشد.
 

برای این که دانش آموزان آنچه را یاد می گیرند. بتوانند زمان طولانی نگه دارند بایستی به جای یادگیری، پُر یادگیری کنند. در پُر یادگیری، یادگیری زیادتر از حد لازم انجام می شود و فراگیرنده به تکرار مجدد مطالب آموخته شده می پردازد.
 

اگر دانش آموزان مطلبی را با صدای بلند بخوانند (طوری که خود نیز بشنوند.) با این عمل از دو حس بینایی و شنوایی به صورت همزمان استفاده می کنند. از این رو یادگیری آسان تر می شود. البته باید توجه نمود که امر در مورد تیپ شخصیتی های متفاوت این ممکن است صادق نباشد.
 

 از بر خواندن مطالب، میزان کارآیی حافظه را در نگهداری و به یادآوری مطالب زیاد می کند. منظور از اصطلاح «از بر خوانی» فقط حفظ کردن عین یک متن؛ مثل شعر و بازگویی آن نیست، بلکه فهمیدن آن و حتی تجسم مطالب در ذهن است.
 

روان شناسی یادگیری تأکید می کند که در تعیین مدت جلسه آموزش برای فراگیران حتماً باید به میزان سن و ظرفیت و توانایی آن ها توجه شود. در مورد بزرگسالان دامنه توجه و تمرکز به مطالب درسی نزدیک 45 دقیقه است، لذا توصیه می شود بعد از این مدت فاصله ای برای استراحت در نظر گرفته شود. تجربه ها و پژوهش های انجام شده نشان داده است که میزان یادگیری در جلسات فشرده نسبت به مواردی که بین جلسه های آموزش، فاصله مناسبی وجود دارد، بسیار کمتر است.
 

اگر دانش آموزان برای آموختن مطالب درسی از چند حس (بینایی، شنوایی و....) استفاده کنند یادگیری عمیق تر و میزان قدرت یادآوری و یادداری بیشتر خواهد شد بخصوص آن که دانش آموزان تا سن 14 سالگی دارای حافظه بصری بسیار قوی هستند و اگر از وسائل کمک آموزشی؛ نظیر لوحه، طرح، منحنی، نمودار، عکس، نقشه و.... که در آنان حس بینایی به کار گرفته می شود، استفاده کنند درجه یادگیری افزایش می یابد.
 

سازماندهی مطالب درسی یا به اصطلاح طبقه بندی محتوی در ذهن، عامل مؤثری در حفظ و یادگیری محسوب می شود. بهترین روشن آن است که بین مطالب درسی ارتباط منطقی و معنی دار ایجاد کرده و هنگام مطالعه، یادداشت برداری شود. مشخص کردن مطالب مهم، برجسته کردن نکات اساسی و توضیح مطالب کلیدی در حاشیه یا در صفحه ای جداگانه به حفظ یادگیری و افزایش زمان یادگیری کمک چشمگیری می کند.
 

مکان مطالعه یکی از عوامل مؤثر در یادگیری و موفقیت تحصیلی است. مکان مطالعه باید ویژگی های زیر را داشته باشد:
•    مکان نسبتاً ثابت برای مطالعه و انجام تکالیف درسی استفاده شود و مرتب محل مطالعه تغییر نیابد.
•    مکان مطالعه در جایی انتخاب گردد که متغیرهای مداخله گر؛ مانند: صدا، تصاویر تلویزیون، رفت و آمد افراد خانواده و.... وجود نداشته باشد.
•    هنگام مطالعه به وضعیت نشستن توجه شود و به دانش آموزان توصیه گردد که از خمیده کردن ستون فقرات خود خودداری کنند. در حالت خوابیده یا دراز کش مطالعه ننمایید.

به این نکته مهم توجه شود که درجه دمای مکان مطالعه تأثیر چشم گیری در کارآیی فعالیت های مغزی و در نتیجه یادگیری دارد. هوای گرم و یا هوای بسیار سرد از یادگیری مطلوب جلوگیری می کند.

منبع: مرکز مشاوره رهیاب