اختلال اضطراب جدایی در کودکان

کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی وقتی پیش بینی می کنند قرار است جدایی اتفاق بیفتد و یا در لحظه جدایی، گریه می کنند و از خود ناراحتی نشان می دهند.
 

همه ما انسانها درجاتی از اضطراب را به عنوان جز لاینفکی از زندگی روزمره تجربه می کنیم که این تجربه، عملکرد ضروری برای انسان به شمار می رود؛ در واقع اضطراب هشداری است که فرد را گوش به زنگ می کند که خطری در راه است و این باعث می شود فرد بتواند برای مقابله با خطر اقداماتی به عمل آورد. اما زمانی که این حالت از حد طبیعی خود بیشتر شود تبدیل به یک اختلال رفتاری می شود. اختلالات اضطرابی از پرتکرارترین اختلالات رفتاری در میان کودکان و نوجوانان است که اختلال اضطراب جدایی یکی از شایع ترین آنها و از اصلی ترین دلایل مراجعه به روانشناس است.
 

در دوره هایی از رشد تقریبا همه کودکان وقتی از مراقبان اصلی خود دور می شوند، نوعی از اضطراب را تجربه می کنند؛ در حقیقت بروز اضطراب جدایی در سال های نوپایی کودک، یعنی در حدود 8 تا 24 ماهگی از نظر رشدی امری طبیعی است و اغلب نوپایان در لحظه های جدایی از والدین گریه می کنند، به آنها می چسبند و قشقرق راه می اندازند. در این صورت جایی برای نگرانی وجود ندارد و بهتر است به گونه ای رفتار شود که در پیشرفت دوره های دلبستگی کودک اخلال ایجاد نشود و آرامش روانی او در دوره حساس رشدی بر هم نخورد.
 

نگرانی زمانی آغاز می شود که اضطراب از حد معین خود تجاوز کرده و حالتی غیر واقعی و مفرط در مورد جدایی یا پیش بینی جدایی از کسانی که کودک به آنها دلبستگی دارد ایجاد شود. این اضطراب فراتر از حد مورد انتظار برای سطح رشدی فرد است. کودکان مبتلا به این اختلال وقتی پیش بینی می کنند قرار است جدایی اتفاق بیفتد و یا در لحظه جدایی، گریه می کنند و از خود ناراحتی نشان می دهند.
 

علایم اصلی این اختلال در لحظات جدایی دیدن کابوس هایی در مورد جدایی و یا شکایت های جسمی نظیر دل درد، سردرد، استفراغ، نگرانی بیش از حد درباره صدمه رسیدن به خود و یا کسانی است که کودک به آنها دلبستگی دارد. کودکان مبتلا به این اختلال زمانی که از افراد مورد دلبستگی جدا می شوند، اغلب می خواهند بدانند آنها کجا هستند و مایلند با آنها تماس برقرار کنند.

بعضی از این افراد وقتی بیرون از خانه هستند به شدت احساس دلتنگی کرده و تا سرحد درماندگی احساس ناراحتی می کنند. امکان دارد آرزوی بازگشت به خانه را داشته و افکارشان به خیال پردازی های تجدید دیدار مشغول باشد. این افراد وقتی از پدر و مادر خود جدا می شوند، اغلب نگران هستند که مبادا اتفاق وحشتناکی بیفتد یا اتفاقی مثل دزدیده شدن یا گم شدن، آنها را از والدین و اطرافیان جدا کند. وقتی از خانه دور می شوند دچار احساس ناراحتی شده و چنان تمایلی برای بازگشت به خانه نشان می دهند که تمام کارهای خود را رها می کنند. کودکان اغلب در زمان خواب دچار مشکل شده و ممکن است اصرار داشته باشند تا زمانی که به خواب می روند کسی نزد آنها بماند. امکان دارد طی شب به رختخواب والدین بروند و اگر اجازه ورود به رختخواب والدین به آنها داده نشود، ممکن است جلوی در اتاق والدین بخوابند.
 

اگر سوال ذهنی شما این است که علت بروز اختلال اضطراب جدایی چیست، باید گفت تعامل چندین عامل در پیدایش اضطراب نقش دارند. عده ای معتقدند عوامل ژنتیکی در ایجاد این اختلالات سهیم هستند و برخی دیگر بر نقش عوامل محیطی مانند خانواده، اختلالات رفتاری والدین و میزان حمایتگری آنها در زمان بروز احساس ترس و نگرانی کودک در دوره طبیعی اضطراب جدابی تاکید می کنند. به نظر می رسد کودکان نیرومند ترین دلبستگی را به کسی پیدا می کنند که برای واکنش به نشانه های آنها گوش به زنگ بوده است و اگر آن فرد در شرایطی که کودک نیاز به حضور او دارد و در سنین حساس و نیازمند به حضور مراقب اصلی( مادر) است، اما عدم توجه او را می بیند، ضربه های روانی شدیدی از جمله بروز اختلال اضطراب جدایی زندگی او را تحت تاثیر قرار می دهد و در کیفیت رشد روانی او تاثیر می گذارد.
 

مطالعات نشان می دهند، مادران حساس و پاسخ دهنده به نیازهای روانی و احساسات کودک در سال های نخستین عمر او، کودکان سالم تری از لحاظ روانی پرورش می دهند. چرا که همواره پاسخ گو بودن مادر به ویژه در دوره نوزادی، در آنها این اعتقاد را ایجاد می کند که مادر حامی آنهاست و نوعی دلبستگی ایمن در آنها شکل می گیرد؛ و ایجاد یک دلبستگی ایمن، اهمیت قابل ملاحظه ای در پیشگیری اختلالات روانشناختی به ویژه افسردگی دارد.
 

روان درمانگران از درمان های متفاوتی برای درمان اضطراب جدایی کودکان استفاده می کنند که یکی از پرکاربردترین آنها بازی درمانی است. زیرا بازی ابزاری است که کودک به کمک آن خود را بیان می کند و می تواند احساساتش را بهتر نشان دهد. در بازی درمانی با استفاده از اسباب بازی ها و انجام فعالیت های متنوع، ضمن غلبه بر ترس، هیجان مثبت در کودک ایجاد شده و به کاهش اضطراب او کمک می شود. اگر کودک برای درمان اضطراب هاش مضطرب است و همکاری نمی کند، این شیوه بهترین شیوه برای رفع چالش شماست، که کودک در حال بازی با اسباب بازی وارد مسیر درمان می شود.

منبع: مرکز مشاوره رهیاب - افسانه احمدی