امروزه با توجه به رشد تکنولوژی ارتباطات و فراگیری تعاملات مجازی در بین عموم مردم امنیت اطلاعات و حفظ حریم خصوصی بیش از پیش برای افکار عمومی جهان اهمیت پیدا کرده است. اما جالب اینکه بصورت هم زمان در جهت خلاف این روند، اغلب سرویس دهندگان و دولت های جهان اعتقادی به لزوم حفظ امنیت حریم خصوصی کاربران ندارند و بصورت پیوسته در تلاشند تا دسترسی خود به اطلاعات کاربران را افزایش دهند. بطور مثال نهادهای امنیتی و قضائی کشورهای بزرگی همچون آمریکا، انگلستان و کانادا همواره ادعا می‌کنند که برای جلوگیری از جرم و جنایت‌هایی چون تروریسم باید به پیام‌ها و اطلاعات رمزنگاری شده کاربران دسترسی داشته باشند.

همچنین شرکت‌های بزرگ فناوری اطلاعات امروز جهان در زمینه تولید گوشی مانند اپل و سامسونگ و در زمینه خدمات مانند گوگل، فیس بوک و... هر چند در ظاهر خود را حافظ حریم خصوصی کاربران خود معرفی می‌کنند، اما در عمل تسلیم خواست و اراده دولت‌های غربی هستند و با کمترین مقاومت، اطلاعات رمزگشایی شده کاربران خود را تقدیم نهادهای اطلاعاتی و امنیتی دولت های متبوع خود می کنند.

بطور مثال یکی از مهمترین خبرهای حوزه امنیت اطلاعات این روزهای جهان به ماجرای درخواست پلیس فدرال آمریکا (FBI) از شرکت اپل بر می گردد که بررسی آن می تواند مخاطب را با عمق فاجعه فقدان حریم خصوصی کاربران در بسترهای فناورانه آمریکایی و غربی آشنا کند.

اف بی آی از اپل چه می خواهد؟

ماه گذشته میلادی در پایگاه «پنساکولای» نیروی دریایی آمریکا حادثه تیراندازی مرگ‌باری رخ داد که زوایای پنهان و پشت پرده آن هنوز برای نهادهای امنیتی ایالات متحده نامشخص است. لذا پلیس فدرال برای کشف ابعاد پنهان این ماجرا به سراغ وسایل شخصی مهاجم و خاصه تلفن همراه وی رفته و متوجه شده است که اطلاعات این تلفن همراه رمزگذاری شده است و به دلیل مرگ مهاجم امکان دسترسی به رمز از طریق بازجویی ممکن نبوده است.

بر اساس گزارش های منتشر شده مهاجم از تلفن همراه معروف شرکت اپل یا همان iPhone استفاده می‌کرده لذا با توجه به فعال بودن مرزنگاری پیش فرض در این تلفن همراه، پلیس برای دسترسی به اطلاعات ذخیره شده در آن نیاز به دسترسی به رمز این دستگاه داشت. لذا از شرکت اپل درخواست کرد که این تلفن همراه را برای آنها رمزگشایی کند و اطلاعات آن را در دسترس پلیس قرار دهد.

درز این ماجرا به رسانه ها موجب شد تا یک جنجال شدید خبری بر سر لزوم حفظ امنیت حریم خصوصی کاربران ابزارهای هوشمند ایجاد شود. زیرا درخواست اخیر FBI اولین مورد افشاء شده نیست و تکرار مجدد این دست درخواست ها نشان از بی توجهی دولت آمریکا به حریم خصوصی دیجیتال کاربران دارد.

چرا مردم نگران شده اند؟

بر اساس گزارشات منتشر شده پلیس فدرال آمریکا از شرکت اپل خواسته است که فوراً رمز تلفن های همراه هوشمند محمد سعید الشمرانی از اعضای نیروی هوایی عربستان سعودی را که ماه گذشته در حین طی کردن دوره آموزشی خود در آمریکا به سوی همقطاران یانکی اش آتش گشوده بود و خود نیز در جریان تبادل آتش با مأموران امنیتی کشته شد را در اختیار آنها قرار دهد تا بدین وسیله امکان بررسی دقیق‌تر ارتباطات و اطلاعات شخصی این تروریست سعودی ممکن شود.

شرکت اپل نیز در واکنش به این درخواست پلیس فدرال در بیانیه‌ رسمی خود اعلام کرد که در همان بدو دریافت درخواست پلیس تمام اطلاعات تلفن های همراه محمد سعید الشمرانی را در اختیار نهادهای امنیتی قرار داده و در موارد آتی نیز همین رویه را تکرار خواهد کرد. زیرا این شرکت همواره خود را موظف به همکاری با نهادهای امنیتی می داند.

این بیانیه هر چند پرده از رویکرد اپل نسبت به حریم خصوصی کاربران برداشت اما در این بین آنچه موجب نگرانی بیش از پیش کاربران تلفن های همراه هوشمند اپل شد، تأکید این شرکت بر بسط این رویه ضد حریم خصوصی به سرویس ابری (سرویس معروف iCloud) این شرکت است. زیرا بخش عمده ای از کاربران محصولات اپل در اقصی نقاط جهان و حتی ایران از این فضای ابری برای ذخیره اطلاعات خصوصی خود استفاده می کنند و همواره باورشان بر این بوده که هیچ کس حتی اپل امکان دسترسی به اطلاعات خصوصی و رمزگذاری شده آنها را ندارد.

طبیعتاً پس از افشای این رویه شرکت اپل برای سایر کاربران محصولات دیجیتال نیز این مسئله واضح و مبرهن شد که دیگر شرکت های بزرگ فناوری غرب از جمله گوگل و فیس بوک نیز رویه مشابهی را دنبال می کند و احتمالا خیلی پیشتر از اپل اطلاعات کاربران را به صورت تمام و کمال در اختیار نهادهای جاسوسی و امنیتی غرب قرار می داده اند و عملا هیچ خط قرمزی برای حریم خصوصی کاربران خود قائل نبوده اند.

چه باید کرد؟

عدم التزام و تعهد شرکت ها و دولت های غربی به حفظ حریم خصوصی کاربران فضای مجازی موجب شده که در بسیاری از کشورهای جهان بحث تولید و توسعه محصولات بومی هوشمند و همچنین هوشیار سازی کاربران نسبت به تبعات استفاده از بسترهای نرم افزاری غیر بومی غربی به صورت جدی مطرح و پیگیری شود که در بین این کشورها روسیه و چین تاکنون اقدامات موفقی را در عرصه بومی سازی چرخه ابزارهای کاربردی مورد نیاز کاربران به انجام رسانده اند.
خوشبختانه کشور ما نیز در سال های اخیر به حوزه فضای مجازی توجه ویژه ای داشته و شبکه بومی و ملی اطلاعات در حال تبدیل شدن به بستر اصلی سرویس دهی به کاربران فضای مجازی است. اما برای تحقق کامل این شبکه نیاز به سرمایه گذاری های بیشتری است و دولت ها باید در بودجه های سالیانه خود توجه ویژه ای به این مهم داشته باشد