هرچند این توافق تحت تاثیر تبلیغات رسانه های غربی و برخی مواضع سیاسی-جناحی داخلی برای افراد یا گروه هایی تولید سوال کرده، لکن با شاخص منافع ملی و مبتنی بر رویکرد علمی و واقع بینانه باید گفت؛ ظرفیت های این سند به گونه ای است که از آن می توان به عنوان تیر خلاص بر پیکر نیمه جان تحریم و سیاست فشار حداکثری غرب با محوریت آمریکا از یک سو و عامل شتاب بخش به حرکت و پیشرفت اقتصادی کشور از دیگر سو یاد کرد.
برای تبیین بهتر و دقیق موضوع نکات فراوانی را می توان مورد توجه قرار داد که از آن جمله می توان به چند مورد اشاره کرد:
1- آمریکایی ها با تحریم های خود تحت عنوان فشار حداکثری به دنبال فلج کردن و فرو پاشی اقتصاد ایران و در نهایت به تسلیم وادار نمودن نظام اسلامی بودند اما با سیاست مقاومت حداکثری ایران، سیاست فشار حداکثری غرب به شکست حداکثری انجامید، موضوعی که مورد اذعان تمام کارشناسان حوزه روابط بین الملل قرار گرفته است. فراموش نباید کرد که در سال 1397، پس از خارج شدن آمریکا از برجام و اعلام سیاست فشار حداکثری از سوی رئیس جمهور به تاریخ پیوسته آن کشور، رسانه های غربی تحت تاثیر مواضع مقامات آمریکایی، سال 97 را سال قحطی در ایران و سال پایانی عمر جمهوری اسلامی ارزیابی کردند!
2- در داخل کشور،گروهها و افرادی با انگیزه های صرفاً سیاسی و بدون توجه به منافع ملی، با بزرگنمایی دو گانه دروغین و القایی ترامپ مبنی بر « جنگ یا مذاکره » ، در پیش گرفتن مذاکره تحت فشار را توصیه می کردند، اما رهبر حکیم انقلاب اسلامی با نگاهی واقع بینانه نسبت به روند افول آمریکا و توانایی ها و اقتدارملی، برگزاره «نه مذاکره خواهیم کرد و نه جنگ خواهد شد» تاکید نمودند و کشور و ملت را به سلامت از یک توطئه خطرناک عبور دادند.
3- گرچه گرانی ها و مشکلات معیشتی مردم در سال های اخیر قابلیت ها و پیشرفت های اقتصادی کشورمان را تحت الشعاع قرار داده، لکن به استناد برآوردهای مجامع معتبر بین المللی، اقتصاد ایران در رتبه هجدهم اقتصاد جهان قرار دارد و ظرفیت های ایران به گونه ای است که می تواند به اقتصاد دوازدهم جهان تبدیل شود. بدون تردید با اجرایی شدن سند همکاری های 25 ساله ایران و چین، رسیدن به رتبه دوازدهم اقتصادی در میان بیش از دویست کشور جهان، با وجود تحریم های آمریکا، امری است که نشانه های آن اینک در افق مشاهده می شود.
4- چین اینک دارای رتبه دوم اقتصاد جهان است که به اعتقاد کارشناسان اقتصادی این کشور به زودی در جایگاه اول اقتصادجهان قرار خواهد گرفت. بنابراین برنامه 25 ساله راهبردی مذکور، می تواند نقش موثری در پیشرفت اقتصادی ایران داشته باشد. نکته بسیار مهم آنکه، تمامی کشورهایی که علیه این سند موضع گیری می کنند خودشان بالاترین سطح روابط تجاری – اقتصادی با چین را داشته و برای ارتقا این همکاری ها تلاش می کنند.
5- برنامه همکاری 25 سال ایران و چین یکی از راه های خنثی سازی تحریم های آمریکا و غرب است . رهبر حکیم انقلاب اسلامی در سال های اخیر همواره بر خنثی سازی تحریم ها تاکید کرده، این نکته را یادآوری نموده که نباید به دنبال رفع تحریم ها باشیم چرا که برداشتن تحریم ها دست ما نیست و آمریکایی ها هم تحریم ها را وضع کرده تا از این طریق جلوی پیشرفت ایران را بگیرند، فلذا آن ها این تحریم ها را برنمی دارند. بسیار روشن است که با اجرایی شدن برنامه همکاری 25 ساله ایران و چین ساختار تحریم ها به طور کلی فرو ریخته و بسیاری ازکشورها به دنبال همکاری اقتصادی با ایران خواهند بود.
واشنگتن تایمز در همین رابطه نوشت
افسار تحریم‌های ایران از دست آمریکا در رفته است/ چین تحریم‌های ایران را به بازی می‌گیرد. سه برابر شدن خرید نفت ایران از سوی چین از زمان روی کار آمدن بایدن، به تهران یک راه نجات مالی و اهرم جدید برای دفع فشار بیرونی داده است و امید دولت بایدن برای احیای سریع توافق هسته‌ای 2015 را پیچیده کرده است.واشنگتن تایمز طی گزارشی نوشت، دولت بایدن ادعا می‌کند از کمپین فشار بر ایران حمایت می‌کند، اما نشانه‌های واضحی از فروپاشی تحریم‌ها وجود دارد، زیرا چین خرید نفت‌های تحریمی ایران را به میزان چشمگیری افزایش می‌دهد.
سه برابر شدن خرید نفت ایران از سوی چین از زمان روی کار آمدن بایدن، به تهران یک راه نجات مالی و اهرم جدید برای دفع فشار بیرونی داده است و امید دولت بایدن برای احیای سریع توافق هسته‌ای 2015 را پیچیده کرده است. ترامپ در دو سال پایانی ریاست جمهوری خود، تحریم‌ها علیه ایران و علیه کشورها و شرکت‌هایی که تلاش می‌کردند، با ایران تعامل کنند را شدت داد. به گفته برخی تحلیلگران، چین اکنون آشکارا این تحریم‌ها را به بازی گرفته است و تهران نیز این جسارت را دارد تا خواسته بایدن برای اینکه نخست ایران به تعهدات توافق هسته‌ای بازگردد را نادیده بگیرد.
جیمز فیلیپز، تحلیلگر غرب آسیای موسسه هریتیج گفت: «ممکن است دولت بایدن فکر کنند که چین به آنها برای ترغیب ایران به بازگشت به تعهداتش کمک می‌کند، اما به نظر نمی‌رسد است، این اتفاق بیفتد.» «اشتباه بزرگی است که اجازه دهیم این تحریم ها تا حدی که چین آنها را تضعیف می‌کند، ضعیف شوند، زیرا ممکن است دولت اهرم مذاکره خود با ایران را بر باد دهد.»
دو برابر شدن خرید نفت از ایران
بر اساس آمار اویل پرایس، خرید نفت و محموله‌های نفتی چین از ایران در ماه فوریه نسبت به متوسط سال 2020 برابر با 306 هزار بشکه در روز، دو برابر شده و به حدود 856 هزار بشکه در روز رسیده است. شرکت کپلر نیز برآورد کرده است، چین به طور متوسط در ماه مارس از ایران 918 هزار بشکه در روز نفت خواهد خرید. که بنا بر اعلام وال استریت ژورنال، این رقم، بالاترین میزان از زمان اعمال تحریم ها علیه ایران در دولت ترامپ در دو سال گذشته است.اهداف راهبردی
فیلیپز ادامه داد: اگر به چین برای افزایش خرید نفت از ایران بدون عواقب اجازه داده شود، احتمالا دولت بایدن در (اجرای) اهداف راهبردی گسترده‌تر پکن نقش بازی می‌کند. وی افزود: «چین نه تنها در خرید نفت ایران منفعت دارد بلکه انگیزه های ژئوپلتیکی در ممانعت از دستیابی آمریکا به محور استراتژیک مطلوبش در آسیا نیز دارد.»برایان کاتولیس، عضو بخش امنیت ملی و غرب آسیا در مرکز آمریکن پراگرس می‌گوید: « اگر چین تلاش کند، این کار را انجام دهد، وابستگی‌اش به منابع انرژی عربستان سعودی و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز محدود و محدودتر خواهد شد.» «چین این روزها بیش از هر زمان دیگری و بیشتر از آمریکا به نفت منطقه وابسته است.»
کشورها مدتهاست که تحریم های «ثانویه» آمریکا علیه نهادهایی که با ایران تجارت می کنند را تحمل کرده اند. تحریم‌های ترامپ پس از اینکه واشنگتن از توافق هسته ای با ایران خارج شد، به صورت یک جانبه اعمال شد این درحالی است که از تحریم های قبل از توافق به میزان گسترده‌ای در سراسر جهان حمایت می شد.
مقامات دولت بایدن می‌گویند، قصد دارند تا تحریم‌های موجود علیه بخش نفتی ایران را عملی کند، اما نشانه‌های کمی از وقوع این اتفاق وجود دارد، اما در عوض کاخ سفید بر ایجاد و افزایش نگرانی‌ها به صورت خصوصی با چینی ها تمرکز کرده تا آنها رفتار خود را تغییر دهند. تحلیلگران آمریکایی از مدت‌ها پیش هشدار دادند، چین مرتباً تحریم‌های بین المللی علیه کره شمالی را زیر پا می‌گذارد، اما تمایل پکن برای سرپیچی از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، کمتر مورد توجه واشنگتن قرار گرفته است.
برخی بر این باورند که واشنگتن قدرت نفوذ خود در قبال چین را از دست داده یا بر روی رویکرد کلی پکن در قبال غرب آسیا و ایران بد حساب کرده است. پکن پس از امضای قرارداد با تهران در ماه ژوئن، خرید نفت از ایران را افزایش داد؛ این کشور برای یافتن منابع مورد اطمینان انرژی برای بخش تولید پر رونق خود تحت فشار قرار گرفته است. همچنین پکن به تزریق سرمایه در پروژه های زیرساختی انرژی در اطراف این منطقه ادامه می‌دهد.
ایران تنها بازیگر بین المللی سرکش از نظر آمریکا نیست که پکن در پی گسترش روابط نفتی با آن است. چندین گزارش از افزایش خرید نفت ونزوئلا از سوی چین بدون تلافی واشنگتن خبر می‌دهد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مورد افزایش خرید نفت چین از ایران گفت: «ما به هر تلاشی برای دور زدن تحریم‌ها خواهیم پرداخت.» برایان کاتولیس، عضو بخش امنیت ملی و غرب آسیا در مرکز آمریکن پراگرس گفت: چین یک چالش بزرگ برای دولت بایدن است.
