بازار مذاکره یا حراج (Auction Market)

اگر بخواهیم ابتدا نظریه بازار حراج یا مذاکره را تعریف کنیم اینگونه است که برای خریدارها و یا فروشندگان در رابطه با کالاهای مصرفی، خانه ها یا اوراق بهادار و در مورد هر چیز دیگری اعمال می شود. نظریه بازار حراج بر این اساس است که قیمت کالایی منصفانه تعیین شود و به درستی پیش برود. روشی که خریدارها معمولاً با خرید موافقت می کنند و فروشندگان موافقت خود را برای فروش اعلام می کنند. ارزش منصفانه چیزی امکان دارد قیمتی دقیق و یا بازه ای بین دو قیمت باشد؛ به عنوان مثال اگر سهامی به طور مداوم در یک بازه زمانی طولانی بین 10 یا 12 دلار معامله شود آن دامنه بیانگر ارزش منصفانه آن سهام است.

سه عاملی که در نظریه حراج بازار اهمیت دارند عبارتند از: قیمت، زمان و مقدار که هر سه با هم مقایسه می شوند. مثلاً اگر یک سهام با یک حجم و قیمت به مدت طولانی معامله شود به این نتیجه خواهیم رسید که سه عنصر با هم همگام هستند و بازار از تعادل برخوردار است. فایده ی چنین بازاری این است که سهام در قسمتی که بازار آن را صحیح و منصفانه می داند، قیمت گذاری می شود.

بنابراین اگر شما برای هر چیزی که می خرید و یا می فروشید قیمت منفی دریافت کنید، در این صورت به خاطر عملکرد بدی که داشته اید فرصت های محدودی برای سرمایه گذاری به دست خواهید آورد. اما اگر شرایط جوری باشد که رابطه بین قیمت، زمان و مقدار به خوبی کار نکند، نتیجه آن یک بازار نامتعادل خواهد بود؛ به این صورت که قیمت سهام برای مدت کوتاهی نوسان می کند یا قیمت های معینی همزمان با مقادیر قابل توجه بالاتر و یا پایین ترین از سطح معاملات می رسد. بازاری که در آن توازن وجود نداشته باشد، روند مشخصی در آن وجود نداشته و در پی آن سودی هم به دست نمی آید.

هدف از تئوری بازار این است که به شما کمک کند از اینکه در حال حاضر چه معاملاتی در بازار سهام انجام می شود و در آینده به خوبی پیش می رود یا نه، اطلاع پیدا کنید. اگر سهام با ارزش منصفانه معامله شود می توانیم فرض کنیم که تجارت تا آنجا که دوره جدیدی از معاملات انجام شود به خوبی پیش خواهد رفت اما اگر سهام با ارزش منصفانه معامله نشود، احتمالاً در دوره ای که قیمت به ثبات برسد وجود دارد. همچنین حراج بازار به ما کمک می کند تا بفهمیم معامله ها چگونه انجام می گیرد که اطلاع از این موضوع به اینکه پیشنهاد شما قیمت منصفانه ای دارد یا نه کمک می کند. (1)

تعریف حراج برای یک کالا یا خدمات

حراج می تواند تعریف های متفاوتی داشته باشد؛ مواقعی است که سرمایه گذار سهام را فروخته است اما قادر به تحویل آن در بازه زمانی مشخص شده نیست، به همین دلیل حراج انجام می شود. زمانی که سهام خود را به فروش بگذارید همیشه افرادی هستند که سهام شما را خریداری کنند.

بنابراین وقتی سهامی را می فروشید و پول پرداخت می شود اما نمی توانید آن را تحویل دهید، در چنین مواقعی بازار از شما می خواهد تا سهام را در حراج قرار دهید و از طرفی دیگر کارگزار سعی می کند سهام شما را در همان حراج خریداری و هزینه آن را بپردازد. در صورتی که حراج موفقیت آمیز باشد، مشتری به طور پیش فرض (یعنی شما) باید مبلغی که تعیین شده است را پرداخت کنید.

انواع حراج

حراج به صورت زنده
این نوع حراجی در مکانی مانند یک اتاق یا سالن همایش هتل ها انجام می شود. داوطلبان از قبل کالاهایی را که قرار است حراج شوند را بررسی می کنند و هنگام شروع حراجی هم در رابطه با کالاهایی که قرار است به فروش رود (هنگام روند پیشنهاد قیمت) ، توضیحاتی داده می شود.

حراج آنلاین
در حراج های آنلاین داوطلبان برای کالای خاصی که به فروش گذاشته شده است رقابت کرده و سپس پیشنهادهای خود را به صورت آنلاین از طریق اینترنت ارسال می کنند. امروزه حراج های اینترنتی به دلیل امکانات و انعطاف پذیری که دارند تبدیل به یک بخش جدایی ناپذیر در تجارت الکترونیک شده اند.

حراج پیشنهادی به صورت مهر و موم شده
از این نوع حراج در مواردی که پیشنهادات محرمانه وجود دارد استفاده می شود؛ معمولاً این نوع حراجی ها به صورت عمومی برگزار نمی شوند.

چه روندی برای شرکت در بازار حراج انجام می شود؟

قبل از شروع حراج، خریداران مجاز به بررسی موارد موجود در فروش و بررسی همان موارد هستند. بعد از اینکه خریداران شرایط فروش را مشاهده کردند، در صورتی که مایل به پیشنهاد قیمت باشند، باید در مزایده ثبت نام کنند.

برای ثبت نام مشخصاتی در رابطه با خریدار مانند شماره تلفن، آدرس و کارت شناسایی مانند نیاز است. به هر داوطلبی که ثبت نام کرده است یک کارت پیشنهاد دهنده داده می شود که بر روی آن شماره ای برای شناسایی شرکت کنندگان قرار داده شده است. در ادامه مسئول مزایده توضیحات مربوط به کالا را می دهد و مناقصه را با اعلام قیمت آغاز می کند.

سپس خریدارها قیمت های پیشنهادی خود را اعلام می کنند که هر پیشنهاد برای اینکه شانس برنده شدن داشته باشد باید بالاتر از آخرین قیمتی که اعلام شده است باشد. در صورتی که پیشنهاد دیگری داده نشود حراجی به پایان می رسد و خریداری که بالاترین قیمت را اعلام کرده پس از پرداخت مبلغ کالا را دریافت کرده و مالک آن می شود.

قیمت گذاری در حراج چگونه انجام می شود؟

قیمت حراج به محاسبه قیمت سهام در به روز بودن حراج بستگی دارد. کمترین قیمت حراج 20% زیر قیمت تمام شده روز قبل از حراج خواهد بود. اگر پایین تر باشد ممکن است چند درصدی سود داشته باشد اما این اختلاف قیمت به صندوق حمایت از سرمایه گذار منتقل می شود و به شما پرداخت نمی شود. از طرفی اگر حراج موفقیت آمیز نباشد معاملات در بورس لغو می شود. (2)

بازار حراج در بورس تقریبا به گونه ای دیگر هم انجام می گیرد. همانطور که می دانید در دوره ای زندگی می کنیم که تقریبا همه چیز را به صورت آنلاین می توان خریداری کرد. به عنوان مثال مردم برای خرید مایحتاج خود یا حضوری خرید می کنند و یا برای خرید کالایی که مد نظر دارند به فروشگاه های آنلاین مراجعه می کنند.

چنین بازارهای اختصاصی به عنوان بستری هستند که خریداران و فروشندگان بی شماری در آن تعامل و معامله می کنند از آنجایی که تعداد شرکت کنندگان زیاد است، به همین دلیل اول از قیمت گذاری خود مطمئن می شوند. اگر بخواهیم به طور کلی توضیح دهیم اگر در کل شهر فقط یک فروشنده پوشاک وجود داشته باشد این آزادی را خواهد داشت تا هر قیمتی که می خواهد را مشخص کند. یا اگر اجناس فروشگاه تمام شد هر زمانی که صلاح ببیند از بازار اجناس جدید بیاورد؛ چون مشتری ها جای دیگری ندارند تا خرید خود را انجام دهند.

اما اگر تعداد فروشندگان پوشاک در یک بازار زیاد باشد آن ها مجبور می شوند برای جذب خریدار با هم رقابت کنند. خریداران با انتخاب قیمت ارزان یا به صرفه، آن را تبدیل به یک بازار منصفانه می کنند. حتی در هنگام خرید آنلاین، خریدارها قیمت های ارائه شده را برای به دست آوردن بهترین معامله مقایسه می کنند و فروشندگان مختلف آنلاین را وادار می کنند تا بهترین قیمت را ارائه کنند.

بورس اوراق بهادار همان بازار مشخصی است که برای تجارت انواع اوراق بهادار در یک محیط کنترل شده ایمن و مدیریت می شود. از آنجایی که بازار سهام صدها هزار نفر از فعالان بازار را که مایل به خرید و فروش سهام هستند جمع می کند، شیوه های قیمت گذاری عادلانه و شفافیت در معاملات را تضمین می کند.

در حالی که قبل از دنیای دیجیتال بورس اوراق بهادار، صدور و معامله سهام با گواهی فیزیکی مبتنی بر کاغذ بود و با پیشرفت تکنولوژی، بازارهای سهام امروزه به صورت الکترونیکی فعالیت می کنند. در حقیقت بورس اوراق بهادار به عنوان یک بازار اصلی است که به شرکت ها این امکان را می دهد تا سهام خود را برای اولین بار از طریق فرآیند عرضه های اولیه عمومی برای عموم مردم صادر و به فروش برسانند. (3)

بازار حراج برای بورس را اینگونه می توان بیان کرد که بازار مذاکره یا حراج مرحله ای برای خریدارها و فروشندگان است که می توانند با پیشنهادهای رقابتی، سهام خود را معامله کنند و با قیمتی که بالاترین پیشنهاد خریدار با کمترین قیمت پیشنهاد فروشنده مطابقت داشته باشد آن را معامله کنند.

به عنوان مثال اگر یک خریدار علاقمند به خرید سهام شرکتx با مسئولیت محدود باشد که در بازار به ازای هر سهم 101 دلار معامله می شود، او پیشنهادهای خود را به این صورت ارائه می کند. 101.05، 101.10، 101.15، 101.20، 101.25، 101.30 دلار به همین ترتیب درمقابل فردی که مایل است سهام شرکت خود را به فروش برساند قیمت های خود را اینگونه پیشنهاد می دهد 101.30، 101.35، 101.40، 101.45 دلار، در چنین شرایطی بالاترین قیمتی که خریدار مایل به پرداخت آن است و کمترین قیمتی که فروشنده می خواهد به فروش برساند 101.30 دلار است. بنابراین معاملات با قیمت 101.30 دلار و قیمت فعلی سهام x با مسئولیت محدود 101.30 دلار انجام می شود.

روند حراج چگونه است؟

این فرآیند با بازار فرابورس متفاوت است زیرا هیچ مذاکره مستقیمی بین فروشنده و خریدار وجود ندارد. خریدار پیشنهادهای مختلف خود را در بازار اعلام می کند و از طرفی دیگر فروشنده نیز پیشنهادهای مختلف خود را در بازار قرار می دهد. مکانیسم تطبیق سفارش، بر قرار دادن بالاترین قیمت پیشنهادی از خریدار و پایین ترین قیمت پیشنهادی از طرف فروشنده تمرکز می کند.

اگر بالاترین قیمت و کمترین قیمت پیشنهادی با هم یکی شود، معاملات روی آن اوراق بهادار انجام و بر روی این قیمت فعلی بازار که به نتیجه رسیده است تصمیم گیری می شود. اما اگر قیمت ها با هم مطابقت نداشته باشد، وضعیت پیشنهادی همچنان معلق باقی خواهد ماند.

به طور کلی حراج دارای فروشنده و خریدارهای متعدد است و فرآیند مداومی در تصمیم گیری قیمت فعلی بازار از طریق این مکانیسم انجام می گیرد. بازارهای حراج به عنوان بازار حراج مضاعف شناخته می شود زیرا به خریدارها و فروشندگان این امکان را می دهد تا قیمتی که در لیست پیشنهادی خودشان است، ارائه دهند.

حراج اوراق بهادار در دولت

بسیاری از دولت های کشورهای مختلف، حراج اوراق بهادار خود را که برای موسسه های مالی و عمومی بزرگ ترتیب می دهند، در بازار بورس برگزار می کنند.

مناقصه ها اکثراً به صورت الکترونیکی پذیرفته می شوند و به دو گروه برای ارائه پیشنهادهای رقابتی و پیشنهادهای غیر رقابتی تقسیم می شوند.

در روش غیر رقابتی به خریدارها گفته می شود تا تعدادی از اوراق بهادار را متعاقباً به مبلغ حداقل و حداکثر مقدار پیشنهاد شده، اعلام کنند و در روشی که مناقصه ها به صورت رقابتی انجام می شود پس از بسته شدن حراج، پیشنهادهای ارائه شده مورد بررسی قرار می گیرد و قیمت هایی که بر اساس قیمت پیشنهادی ذکر شده باشد به ترتیب از بیشترین قیمت تا کمترین آن فروخته می شود.

در حقیقت محوریت بازار حراج این است که خریداران و فروشندگان را به بهترین شکل ممکن به هم متصل کند. اگر چه روش کار در طول زمان تغییراتی کرده است، اما کلیه بازارهای حراج تقریبا یکسان عمل می کنند. (4)

پی نوشتها