آیا جذب بیشتر توریست ها می تواند باعث جهش تولید در مناطق روستایی و شهرستان ها شود؟

امروزه کشورهای مختلف در دنیا با توجه به نقش گردشگری در اقتصاد، صنعت، جذب سرمایه و کارآفرینی برای توسعه هر چه بیشتر گردشگری تلاش می کنند. کشورهایی بسیاری همچون ترکیه، گرجستان، مصر و... با برنامه ریزی و ایجاد ساختاری مناسب موجب رشد و پیشرفت صنعت گردشگری در کشور خود شده اند.
گردشگری روستایی، شاخه ای مهم و قابل تأمل در صنعت توریسم محسوب می شود.

عوامل مختلفی مانند ارزش گذاری بر روی صنایع دستی بومی یا ایجاد شغل در روستا تأثیر مثبتی بر روی رشد گردشگری روستایی دارند. همچنین این امر اقتصاد کشور را به استقلال در جهش تولید نزدیک تر خواهد کرد.

نکته اصلی در جذب توریست های خارجی و داخلی به گردشگری روستایی، ایجاد بستر و زیرساخت مناسب در جهت تحقق این امر است. توریست های خارجی در سفر به روستاهای مختلف از جاذبه های طبیعی و مناطق بکر هر روستا یا شهرستان دیدن می کنند؛ اما داستان به همین جا ختم نمی شود.

موارد متعددی در این صنعت وجود دارد که توجه به آن ها برای جذب بیشتر توریست داخلی و خارجی ضرورت دارد. فرهنگ سازی گردشگری در مناطق روستایی یکی از عواملی است که باید توسط نهادهای قدرتمند و مسئول به شکلی اصولی انجام شود. آداب معاشرت و فرهنگ برخورد با توریست، مهمان نوازی، تشخیص علایق و ذائقه توریست، شناخت هدف او از سفر و... از مواردی هستند که در گردشگری روستایی اهمیت پیدا می کند. (1)

مردم روستا با معرفی فرهنگ، شیوه زندگی اجتماعی، شیوه گذران زندگی، آداب و رسوم و... نقش به سزایی در توسعه گردشگری روستایی خواهند داشت. همچنین ایجاد شغل به واسطه رشد گردشگری، توسعه فروش در زمینه صنایع دستی و بومی از نکات مهمی هستند که به تحقق جهش تولید در اقتصاد کشور کمک می کنند.

گردشگری روستایی به بخش های مختلفی همچون طبیعت گردی، بومگردی، گردشگری تاریخی فرهنگی و گردشگری کشاورزی تقسیم می شود. هر کدام از این بخش ها به نوعی در تحقق تولید و جذب توریست داخلی و خارجی نقش مهمی ایفا می کنند. به عنوان مثال بخش گردشگری کشاورزی به توسعه زندگی روستایی، ایجاد درآمدی مازاد و رشد اقتصاد منتهی می شود. (1)

نقش گردشگری بومگردی و اقامتگاه روستایی در جذب توریست

امروزه اقامتگاه های بومگردی نسبت به هتل ها طرفداران بیشتری دارند. بسیاری از روستاها در سرتاسر جهان از امکانات لازم برای جذب توریست استفاده کرده و در جهت رشد گردشگری روستایی گام هایی جدی برداشته اند. شهرستان ها و روستاهای بکر و دیدنی از ظرفیت بالایی برای رشد صنعت گردشگری برخوردار هستند. گردشگری بومگردی این امکان را فراهم می کند تا توریست های خارجی با شیوه زندگی مردم بومی روستا آشنا شوند. (2)

سبک زندگی، محل زندگی، شیوه کسب درآمد، کشاورزی، تهیه پوشاک، تغذیه و... از مواردی هستند که توریست های خارجی برای افزودن به آگاهی خود در خصوص زندگی روستایی از آن ها استقبال می کنند. در حال حاضر بومگردی یکی از جذاب ترین بخش ها در توسعه صنعت گردشگری محسوب می شود.

رشد صنعت گردشگری بومگردی به عوامل مهمی همچون خلاقیت احتیاج دارد. در واقع رسیدن به توسعه ای پایدار در این حوزه ارتباط نزدیکی با فعالیت های متنوع اقتصادی و اجتماعی دارد. هر منطقه با توجه به سیستم روابط اجتماعی و اقتصادی حاکم بر آن نیازمند برنامه ریزی و اجرای دستورالعمل های کاربردی در زمینه گسترش گردشگری است. (2)

اقامتگاه های بومگردی با عنوان خانه دوم در جهان شناخته می شوند. توریست با اقامت در این مکان ها احساسی مشابه با زندگی در خانه خود پیدا می کند. اقامتگاه های بومگردی هر روستا بر اساس سبک زندگی آن منطقه ساخته می شوند، صاحبان این مکان ها شرایط زندگی را به شکلی فراهم می کنند تا توریست ها احساسی سرشار از آرامش و آسایش داشته باشند.

امروزه مهم ترین الگوی رشد و توسعه گردشگری بومگردی، شکل گیری و ساخت انواع اقامتگاه در مناطق مختلف کوهستانی، روستایی، جنگلی و... است. ساخت اقامتگاه بومگردی معمولاً به دو شکل انجام می شود. برخی از ساکنین روستا خانه های خود را به عنوان اقامتگاه به توریست های خارجی و داخلی اجاره می دهند. بسیاری از مردم بومی نیز با مشارکت هم در مناطق خوش آب و هوا اقدام به ساخت اقامتگاه های بومگردی با شکل و مساحت مختلف می کنند. (2)

این روزها مردم علاقه دارند تا برای مدتی کوتاه از فضای شلوغ شهر دوری کرده و به مکانی آرام و به دور از هیاهو سفر کنند. بهترین گزینه برای این موقعیت استفاده از اقامتگاه های بومگردی در روستاها و شهرستان های مختلف کشور است.

نقش روستا در گردشگری روستایی و توسعه جهش تولید

امروزه جهش تولید، تنها به ایجاد اشتغال و کارآفرینی در شهرهای بزرگ منتهی نمی شود؛ بلکه روستاها نیز به مناطقی قابل توجه در این زمینه مربوط می شوند. با بهره گیری از ظرفیت و توانمندی های روستا، نقش آن در گردشگری و جهش تولید تحقق پیدا می کند.

اشتغال زایی، اصلی کلی در اقتصاد و رسیدن به توسعه ای پایدار در هر کشوری است. این اصل از اشتغال مولد نیز حمایت کرده و آن را به عنوان عاملی زیربنایی در پیشرفت اقتصاد یک کشور شناخته است. سرمایه گذاری در روستا را می توان موتور محرکه تولید نامید. هر چه به ظرفیت و قابلیت های متعدد روستا مانند دامپروری و کشاورزی اهمیت بیشتری داده شود به همان اندازه نیز نقش آن در توسعه جهش تولید بیشتر خواهد شد. (3)

صنعت گردشگری به طور کلی عاملی درآمدزا و مهم محسوب می شود که در رشد بخش های دیگر مانند گردشگری روستایی نیز مفید عمل کرده است. همچنین جذب بیشتر توریست نیروی محرکه ای که به جهش تولید ختم می شود را قدرتمندتر می سازد.

دولت و مسئولین با استفاده از راهکارهای مختلف در جهت توانمند کردن روستاها منجر به تقویت عوامل متعددی می شوند. توسعه تولید، ایجاد اشتغال مانند مشاغل خانگی، رشد کشاورزی و تولید محصول، تبادل فرهنگ و... از جمله این عوامل هستند که نیروی محرکه رسیدن به جهش تولید را تقویت می کنند. (3)

یکی از مهمترین نکات در این خصوص توجه ویژه به مشاغل خانگی است که در حوزه های مختلفی همچون صنایع دستی، دامپروری، کشاورزی و... گسترده می شود. در کشور ما ایران روستاهای بسیاری وجود دارند که مستعد تبدیل شدن به قطب گردشگری هستند. برای این منظور باید در روستاها تأسیسات ویژه ای مربوط به گردشگری اختصاص داده شود. ورود اولین توریست به روستا در صورت بهره مندی منطقه از زیرساخت های لازم، قدم بزرگی در راستای تحقق جهش تولید محسوب می شود.

به طور کلی روستا نماد مهمی از جریان تولید است و این توانایی را دارد تا پاسخگوی نیازهای مختلف مردم بومی و زندگی شهری باشد. با توجه به این موضوع می توان بر روی توانمندی روستا در توسعه گردشگری روستایی و تحقق جهش تولید حساب باز کرد. (3)

تبدیل روستا به قطب گردشگری با ایجاد تأسیسات گردشگری

تأسیسات گردشگری با مشارکت بخش خصوصی به دسته های مختلفی تقسیم می شود. انواع هتل، مراکز گردشگری، پارک های طبیعت گردی، واحدهای پذیرایی، تأسیسات اقامتی و رفاهی، اقامتگاه های بومگردی و سنتی و... به حوزه تأسیسات گردشگری مربوط می شوند. (4)

بخش های خصوصی با ورود به این جریان کمک بزرگی به توسعه گردشگری کرده اند. دولت و مسئولین مربوطه با اختصاص دادن بودجه و منابع مورد نیاز به این بخش از صنعت جذب توریست، بستری مناسب برای تبدیل شدن روستا به قطب مهم گردشگری ایجاد می کنند. (4)

با وجود اینکه راه درازی در گسترش بهینه گردشگری روستایی در پیش داریم، با این حال نسبت به سال های گذشته رشد چشمگیری در این صنعت داشته ایم. در حال حاضر مردم بومی نیز به اهمیت جذب توریست پی برده اند و تلاش می کنند تا با ایجاد شرایط مناسب مانند ساخت اقامتگاه های بومگردی در این مسیر قدم بردارند.

در حال حاضر با استانداردها و اصول حاکم بر گردشگری روستایی نسبت به دیگر کشورها در جهان فاصله زیادی داریم. عوامل بسیاری وجود دارد که در این صنعت نسبت به آن ها توجه کافی نداشته ایم. به عنوان مثال یک توریست خارجی با ورود به روستا نباید دغدغه بهداشت یا تهیه خورد و خوراک خود را داشته باشد.

فراهم کردن امکانات اولیه مانند سرویس بهداشتی یا مراکز درمانی از مواردی هستند که باید در حوزه تأسیسات گردشگری انجام بگیرند. دولت در گسترش این صنعت با بنای زیرساخت و ایجاد ساختار اصولی نقش عمده ای دارد اما مردم بومی روستا نیز برای چرخاندن چرخ گردشگری وظایف متعددی دارند.

قبل از وارد کردن مردم بومی به جریان گسترش گردشگری باید دانش آن ها را در این زمینه تکمیل کرد. در واقع با کسب آگاهی مردم روستا از هدفمند بودن گردشگری روستایی، این صنعت در جهت توسعه و جهش تولید قدم هایی مهم برخواهد داشت. (4)

مردم بومی با معرفی مهارت و توانایی های خود به توریست از گردشگری به شکلی ناخواسته حمایت می کنند. صنایع دستی و محصولات سنتی هر منطقه ای از مواردی هستند که توریست های داخلی و خارجی از آن ها استقبال می کنند. معمولاً نیز توریست ها علاقه دارند تا از این صنایع به عنوان سوغات استفاده کرده و به محل زندگی خود ببرند.

به این ترتیب نمی توان نقش مهم مهارت، پیشه و توانایی مردم روستا در تبدیل شدن به قطب گردشگری را نادیده گرفت. گسترش تولید و فروش صنایع دستی به کسب درآمد بیشتر منتهی می شود و در نهایت به رشد اقتصاد در سطحی کلان منجر خواهد شد.

نکته بعدی اختصاص بودجه ای مشخص به ساخت انواع اقامتگاه بومگردی و اقامتگاه های سنتی است. این امر به حمایت بخش خصوصی و تأسیسات گسترده گردشگری نیاز دارد. ناگفته نماند که در سال های اخیر مردم بومی روستا به تنهایی اقدام به گسترش این بخش کرده اند و هر ساله توریست ها از داخل و خارج کشور برای گذراندن ایامی منحصر به فرد در این اقامتگاه ها ساکن می شوند.

گردشگران با اهداف مختلفی جذب سفر به روستا می شوند. برخی از توریست ها برای کسب تجربه جدید و دیدن جاذبه های طبیعی ناشناخته و بکر به روستاها سفر می کنند. حفظ محیط زیست روستا و همچنین حفاظت از حیات وحش طبیعی آن نکته قابل توجهی است که در جذب گردشگر نقش دارد. (4)

به طور کلی سبک زندگی مردم روستا، فرهنگ و آداب و رسوم هر منطقه همیشه برای مردم شهر و توریست های خارجی جذاب بوده است. با وجود این حجم از علاقه مندی توریست های خارجی و داخلی به زندگی روستایی و آشنایی با هر چیز که به روستا و مردم بومی آن مربوط می شود، این نکته مشخص می شود که گردشگری روستایی به تنهایی می تواند در رشد اقتصاد و تحقق جهش تولید نقش به سزایی داشته باشد.

گردشگری یکی از بزرگ ترین صنایع جهان محسوب می شود که ارتباط مستقیمی با بخش های اقتصادی هر کشوری دارد. در بسیاری از کشورها گردشگری به عنوان ابزار اصلی دست یابی به توسعه و نیروی محرکه قوی برای تحریک فعالیت های اقتصادی شناخته می شود.

گردشگری روستایی تأثیر مثبتی بر ایجاد اشتغال، درآمد ناخالص، جهش تولید و... دارد. در کنار نکات مثبت باید به موارد منفی گردشگری روستایی و بومگردی نیز اشاره کرد. در صورت برنامه ریزی ناآهاگانه، عدم رعایت و کنترل اصول، گردشگری روستایی می تواند منجر به پیدایش آسیب برای محیط زیست شود. در اشاره به این نکته در می یابیم که محیط زیست منبعی مهم در توسعه گردشگری روستایی است که با محافظت از آن بستر مناسبی برای توسعه اقتصاد و جهش تولید فراهم می شود.

نتیجه گیری و جمع بندی

سه جنبه محیطی، فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی زمینه ساز گردشگری پایدار هستند. گردشگری پایدار شامل استفاده بهینه از منابع، به حداقل رساندن تأثیر مخرب بر محیط زیست، حفاظت از محیط و جوامع محلی و... می شود. با برنامه ریزی و رشد ساختارهای مدیریتی راه دست یابی به اهداف هموارتر خواهد شد و کشور ما نیز قدم بزرگ تری در مسیر تبدیل کردن روستا به قطب گردشگری و جذب هر چه بیشتر توریست برمی دارد.

پی نوشتها