میراث فرهنگی و وظیفه آن در معرفی ایران به بازار های جهانی، پتانسیل درآمد زایی در سال جهش تولید

به عقیده کارشناسان یکی از محرک¬های مناسب برای رشد اقتصادی، صنعت گردشگری است. از آنجایی که گردشگری یک صنعت متکی بر نیروی انسانی و کار است، علاوه بر اینکه موجب بهبود وضعیت اشتغال می-شود، موجب توسعه زیرساخت¬ها، رشد اقتصادی و حفظ منابع مالی نیز خواهد بود. به همین جهت در سال جهش تولید، نقش این صنعت در توسعه اقتصادی و تحقق شعار امسال به چشم می خورد و در این میان میراث فرهنگی، پررنگ ترین نقش را برای توسعه صنعت گردشگری ایفا خواهد نمود.

شنبه، 20 دی 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

میراث فرهنگی و وظیفه آن در معرفی ایران به بازار های جهانی

حفظ و مرمت بناهای تاریخی از اهمیت ویژهای برخوردار است زیرا این بناها بازتاب تاریخ ما هستند، آنها به ما کمک میکنند تا افرادی را که در دوره های مختلف با عادت ها و سنت های مختلف زندگی میکردند را بهتر بشناسیم. همچنین وجود بناهای تاریخی به ما کمک میکند تا درک بهتری از تغییرات جوامع برای عواملی که منجر به توسعه شهرها و جوامع و حتی سنتهای موجود در وضعیت کنونی شده است، داشته باشیم.

ساختمانهای تاریخی چهره شهرها هستند و تغییراتی را که به مرور در یک شهر اتفاق افتاده منعکس میکنند. این بناها منعکس کننده درگیریها، جنگها و شکوفایی جامعه هستند و حتی نشاندهنده وضعیت اقتصادی شهرها در طول زمان نیز خواهند بود.

حفظ میراث طبیعی در دورهای که جهان دچار آلودگی زیستی شدید شده و دچار افزایش بی رویه جمعیت، افزایش مصرف انرژی، افزایش دمای کرده زمین، تخریب جنگلها و مراتع، کاهش ذخیره آبهای زیرزمینی، پیشروی کویر، از بین رفتن گونههای مختلف گیاهی و جانوری و... یک ضرورت حیاتی است. میراث فرهنگی و طبیعی به ویژه طی سالهای اخیر مورد توجه جهانی قرار گرفته است.

میراث جهانی یونسکو معتقد است اشیا متعلق به بشریت دو نوع شی هستند یکی فرهنگی و دیگری طبیعی، که هردوی اینها قدمت، تاریخچه و تمدن هر سرزمینی را مشخص میکنند و به عنوان شناسنامه هر کشوری محسوب می شوند.

بنابراین حفظ و حراست از این میراث گران بها وظیفه اصلی مردمان هر کشوری است. حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی یک ضرورت حیاتی جهت توسعه و رشد اقتصادی و حفظ منابع اجتماعی و فرهنگی است که نقش موثری در توسعه پایدار دارد. رسیدن به توسعه پایدار و رشد اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی از صنعت گردشگری عبور میکند، این دو بایکدیگر رابطه متقابل دارند و از یکدیگر متاثر هستند.

چرا حفاظت از این میراث اهیمت دارد؟ زیرا این حفاظت یکی از بخشهای مهم سیاست فرهنگی است و موجب توسعه فرهنگی نیز میگردد.علاوه براین حفظ میراث فرهنگی و طبیعی نقش بسزایی در توسعه پایدار دارد از طرفی صنعت گردشگری فرصتی برای توسعه و رشد اقتصادی است. (1)

سازمان میراث فرهنگی و وظایف آن در کشور

سازمان میراث فرهنگی به عنوان نماد و مهم ترین عنصر فرهنگی کشور است که متولی بسیاری از فرهنگسازیها درجامعه است. اولین و مهمترین نقش این سازمان فرهنگسازی، حفظ میراث فرهنگی و اجتماعی و تاریخی به عنوان ثروت بیپایان نسلهای آینده است. بعد از آن عمل کردن در حفظ چارچوبها و اصولی است که برای این سازمان برنامهریزی شده است. و از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

برنامه ریزی و نظارت بر میراث فرهنگی، گردشگری، صنایع دستی وهنرهای ایرانی،

برنامه ریزی و تهیه طرحهای تعمیر، مرمت، بازسازی، احیاء، حفاظت وحراست آثار؛ بناهاومجموعههای فرهنگی و تاریخی

حمایت از توسعه کمی و کیفی محصولات صنایع دستی و هنرهای سنتی بویژه در حوزه صادرات

حمایت از فعالان حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی

معرفی آثار ارزشمند فرهنگی، تاریخی و صنایع دستی

شناسایی، ثبت وحفاظت از آثار، ابنیه، ، بافت ها و مجموعههای تاریخی

معرفی آثار ارزشمند منقول وغیر منقول فرهنگی، تاریخی جهت ثبت در فهرست آثار ملی وجهانی

معرفی و اطلاع رسانی در خصوص ارزشهای میراث فرهنگی، آثار تاریخی وتمدنی صنایع دستی و هنرهای ایرانی

جلب مشارکت مردم و بخش خصوصی و دولتی جهت جذب سرمایهگذاریهای داخلی و خارجی، به منظور شناسایی، حفظ و احیای میراث فرهنگی و توسعه زیر ساختهای گردشگری

ترغیب مردم کشور و کشورهای دیگر به ایرانگردی

تحقیق و پژوهش در خصوص میراث فرهنگی، باستان شناسی، مردم شناسی، صنایع دستی و هنرهای سنتی

بررسی و تحقیق در زمینههای مردم نگاری، مردمشناسی، انسانشناسی و شناخت فرهنگ بومی مناطق مختلف

بازارشناسی و گسترش مبادلات سیاحتی و مسافرتی و صنایع دستی در داخل و خارج از کشور به منظور کمک یه افزایش سطح در آمد عمومی و ارزی

برقراری ارتباط و مبادلات علمی و فرهنگی با دانشگاهها ونیز موسسات و نهادهای مرتبط در راستای سیاست ارتباط صنعت و دانشگاه برای استفاده از ظرفیت علمی کشور در جهت حفظ میراث فرهنگی و طبیعی (2)

میراث فرهنگی نقش آن در توسعه گردشگری

بازدید از منابع تاریخی و فرهنگی به خصوص در این سالها رشد خوبی داشته است. به طوری که یکی از بزرگترین، فراگیرترین و رو به رشدترین بخشهای صنعت گردشگری درآمده است. رشد صنعت گردشگری تاریخی بسیار سریعتر از بقیه اشکال گردشگری مخصوصاً در کشورهای توسعه یافته است. باید از این ظرفیت بالقوه برای کاستن فقر به ویژه در استانهای کمتر پیشرفته کشور و همچنین توسعه اقتصادی استفاده بهینه کرد.

از چه طریقی میتوان نقش میراث فرهنگی را در توسعه گردشگری پررنگتر کرد؟ یکی از آنها مرمت و احیای بناهای قدیمی است. چگونه مرمت و احیا بنای قدیمی میتواند در توسعه گردشگری تاثیر بگذارد؟

برای پاسخ به این سوال باید به نقش معماری در جذب گردشگر اشاره کرد. معماری مهم ترین عامل جذب گردشگر مخصوصا در جذب گردشگر فرهنگی است. در بالا هم به این نکته اشاره شد که بازدید از بناهای تاریخی بیشتر از بقیه انواع گردشگری رونق دارد و علاقمندی مردم به فرهنگ و تاریخ بیشتر است؛ زیرا معماری بیانگر فرهنگ و آداب و رسوم جامعه، شیوه نگرش مردم به زندگی است و هر قومی بسته به محیط جغرافیایی خود یک نوع معماری دارد.

با توجه به شرایط اقلیمی و قومیتها و آداب و رسوم متنوع ایرانی به واقع در ایران یک پتانسیل بالقوه و عالی برای جذب گردشگر وجود دارد. ایران پیشینهای درخشان در هنر معماری دارد.

بناهای بهجامانده از دورههای مختلف تاریخی گویای این ادعاست. معماری به قدری نقش مهم و پررنگی دارد که بسیاری از کشورها را با سازه تاریخی آن میشناسیم.

مانند هند که به تاجمحل یا ایتالیا به برج پیزا شناخته میشود. حال در مقایسه با ایران واقعا کدام کشور بیشترین سازه تاریخی را دارد؟

اگر به صنعت گردشگری بها داده شود و سازمان میراث فرهنگی از مرمت، نگهداری و احیا این ابنیه تاریخی حمایت کند ما شاهد رونق اقتصادی در بخش توریسم خواهیم شد.

مورد دیگری که در مرمت و حفظ خانههای قدیمی مورد توجه قرار گرفته است و باید بیش از این به آن توجه کرد بحث بازسازی این خانهها جهت اقامت گردشگر بالاخص گردشگر خارجی میباشد که بیشتر تمایل دارد در محیطی اقامت کند که از نزدیک بتواند فرهنگ، شرایط جغرافیایی و تاثیر آن بر نحوه زندگی مردمان آن منطقه را درک کند.

گردشگر چه داخلی و چه خارجی تمایل دارد در طول سفر تفاوت را ببیند با اقوام مختلف، معماری، غذا، موسیقی بومی و... هر منطقه آشنا شود و برای مدتی کوتاه به شیوه متفاوتی زندگی کند این چیزی است که برای توریسم جذابیت دارد. (3)

مورد بعدی که باید به آن توجه شود، حفاظت و توسعه صنایع دستی کشور است. صنایع دستی پلی میان اقتصاد و فرهنگ است. از یک جهت صنایع دستی موجب اشتغالزایی و بهبود شرایط اقتصادی میشود و در رشد صادرات غیرنفتی تاثیر مثبتی دارد از جهت دیگر موجب شناساندن فرهنگ اصیل ایرانی میشود زیرا بستر مناسبی برای معرفی فرهنگ و هنر ایرانی است.

صنایع دستی به عنوان یک هنر اصیل، صنعتی مستقل، هنری سرشار از ذوق و خلاقیت و هنری اصیل و بومی از جهات هنری، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی باید مورد توجه و حمایت ویژهای قرار بگیرد. صنایع دستی از جهت حفظ و بقای آداب و رسوم قومی، جلوگیری از مهاجرت بی رویه، اشتغال زنان و افزایش درآمد ارزی نیز اهمیت دارد و این موارد میتواند پیامدهای رونق صنایع دستی نیز باشد.

صنایع دستی تجلی فرهنگ گذشتگان است و در حفظ میراث فرهنگی ـ قومی ایران نقش دارد و جاذبه های فراوانی برای گردشگران دارد. کی از اصلی ترین مزایای پرداختن به صنعت گردشگری و تقویت بخش فرهنگی، قابلیت بهره برداری اقتصادی از هنرهای سنتی است.

عامل بعدی که اگر احیا شود و به آن توجه شود و یک برنامه ریزی اصولی برای آن وجود داشته باشد و از طرف دولت و بخش خصوصی مورد حمایت قرار بگیرد، میتواند در بخش گردشگری مفید باشد، احیای هنرهای درحال نابودی است. (4)

تغییر سبک زندگی به عنوان یکی از عوامل اصلی از بین رفتن برخی از هنرهای ایرانی است که قبلا ابزار کار و منبع درآمد یک خانواده بوده است. همچنین عدم توجه مناسب به توریسم، قاچاق کالا، عدم حضور بخش غیردولتی در صنایع دستی، توان مالی ضعیف صنعت گران، دوری صنعت گران از بازار، عدم ثبات شغلی، بالا بودن سود تسهیلات بانکی، فقدان کارگاههای مناسب، از دیگر عوامل از بین رفتن برخی از هنرهایی است که پرداختن به آن برای صنعت گر توجیه اقتصادی ندارد. اما احیای دوباره این هنرها با نوآوری در تولید، بالابردن کیفیت محصولات و معرفی درست آن به گردشگر و مهمتر از همه به کاربردن راهبردهای بازاریابی برای تبلیغ و فروش صنایع دستی میتواند موجب رونق اقتصادی شود.

مورد دیگری که در توسعه گردشگری نقش مهمی دارد معرفی فرهنگ ناب ایرانی اسلامی به گردشگر خارجی است. برپایی غرفه فروش کتابهای مذهبی و بهرهبردن از حضور مبلغان دینی در ابنیه تاریخی، برپایی کلاس هایی باهدف آشنایی با اسلام و محتوای فرهنگ ایرانی در برخی از اماکن مانند مساجد تاریخی میتواند کمک بزرگی به شناساندن دین اسلام و فرهنگ ایرانی اسلامی کند.

از دیگر کارهای فرهنگی در زمینه معرفی فرهنگ ایرانی فراهم کردن فضای گفت وگو با گردشگران درخصوص آداب و آموزه های اسلامی، تاریخ ایران، آداب مشترک فرهنگ های مختلف است. برای شناخت بیشتر گردشگران از فرهنگ ایرانی و اسلامی، تبلیغات بروشوری با محوریت ارتباط اسلام با ادیان دیگر و همچنین مناسبتهای مختلف ملی مذهبی میتواند تاثیرگذار باشد.

نقش دیگر میراث فرهنگی در توسعه گردشگری، شناساندن چهره واقعی ملت ایران به دنیا است. یکی از ابزارهای کارآمد در معرفی فرهنگ و تمدن ایران اسلامی به منظور ترسیم چهره واقعی ایران اسلامی استفاده مطلوب از ظرفیتهای فرهنگی ایرانی است و معرفی متفکران و بزرگان علم، هنر، ادبیات، تاریخ و فلسفه این سرزمین که نشان از قدمت علم، ادب و دین این سرزمین است.

توجه به اصل گفتگوی تمدن ها که اولین بار توسط ایران در سازمان ملل متحد مطرح شد تا ملتها با ادیان و فرهنگهای مختلف از طریق گفتمان، هنر، ادبیات و علم به شناخت یکدیگر بپردازند، یکی دیگر از راههای معرفی چهره واقعی مردم ایران به جهان است .اساسا یکی از بهترین راهها برای پایان دادن به هجمه های سیاسی علیه کشور رونق صنعت گردشگری است.

با توجه به نقش پررنگی که میراث فرهنگی در توسعه و بهبود گردشگری و درآمدزایی برای کشور دارد، جهش تولید نیز در راستای همه این فعالیتها میسر می شود. اما چگونه؟ از طریق بهبود و رونق صنعت توریسم. یعنی با برنامهریزی و سرمایهگذاری در جهت بهبود این صنعت، فرهنگ سازی شیوه برخورد با توریستها، بهره گیری از بخش خصوصی برای سرمایه گذاری، ایجاد سیستم حمل و نقل مطلوب، حفظ و نگهداری و همچنین مرمت آثار تاریخی و باستانی، تقویت و رونق صنایع دستی، ایجاد بازارچه های صنایع دستی، برگزاری جشنواره و نمایشگاه بین المللی صنایع دستی و گردشگری، فعالسازی انجمنها برای حفظ، احیا و آموزش صنایع دستی، بالا بردن کیفیت و افزایش دوام صنایع دستی.

پینوشتها