اثر نامگذاری سال با عنوان جهش تولید بر توسعه آثار هنری

هنر فعالیتی است که ارزش زیبایی شناختی خاصی را منتقل میکند و نقش مهمی در معنا دادن و منحصر به فرد کردن فرهنگ یک جامعه دارد.دید اقتصادی به هنر، متضاد نگرش فرهنگی به هنر نیست بلکه می‌تواند کمک کننده به رشد هنر و فرهنگ نیز باشد.در ادامه قصد داریم جنبه‌های مختلف هنر و چگونگی تاثیر هنر بر فرهنگ سازی برای جهش تولید بین مردم، مدیران و هنرمندان و همچنین توسعه آثار هنری را بررسی کنیم تا بهتر بتوان هنر را در جهت فرهنگ سازی برای جهش تولید به کار گرفت و شعار سال را محقق کرد.

شنبه، 13 ارديبهشت 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

هنر فرهنگی یا هنر اقتصادی؟ مسئله این نیست!

وقتی میخواهیم از هنر حرف بزنیم باید خیلی محتاط عمل کنیم چرا که هنر برای بسیاری از هنرمندان به معنای اصالت، تاریخ، فرهنگ و هویت است. آن‌ها کارهای هنری را با هر چیز دیگری متفاوت میدانند. چیزی که نه میتوان روی آن قیمت گذاشت و نه افراد عام میتوانند راجع به آن اظهارنظر کنند! این موضوعات موجب شده است بسیاری از هنرمندان فقط به هنر از دریچه خود نگاه کنند و مخاطبان آن را به کلی فراموش نمایند.

یک هنرمند میتواند به مسیری که برای اثر خود طی کرده است نگاهی کند و به سادگی بگوید هنر ضرورتی ندارد که برای مخاطب باشد. او میتواند مخاطب را در نظر نگیرد، چرا که کاملاً آزاد است که هر چیزی را که دوست دارد در هر زمانی و به هر روشی که خودش انتخاب میکند، خلق نماید.

این موضوع واقعیت دور از انتظاری نیست چرا که شاید هزاران اثر هنری وجود داشته باشد که هرگز توسط مخاطبی غیر از خود هنرمند دیده نشده باشد.

بسیاری از شاهکارهای هنری در زمان حیات هنرمند مورد اقبال عمومی قرار نگرفته است و پس از درگذشت وی بوده که برای مخاطبان رونمایی شده است.

این موضوع از این نگرش شکل میگیرد که میزان جذب مخاطب به هیچ وجه نباید بر ارزش هنر تأثیر بگذارد و هدف از ساختن هنر چیزی جز خود هنر نیست.

هدف اصلی و نیت هنرمند بر همه موضوعات اولویت دارد و این هنرمند است که همیشه مخاطب و منتقد اول خود است. (1) اما نگاه به هنر در سالهای اخیر تغییر کرده است و حتی نمیتوان آن را به صورت دقیق تعریف کرد به این دلیل که هنر در حال تغییر و توسعه مرزهای خود است بنابراین هر تعریفی که بر ویژگیهای هنر متمرکز باشد، میتواند پس از مدتی از بین برود. (2)

امروزه دید سنتی به هنر منسوخ شده است. هنر مفهومی در حال تحول جهانی است و فراتر از آن، هنر برای جامعه ارزش واقعی دارد و هر جامعه، هنری را تولید میکند که دارای ارزش باشد. این بدان معنی است فرهنگ های مختلف از هنر استفاده می کنند زیرا امروز هنر نقش های متنوعی در جامعه دارد. (3)

هنر فرهنگی، یکی از انواع هنر

از گذشته، هنر کارکردهای مختلفی داشته است اما یکی از مهمترین کارکاردهای آن بدون شک تاثیر بر فرهنگ جامعه است. هنر فرهنگی را میتوان در ترویج باورهای مذهبی با هنر خطاطی، فرهنگسازی از طریق فیلم و سریال، مدیریت احساسات از طریق موسیقی و غیره مشاهده کرد.

فرهنگ شامل گستره وسیعی است از وسایل نقلیهای که ما استفاده میکنیم، سبک زندگی که انتخاب کردهایم، مذهبی که به آن اعتقاد داریم یا بازیهایی است که خود را با آن سرگرم میکنیم.

مطمئنا هنر در به وجود آمدن و شکلگیری این فرهنگها بسیار اثرگذار بوده است. وقتی یک شیء، آئین، فعالیت یا عرفی که فرهنگ ما را تشکیل میدهد توسط هنر تغییر پیدا کند، ما با هنر فرهنگی روبهرو هستیم. این شامل نقاشیهای دیواری روی ساختمانها، هنرهای تزئینی از الگوهای بافته شده در پرده ها، غذاهایی که طبخ میکنیم، سبک لباسهایی که میپوشیم، گلهایی که پرورش میدهیم و غیره میشود.

بنابراین هنرهای فرهنگی تقریباً به اندازه خود فرهنگ گسترده و متنوع هستند؛ ما میتوانیم از فرهنگ یک محله فقیر و نقاشیهای آن صحبت کنیم یا از معماری خاص پنتهاوس کاملاً متفاوت جامعه ثروتمند سخن به میان آوریم.

اما به صورت کلی هنر فرهنگی زمانی اتفاق میافتد که افراد خلاق تصمیم بگیرند از نظر هنری آنچه در اطرافشان وجود دارد را ارتقا دهند؛ هر آنچه در محیط زندگی ما وجود دارد که میتواند شامل طبیعت و بسیاری از عناصر تمدن باشد. هنرهای فرهنگی با گذشت زمان توسعه مییابند زیرا خالقان جدید، سنتها را تغییر میدهند یا چیزهای دیگری به فرهنگ اضافه میکنند. (4)

موسیقی، شعر و داستان را میتوان هنرهای فرهنگی نامید زیرا آن‌ها ابزاری هستند که به ما در رشد ذهن و بدن، پالایش احساسات، افکار و سلیقهها کمک میکنند و آداب، سنتها و ارزشهای یک جامعه را نشان میدهند. (5)

هنر فرهنگی به دلایل مختلفی اهمیت دارد. هنر فرهنگی بر همه سنین، جنسیتها و فرهنگها تأثیر میگذارد. برخی از اشکال هنر فرهنگی دارای ارزش تاریخی زیادی هستند و به حفظ آن کمک میکنند. سایر اشکال آن نیز میتوانند باعث پالایش احساسات در افراد شوند. (6)

اهمیت توجه به هنر اقتصادی و اقتصاد هنر

هنرهایی که دارای ارزش تاریخی، فرهنگی و مهارتی خاصی هستند یا برای افراد سرگرمکننده باشند، بدون شک برای پیشرفت اقتصادی هر کشوری ضروری محسوب میشوند.

هنر فرهنگی برای هنرمندان درهای مختلفی برای به اشتراک گذاشتن خلاقیت خود با جهان باز می‌کند و همچنین فرصتهای شغلی بسیاری برای آنها فراهم میکندو امروزه هنر از دید سنتی خود فاصله یافته و دید صنعتی به خود گرفته است. صنعتی که برای بقا باید بتواند هزینههای خود را تأمین کند.

آنچه ارزش دید اقتصادی هنر و سازمانهای فرهنگی را منحصر به فرد میکند این است که برخلاف بیشتر صنایع، اکثر هزینههای مربوط به رویدادهای هنری توسط مخاطبانش تأمین میشود.

به عنوان مثال بخش زیادی از هزینههای کنسرت یک هنرمند توسط مخاطبان او پرداخت میشود. مورد دیگر این است که هنر تاثیر مثبت و قابل اندازهگیری بر اقتصاد دارد. به عنوان مثال یک رویداد هنرهای نمایشی در افزایش گردشگر، تولید بیشتر ناخالص داخلی و... اثر میگذارد. (7)

امروزه فرصتهای شغلی پایداری در زیر مجموعههای مختلف هنری به وجود آمده است. هنر از طریق اشتغال زایی به رشد اقتصاد کمک بسیاری میکند. مثلا به هنرهای تجسمی مانند مجسمهسازی، نقاشی و طراحی به عنوان یک حرفه و راه تأمین معاش نگاه میشود.

همچنین افرادی که در هنرهای نمایشی تحصیل کردهاند میتوانند از طریق موسیقی یا بازیگری درآمد خوبی کسب کنند. نویسندگی و گویندگی هم به یک حرفه برای افرادی که در هنرهای ادبی مهارت دارند، تبدیل شده است. (6)

مشکلات اقتصادی، برخی کشورها را به سمت ناامیدی و برخی دیگر را به سمت شکست سوق داده است اما کشورهای پیشرو را به سمت هنر هدایت کرده است. هنر موضوعی است که نه خارج از حوزه دولت است و نه به طور کامل در آن حل شده است بلکه به عنوان روش و راهکاری دیگری برای تقویت رشد اقتصادی وارد سیاستهای دولتها شده است.

چنانچه تحقیقات نشان میدهد هنر نقش مهمی در حمایت از صنایع دیگر دارد؛ به عنوان مثال هنر، 10 درصد از تولید ناخالص داخلی انگلیس را تشکیل میدهد.(8)

تاثیر هنر بر اقتصاد و دیگر صنایع

آمار نشان میدهد که هنر نقش مهمی در زندگی روزمره ما دارد، از جمله شغل هایی که داریم، محصولاتی که خریداری میکنیم و به همین ترتیب بر اقتصاد کشورها تاثیر بسزایی میگذارد. هنر، چهار برابر بیشتر از بخش کشاورزی به اقتصاد ایالات متحده کمک میکند و 200 میلیارد دلار بیشتر از صنعت حمل و نقل در اقتصاد ایالات متحده تاثیر دارد. با هنر، 4.9 میلیون نفر در سراسر آمریکا اشتغال دارند و بیش از 370 میلیارد دلار درآمد از آن حاصل شده است.

علاوه بر این، صادرات هنر حدود 20 میلیارد دلار بیشتر از واردات است و این موضوع تراز تجاری مثبت برای آمریکا ایجاد کرده است. هنر در سال 2015، 4.2 درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا را تشکیل داده است و مخاطبان هنر 31.6 میلیارد دلار برای حضور در مسابقات هنرهای نمایشی هزینه کرده اند؛ 1 میلیارد دلار بیشتر از پیش بینی‌هایی که انجام شده بود. (9)

هنر و رویدادهای هنری در حال حاضر بخش مهمی از صنعت گردشگری کشورها محسوب میشوند. تقریباً هر کشوری به دنبال یکی از اشکال گردشگری است تا به رونق اقتصادی خود کمک کند. کشورهای پیشرو از گردشگری هنری غافل نشدهاند و تمرکز و توجه زیادی را به گردشگری هنری خود اختصاص داده اند.

هنر به بخشی از زندگی و سبک زندگی گردشگران امروزی تبدیل شده است. گردشگران هنری از نظر مالی شرایط مناسبی دارند و سرمایه خوبی را به کشور میزبان وارد میکنند که باعث ایجاد طیف گستردهای از مشاغل میشود.

دو سوم (65٪) از گردشگران اعلام کردهاند که در سفرهای کوتاه خود معمولا در یک فعالیت هنری، میراث فرهنگی یا فعالیت تاریخی حضور پیدا میکنند. از جمله فعالیتهای هنری که گردشگران در سفرهای دور از خانه از آن لذت میبرند شامل تئاتر (23٪) ، گالریهای هنری (21٪)، میراث فرهنگی و جشنواره های قومی (20٪) و کنسرتهای موسیقی (19٪) است. همچنین موزهها و آثار هنری آن، در بین گردشگران بسیار محبوب هستند. (10)

هنر در رشد صنعت آموزش هم نقش موثری ایفا میکند. برای رشد و پیشرفت هنر، باید منابع لازم برای توسعه مهارت و خلاقیت وجود داشته باشد که این امر تا حدی از طریق آموزش حاصل میشود. این نشاندهنده ضرورت داشتن مؤسسات آموزشی خوب هنری و کارکنان واجد شرایط است که به اشتغال و رشد اقتصادی کمک میکند. (11)

استفاده از ابزارهای مناسب و خلق ارزش برای مخاطبان هنر

برای اینکه هنر به محصولی درآمدزا برای هنرمند تبدیل شود نیاز است علاوه بر اینکه برای هنرمند باارزش محسوب شود، برای مخاطبان هم ارزشمند تلقی شود. بدین خاطر نیاز است که هنرمندان و مدیران هنری با ابزارهای مدیریتی، بازاریابی و تکنولوژیهای روز آشنا باشند.

مطمئنا هیچ هنرمندی دوست ندارد زمان و تلاش زیادی برای ارائه اثر خود انجام دهد و در نهایت متوجه شود مخاطبان هدف او هیچ علاقهای به کار او ندارند. پس نیاز است با کمک ابزارها و روشهای نوین، استراتژی برای رسیدن به مخاطبان علاقمند وجود داشته باشد.

علاوه بر این، داشتن استراتژی موجب میشود هنرمند، مخاطبان خود و نیازهای وی را بهنر بشناسد. این شناخت به او کمک میکند تا ارتباط بهتری با مخاطبان داشته باشد و از اثر هنری خود درآمد بیشتری کسب کند. دستیابی به مخاطبان مناسب در زمان مناسب برای موفقیت در هر شغل و حرفهای مهم است.

بهترین مخاطبان افرادی نیستند که یک بار آثار هنری را خریداری میکنند بلکه آن‌هایی هستند که در خرید آثار هنری در سال های آتی وفادار خواهند بود.

هنرمندان میتوانند وقت و انرژی ارزشمند خود را به بهترین وجه ممکن صرف هنر خود کنند و نگرانی کمتری را برای دیده نشدن اثر خود داشته باشند؛ به شرط آنکه به ابزارهای مدیریتی و بازاریابی روز مجهز باشند.

در واقع یک هنرمند باید بداند مخاطبانش از کجا خرید می‌کنند؟ از کدام رسانههای اجتماعی استفاده میکنند؟ چه چیزی میخوانند یا تماشا میکنند؟ به چه موضوعاتی اهمیت میدهند؟ در چه انجمن و سازمانهایی عضو هستند؟ پس از آن است که میتواند استراتژی مشخصی برای ارائه محصول خود داشته باشد و به شکلی بهتر در مقابل مخاطبانی که به هنر او علاقهمند هستند، قرار بگیرد.

به عنوان یک هنرمند حرفهای، پیدا کردن مخاطب ایدهآل شما برای ارتقاء کار بسیار مهم است. استفاده از یک استراتژی مناسب برای هنر مساوی با دستیابی مستمر به مخاطبان و موفقیت در فروش است و این به توسعه و رشد هنر کمک میکند. (12)

شرایط ایران در اقتصاد هنر در مقایسه با دیگر کشورها

در ایران هنر را هنوز هم نمیتوان به صورت یک حرفه و صنعت در نظر گرفت چرا که هنوز دید اقتصادی صحیح و مناسب به آن وجود ندارد. حتی مشاهده میشود که اساتید بزرگ هنر نمیتوانند از آثار خود کسب درآمد کنند و از طریق تدریس، زندگی خود را میگذرانند.

درست است که در کشور، فرهنگ فروش آثار هنری جا افتاده است اما به دلیل عدم آگاهی و دانش لازم در زمینه بینالمللیسازی، فروش و بازاریابی آثار، درآمد مناسبی از هنر حاصل نمیشود. این موضوع در مورد کشوری صدق میکند که دارای سابقه هنری طولانی در تاریخ و با مردمی هنر دوست است ولی همچنان در ایجاد رابطه بین هنر و خلق پول موفق نبوده است. یکی از دلایل این موضوع به نگاه بدبینانه به هنر در زمینه اقتصادی مربوط میشود.

هنر اقتصادی قرار نیست ارزشها و فرهنگهای هنر و جامعه را از بین ببرد بلکه قرار است به رشد و توسعه این ارزشها کمک کند. همه ساله میلیونها دلار صرف آثار هنری در جهان میشود. بیشتر این پولها به بهترین هنرمندان و آثار هنری اختصاص پیدا نمیکند بلکه به هنری سپرده میشود که بازاریابی و تبلیغات بهتری برای آن انجام شده است. بسیاری از کشورهای کمسابقه در هنر با استفاده از دانش مناسب، بازار بزرگی را برای کسب درآمد و انتقال فرهنگ و هنر خود راه انداخته اند.

به عنوان مثال امروزه فیلمهای هالیوود نه تنها در آمریکا مشاهده میشوند بلکه مخاطبان عظیمی برای آن در سراسر جهان وجود دارد. علاوه بر این، شرکتهای آمریکایی بر اکثر سهم بازار صنعت فیلم جهان تسلط دارند.

به نظر میرسد آمریکا از فیلم به عنوان یکی از بهترین ابزارها برای معرفی خود استفاده میکند. یکی از اهداف ترویج فرهنگ آمریکایی از طریق فیلمهای هالیوود تسلط بر سایر جوامع فرهنگی در سراسر جهان و تبدیل کردن فرهنگ آمریکایی به عنوان یک فرهنگ جهانی است.

سبکهای زندگی در فیلمهای آمریکایی مانند سیگار کشیدن و نوشیدن مشروبات الکلی بسیار عادی به تصویر کشیده میشوند. امروزه در جوامع دیگر به نظر می رسد این شیوه زندگی جذاب و مورد تأیید باشد.

به عنوان مثال افراد با فرهنگ متفاوت هم فکر میکنند برای جشن گرفتن باید مهمانی برگزار شود و نوشیدنیهای الکلی به عنوان نوشیدنی اصلی در آن صرف شود.(13)

اهمیت مدیریت صحیح هنر اقتصادی

باید این موضوع را در نظر گرفت که نگاه اقتصادی به هنر، در تضاد با رسالت فرهنگی هنر نیست. البته اقتصاد هنر خطراتی را با خود به همراه دارد که نیازمند مدیریت است. اگر حمایت مالی تنها بر اساس پول و بدون توجه به سایر عوامل مهم برای هنر انجام شود ممکن است هنرمندان و آثار هنری مهم کشور که می‌توانستند موفقیت بزرگی به دست بیاورند در این بین سرخورده و ناامید شوند.

سیاستهای مربوط به هنر مانند مالیات و امور مربوط به بخشهای خصوصی و دولتی باید کاملا روشن و شفاف باشد تا از سوء استفاده از آثار هنری و به وجود آمدن رانتهای خاص جلوگیری شود.

هنرمندان، تولیدکنندگان بازار فرهنگ

فرهنگ چیست؟ اهمیت فرهنگ برای یک ملت چیست؟ هنر و هنرمند کدام است؟ هنر چه اهمیتی برای زندگی دارد؟ و چگونه می توان از فرهنگ هنر محافظت کرد؟ این‌ها سوالات مهمی است که در ادامه سعی در پاسخ به آن‌ها خواهیم داشت.

در دوران معاصر –که گاهی پست مدرن نامی‌ده می‌شود- فرهنگ‌ها جایگاه خاصی پیدا کرده‌اند. در زمانه‌ای که بعضی از اندیشمندان جهانی همچون ساموئل هانتینگتون (۱۹۲۷– ۲۰۰۸) از برخورد تمدن‌ها نام می‌برند، تنها چیزی که می‌تواند این ایده را خنثی کند فرهنگ است. فرهنگ، زبان صلح‌آمیز یک تمدن است و هنر، بیان آن.

در این میان وظیفۀ تمدن‌های کهنی چون ایران عزیز با توجه به قدمتی که دارند بیش از همه است. تمدن ایران با قرن‌ها بلکه هزاران سال تجربه، آموختنی‌های زیادی دارد که به دنیای امروز ارائه دهد. طبیعی است هنرمند ایرانی در مقام پیشاهنگ این آموزش وظیفه‌ای دوچندان دارد. (14)

هنرمند همچون معلمی است که برای آموزش صحیح به دیگران نیاز به امکاناتی دارد: از اطمینان معیشتی تا امنیت شغلی و از امکانات فیزیکی تا کمک‌های نرم‌افزاری و... اگر این معلم بداند از جایگاه درستی در جامعه برخوردار است و می‌تواند به حضور در این جایگاه مطمئن باشد قطعاً با فراغ بال و پرانگیزه به وظیفۀ خود عمل خواهد کرد. اما ممکن است این سوال پیش آید که اصلاً چرا باید چنین کرد و چه منفعتی دارد؟

دربارۀ حضور فرهنگی و تأثیرات آن بسیار گفته و نوشته شده است اما بحثی که کمتر مورد توجه قرار گرفته اصطلاح جدیدی به نام اقتصاد هنر است.

هنر معاصر نه‌تنها در زمینه‌های فرهنگی و معرفتی نقش پررنگی دارد بلکه جایگاه مالی معناداری هم در اقتصاد جهانی دارد. اگر فقط بدانیم که اقتصاد خلاق در جهان 9250میلیارد دلار فروش دارد و 3 درصد تولید ناخالص جهانی از این حوزه است، متوجه اهمیت موضوع می‌شویم.

اقتصاد هنر بخشی از یک طبقۀ بزرگتر به نام علم «اقتصاد فرهنگ» است. به‌طور کلی اقتصاد فرهنگ شامل سه حوزۀ «هنر»، «صنایع خلاق» و «میراث» است و در کل مجموعۀ گسترده‌ای از خدمات و محصولات را در بر می‌گیرد. (15)

شاید برای عامه عجیب باشد که هنر و «صدور» آن می‌تواند ارزش افزوده‌ای باشد که قسمتی از بار ورود پول و سرمایه به داخل را بر دوش کشد و سهمی در کم کردن اتکا به صدور نفت داشته باشد. اما این در شرایطی امکان دارد که هنرمند بداند و مطمئن باشد در این چرخۀ اقتصادی حضوری فعال دارد.

متأسفانه هم دولت و هم جامعه هنوز هنر را به عنوان یک شغل یا حرفۀ مستقل به رسمیت نمی‌شناسند. به فرض در نقاشی یا خطاطی نگاه غالب آن است که این هنرها تفنن هستند و هنرمند باید در مواقع بیکاری و پس از انجام شغل ثابت‌اش!!! به آن بپردازد.

این درحالی‌است که طبق برآوردها، در جهان فقط حدود 7میلیون شغل در اختیار هنرهای تجسمی است. (16) اینک سعی می‌کنیم به نقش هنرمند، دولت و جامعه در این چرخه بپردازیم:

نقش هنرمند در اقتصاد هنر

هنرمند اولین کسی است که باید هنر را به میان مردم بیاورد. به این معنی که باید کوشش کند نسبت به وقایع روز مملکت بی‌تفاوت نباشد و وظیفۀ خود را اعتلای فرهنگ جامعه بداند. گرچه در این یادداشت سعی بر آن است تا چرخۀ مالی هنر تبیین گردد اما نمی‌توان و نباید از این نکته غافل شد که هنر در نهایت امر، وسیله‌ای برای اصلاحِ بدی‌ها و سیاهی‌های جامعه است.

این یکی از اصول روانشناسی است که انسان در مقابل نیت خیر، واکنشی مثبت نشان می‌دهد. هنرمند باید بداند با توجه به تأثیرگذاری هنر و حتی شخصیت حقیقی‌اش چه پتانسیل‌ای در راهبری جامعه دارد. در پس این آگاهی، هنرمند با خلق هنری مناسب، نسبت به حوادث اطراف‌اش واکنش نشان می‌دهد و مردم نیز آن را می‌پذیرند.

نقش دولت در اقتصاد هنر

تقریباً در اکثر کشورها نقش دولت‌ها در فعالیت‌های مختلف فرهنگی و هنری پررنگ است. به‌خصوص در کشور ما که بخش خصوصی هنوز به قوت و استقلال کافی نرسیده است و فعالیت هنری، فعالیتی پرخرج محسوب می‌شود کمک دولت می‌تواند پشتوانۀ خوبی باشد.

بهترین پیشنهادی که در این رابطه می‌توان ارائه کرد تشکیل گروه‌های تخصصی در وزارت «فرهنگ و ارشاد اسلامی» برای شناخت نقاط قوت و ضعف هر کدام از صنوف هنری و همچنین بررسی جنبه‌های مختلف اقتصاد هنر است.

این شناخت که لاجرم هم مشکلات و دغدغه‌های هنرمندان را و هم بنگاه‌های هنری را در برمی‌گیرد سنگ‌بنای اصلی سیاست‌های فرهنگی دولت است. درواقع نگاه فرهنگی دولت که در سیاست‌گذاری‌های کلی بروز می‌کند نقش مهمی در روند فعالیت هنری در کشور دارد. در ادامه تلاش خواهیم کرد تأثیرات مختلفی که دولت می‌تواند در این زمینه ایفا کند را بررسی کنیم:

توجه دولت به دغدغه‌های اقتصادی هنرمندان

همانطور که در بالا ذکر شد یکی از مهمترین کمک‌ها در شکل‌گیری درست و کامل خلاقیت هنری آنجا است که هنرمند از امنیت شغلی و مالی برخوردار باشد. هنرمندی که به اصطلاح «غم نان» دارد چنان نگران قوت لایموت خود است که فرصت و حوصله‌ای برای اندیشیدن به هنر و خلق آن ندارد. اینجا است که دولت می‌تواند کمک‌حال باشد.

این کمک خود وجوه مختلفی دارد:

تبلیغات

هنرمندان به تنهایی توان کمی برای مراودات بین‌المللی و شناساندن خود به بازارهای جهانی دارند. اینجا است که نقش دولت در تعاملات این حوزه پررنگ می‌شود؛ دولت می‌تواند با برگزاری فستیوال‌ها و نمایشگاه‌های هنری در سراسر جهان و تبلیغات برون‌مرزی، حساسیت جامعۀ هنری جهانی را به درک و شناخت فرهنگ ایران و بازوی اجرایی آن، هنر، برانگیزد.

به نظر ما این اقدام به‌خصوص برای هنر سنتی و اصیل ایرانی ارجح است. (شاید) هنر مدرن ایران در راستای تولید جهانیِ اَشکال مشابه به معرفی کمتری نیاز داشته باشد اما هنر اصیل ایرانی بنابه ماهیت شاخص بودن و تولید سنتی خود و طبیعتاً ناآشنا بودن جهان نسبت به آن، قطعاً به تبلیغ بیشتری احتیاج دارد. به عنوان یک نمونۀ موفق می‌توان از فرش دستبافت ایرانی نام برد؛ گرچه آشنایی جهان با فرش ایرانی پیشینه‌ای طولانی دارد و به ورود اروپاییان به ایران برمی‌گردد اما با به وجود آمدن رقبایی بعضاً متقلب، مانند چین و هند و پاکستان، دولت باید بار اصلی تبلیغ تولید اصیل ایرانی را می‌کشید که می‌توان گفت موفق هم بود.

در زمینه‌های دیگر هنرهای دستی و سنتی اصیل ایران نیز نیاز به این حمایت حس می‌شود و دولت می‌تواند نقش یک مُبلّغ جهانی را به خود بگیرد. طبیعی است اگر هنرمند ایرانی بتواند برای آثارش در بازارهای جهانی مشتری پیدا کند هم می‌تواند ارزآوری برای کشور داشته باشد و هم از این طریق خودش نیز منتفع گردد.

قانون گذاری

دولت باید در حوزۀ قانون‌گذاری به شیوه‌ای عمل کند که اولاً راه برای فعالیت هنرمند هموار باشد و دوم آنکه هنرمند جز اندیشیدن به خلق اثر دغدغه‌ای دیگر نداشته باشد. ایجاد هنر نیاز به حمایت دارد، نیاز به هماهنگی در سطوح مختلف دارد.

قوانین باید سمت‌وسویی تشویقی داشته باشند و شرایط را برای حضور آسان‌تر فراهم کنند. در این زمینه پیشنهاد فراوان است و بهتر است از خود هنرمندان دربارۀ این موضوع پرس‌وجو شود اما به فرض می‌توان به هماهنگ و یکسان بودن قانون در سازمان‌های مختلف در مواجهه با هنر و هنرمند به‌عنوان الگویی رفتاری اشاره کرد.

ایجاد تعادل اقتصادی

چنان که در بالا اشاره شد هنرهای مختلف بنا به ذات وجودی خود، حضور متفاوتی در رسانه‌ها و بازار دارند. به‌عنوان مثال یک فیلم سینمایی در زمینۀ اقتصادیِ ساخت، تبلیغات و فروش شرایط متفاوتی با هنر گبه و گلیم عشایری دارد. در تهران، بر طبق آمار، 207 سالن سینما وجود دارد. (17) که البته هنوز با استانداردهای جهانی فاصله دارد اما با اینکه ایران در مبحث افزایش قیمت بلیت رتبۀ نخست رشد قیمت یک محصول هنری – به عنوان کالا- را در جهان دارا است با این حال اقبال مردم به هنر هفتم، سینما را در جایگاه مناسبی از حیث فروش و درآمدزایی قرار داده است. (18)

در بررسی علل این اقبال می‌توان به عام بودن این هنر، نقش سلبریتی‌ها در جذب مخاطب و زرق‌وبرق ظاهری سینما اشاره کرد اما در موضوع هنرهای دستی سنتی و اصیل و بعضاً بومی مانند گبه یا قالیچه از آنجایی که کماکان مهم‌ترین مکان‌های تولید آن‌ها کنج خانه‌ها یا کارگاه‌های کوچک است، حضور دولت ضروری است. دولت باید بتواند به تعادلی در این زمینه برسد. طبیعی است که بافندۀ فرش نمی‌تواند چنان یک ستارۀ سینما در سرتیتر تبلیغات باشد اما او باید بداند هنرش در دیدرس قرار می‌گیرد و می‌تواند بر این اساس از درآمدزایی هنرش اطمینان حاصل کند.

تعادل یا به عبارتی عدالت اقتصادی بین هنرها به معنی یکسان بودن دستمزد یا هزینۀ شروع و اتمام اثر نیست چرا که اصولاً چرخۀ اقتصادی آن‌ها با هم متفاوت است، عدالت در اینجا به این معنی است که هنرمند در هر شاخه‌ای بداند در جایگاهی که در شأن یک هنرمند اصیل است قرار دارد و هم از لحاظ روحی و چه امکانات مادی به حق خود می‌رسد. دولت باید به این مسئله پی ببرد که پیشرفت اقتصاد هنر، فروش معدودی از هنرها و چند هنرمند شاخص نیست بلکه وسعت بخشیدن به درآمد کل هنرمندان است. (19)

اهمیت توجه دولت به آموزش

«آموزش» مهم‌ترین گزاره در تمام عرصه‌های یک جامعه است. درواقع خود آموزش یکی از مقولات فرهنگ است. از آنجا که چه آموزش و پرورش و چه آموزش عالی ما دولتی است، طبیعتاً انتظار اصلی برای جهت دادن آموزش در راستای بالندگی فرهنگ هم متوجه او است. دو گروه وجود دارند که دولت باید آموزش آن‌ها را بر عهده بگیرد:

هنرمندان

هنرمندان در طول تاریخ نه فقط در ایران که در جهان! بنا به ذات هنری خود معمولاً از مسائل مادی به‌دور بوده‌اند اما اقتضائات اقتصاد مدرن می‌طلبد هنر در شبکۀ وسیعی از چرخۀ مالی به جریان دربیاید. اینجا است که لزوم آموزش اقتصاد هنر به هنرمندان برجسته می‌شود.

در آموزش عالی کشورمان تنها دو دانشگاه در مقطع فوق‌لیسانس در این رشته دانشجو می‌پذیرند درحالی‌که درواقع این رشته، حداقل در حد کلیات، باید در دروس تمام دانشجویان رشته‌های هنر از دورۀ لیسانس گنجانده شود.

حتی پیشنهاد می‌شود از راه‌هایی همچون فضای مجازی برای آموزش هنرمندانِ خارج از سیستم دانشگاهی اقدام شود. اگر هنرمند بداند روند اقتصادی هنر (تولید، توزیع، مصرف) چگونه است قطعاً با تناسب بیشتری در این عرصه حضور خواهد داشت.

مردم

قطعاً زیبنده نیست در کشوری که از حیث هنر و میراث فرهنگی جزو 10 کشور اول جهان است (20) ، طبق آمار سال 1396 مرکز آمار ایران، سرانۀ مصرف هنری یک خانوادۀ ایرانی کمتر از 2 درصد باشد. می‌توان گفت پاشنۀ آشیل اقتصاد هنر ایران نبود کشش تقاضا و مصرف فرهنگی در بین ایرانیان است.

در اینجا نیز نقش دولت بدیهی است؛ خانواده‌های ایرانی باید به درجه‌ای از آگاهی برسند که آثار هنری و فرهنگی را در سبد کالای خود قرار دهند. اینگونه هم چرخش سرمایه در داخل کشور به قوت می‌رسد و هم نقش هنر در اعتلای فرهنگی جامعه شکوفا می‌شود. اقتصاد هنر زمانی به وضعیت آرمانی خود می‌رسد که مردم بر اثر آموزش، جای خالی هنر را در خانه و محل کارشان حس کنند.

برای مثال والدین باید به این سطح از آگاهی برسند که می‌توانند برای گذران اوقات فراغت فرزندانشان علاوه بر مکان‌های تفریحی همچون بوستان‌ها و شهربازی، آن‌ها را به تئاتر، گالری‌های هنری یا نمایشگاه‌های صنایع دستی ببرند. (21)

استفاده از هنر برای شناساندن فرهنگ کشور

همانطور که ذکر شد، فرهنگ مهمترین راه شناسایی هر تمدن به دنیا است. تمدن کهن ایران با داشتن سابقه‌ای چندهزارساله و فرهنگی عمیق باید بتواند سهم بزرگی از این حضور را دارا باشد. همین سابقۀ کهن و چندهزارساله است که بعضی از کشورهای اطراف را به وسوسۀ ربودن میراث ما انداخته است. درواقع تمدن ایران چنان غنی است که بعضی جوامع بی‌هویت، با جعل تاریخ قصد دارند گذشته و آبرویی برای خود دست‌وپا کنند.

راه مقابله با این تعرضات، هنر است چراکه زبان فرهنگ هر کشور، هنر آن کشور است و هنرمند پیش‌قراول این حضور. این در حالی است که هنر علاوه بر تأثیرات معنوی چشمگیر که بیان شد در زمینۀ اقتصادی نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد؛ چرخۀ بیش از 9000میلیارد دلاری فروش آثار خلاقه، گواهی بر این ادعا است.

دولت می‌تواند با باز کردن راه‌های جدید مراوده با بنگاه‌های اقتصادی-هنری موفق در جهان همچون کریستیز (CHRISTIE'S) ، ساتبیز (SOTHEBY'S) یا معرفی هنر اصیل ایرانی در نمایشگاه‌های مشترک با کشورهای دیگر، بازارهای تازه‌ای برای آثار ارزندۀ هنری ایران و فروش آثار هنری پیدا کند. تمدن کهن ایران از روزگار نخستین و در نزد هر قوم و نژادش مملو از آثار ماندگار هنری بوده است؛ همراهش شویم! (22)

هنر ایرانی، شایسته بالاترین مقام‌ها در بازار جهانی

به عقیده بسیاری از کارشناسان، اقتصاد تک محصولی و خام فروشی از مشکلات اصلی اقتصاد ایران به شمار می‌روند. در سال‌های اخیر به دلیل وجود تحریم‌های اقتصادی و نوسانات قیمت نفت، توجه بیشتری به توسعه صنایع دیگر شده است. در میان تولیدات مختلف، صنایع دستی دارای سابقه زیادی در کشور است و به دلیل مزایای رقابتی که این محصولات دارند، می توانند کمک زیادی به ارزآوری و رشد اقتصاد غیرنفتی ایران کنند.

با اینکه آمارها نشان می دهد که در سال‌های اخیر وضعیت این صنعت اندکی بهبود یافته است، اما هنوز موانعی زیادی وجود دارد تا هنر ایرانی جایگاه واقعی خود را در بازارهای جهانی پیدا کند. در ادامه قصد داریم به بررسی مشکلات فعالان این صنعت و ارائه راهکارهایی برای رفع و توسعه صادرات هنر بپردازیم.

ظرفیت صادراتی هنرهای مختلف ایرانی

تا پایان سال 2019 ارزش صادرات صنایع دستی ایران به نقاط مختلف جهان 580 میلیون دلار آمریکا بوده است. از این مبلغ، میزان صادرات انجام شده از طریق پایانه‌های گمرکی 280 میلیون دلار بوده و 380 میلیون دلار نیز آثار هنری توسط گردشگران خارجی خریداری شده است.

این رقم نقش مهم گردشگری و صنایع دستی در بازار ایران را نشان می دهد و ظرفیت صادراتی هنرهای مختلف ایرانی را نمایان می کند. توسعه صنایع دستی همچنین می تواند تا حدودی مسائل اجتماعی کشور را حل کند، یعنی شاهد عدالت اجتماعی و توزیع یکنواخت ثروت در بازار ایران باشیم
.
آلمان، ترکیه، عراق، امارات متحده عربی و افغانستان مهم‌ترین مقصدهای صادرات صنایع دستی ایران هستند. صنایع دستی ایران شامل جواهرات و زیورآلات سنتی، انواع فرش و سایر کفپوش‌های ایرانی، تزئینات خاتم کاری، مینا کاری، شیشه کاری و منبت کاری‌های چوبی است. ایران به همراه چین و هندوستان جزو سه تولید کننده برتر صنایع دستی جهان است. (23)

موانع توسعه صادرات آثار هنری ایران

موانع پیش روی صادرات آثار هنری، کم و بیش همان مواردی است که سایر تولیدکنندگان و صادرکنندگان کالاهای غیرنفتی با آن دست و پنجه نرم می کنند.

هزینه بالای حمل و نقل یکی از مشکلات اصلی این صنعت است. یکی دیگر از نگرانی‌های سازندگان صنایع دستی، شرکت در نمایشگاه‌های خارج از کشور است که پرهزینه بوده و بیشتر تولیدکنندگان صنایع دستی نمی توانند از پس آن برآیند.

همچنین مسئله عدم وجود تسهیلات بانکی مناسب در این صنعت نیز وجود دارد. انتظار می رود دولت تسهیلات با نرخ بهره معقول را هم برای تولید کنندگان و هم برای صادرکنندگان آثار هنری فراهم کند، زیرا بیشتر افراد فعال در این زمینه در مقایسه با سایر بنگاه‌های اقتصادی و صادرکنندگان محصولات غیرنفتی از نظر مالی ضعیف هستند.

تبلیغات نامناسب، عدم آشنایی با مهارت‌های بازاریابی و بسته بندی نیز یکی دیگر از موانع صادرات محسوب می‌شوند. برای رفع این مشکلات پیشنهاد می‌شود از بازرگانان و هیئت‌های خارجی دعوت به عمل آید تا از نمایشگاه‌های آثار هنری موجود در کشور بازدید کنند و همچنین می توان نمایندگان بازرگانی و تولید کنندگان این آثار را در قالب هیئت‌های بازرگانی به خارج از کشور اعزام کرد تا بتوانند زمینه فعالیت بیشتر در خارج از مرزهای ایران را فراهم آورند. (24)

لزوم بسترسازی دولت برای صادرات آثار هنری

توسعه صادرات غیرنفتی

با توجه به اینکه منابع نفتی محدود هستند و نیاز دنیا به منابع نفتی سال به سال کاهش می یابد، توسعه اقتصاد غیرنفتی ضروری به نظر می رسد. فروش آثار هنری به مشتریان خارجی می تواند سهم صادرات غیرنفتی را از درآمد کشور تا میزان زیادی افزایش دهد.

عدم وابستگی به نفت

از آنجا که امروزه ایجاد بسترهای لازم برای عدم وابستگی به نفت بسیار ضروری است، برای رسیدن به این منظور، یکی از کم هزینه‌ترین روش‌ها، توسعه صنایع دستی و آثار هنری است. چرا که بسیاری از ملزومات مورد نیاز برای گسترش این صنایع، در گذشته ایجاد شده است و نیازی به صرف وقت و هزینه زیاد نیست.

ایجاد اشتغال بومی

در‌ این صنعت با صرف هزینه اندک و عدم نیاز به هزینه زیاد برای ایجاد زیرساخت‌های لازم، می توان برای افراد زیادی ایجاد اشتغال کرد.

مزیت‌های رقابتی ایران برای توسعه تولیدات هنری قابل صدور

1.دسترسی به مواد اولیه در داخل کشور

در حالی که بیشتر صنایع تولیدی کشور به دلیل وجود تحریم‌های اقتصادی با مشکلی به نام تامین مواد اولیه مواجه هستند، این مسئله در خصوص صنایع دستی وجود ندارد و مواد اولیه مورد نیاز آثار هنری مختلف به طور عمده در داخل کشور وجود دارد.

حتی بسیاری از هنرمندان صنایع دستی، خود اقدام به تهیه مواد اولیه و از منابع محلی می‌کنند. با توجه به عدم وجود راه‌های ارتباطی گسترده در گذشته، ‌بسیاری از صنایع دستی نقاط مختلف کشور بر اساس مواد اولیه موجود در آن منطقه شکل گرفته اند.

2.تنوع قومی و فرهنگی در مناطق مختلف ایران

یکی از مزایای رقابتی ایران در مقایسه با سایر کشورها، وجود قومیت‌های مختلف با فرهنگ‌های گوناگون است. این موضوع باعث شده است تا شاهد تنوع بالایی در تولید محصولات صنایع دستی در کشور باشیم. (25)

3.پیشینه تاریخی صنایع دستی

با توجه به سابقه بسیار طولانی صنایع دستی در کشور، امروزه این صنعت به پختگی لازم رسیده است و می توان گفت نمود فرهنگ و تمدن ایرانی است. (26)

نمونه هایی از آثار هنری ایرانی موفق و پیشرو در صادرات

صنایع دستی از مهم‌ترین محصولاتی است که می تواند صادرات ایران را تحت تاثیر قرار دهد. بازار ایران ریشه در یک تمدن باستانی دارد و آثار هنری مخصوص به این تمدن برای کشورهای زیادی جذاب است، از این رو سرمایه گذاری در این زمینه می تواند بسیار ارزشمند باشد. شناسایی صنایع دستی موفق و سود ده، سرمایه گذاران را ترغیب می کند تا بیشتر در این صنعت سرمایه گذاری کنند.

صنایع دستی ایران شامل طیف وسیعی از محصولات است که شامل لباس‌های سنتی، منسوجات چاپی، سفال و سرامیک، کاشی‌های سنتی، صنایع دستی فلزی، صنایع دستی چوبی و حصیری، شیشه گری و صنایع دیگر است. اما کشورهای خارجی به برخی از این محصولات علاقه بیشتری نشان داده اند و تمایل بیشتری به خرید آن‌ها دارند. شناسایی این نوع آثار هنری می تواند تاثیر زیادی روی رونق این صنعت داشته باشد.

از محبوب‌ترین آثار هنری ایران می توان به جواهرات سنتی، ظروف شیشه ای، سفال، سرامیک، فرش دستباف و عشایری، زیلو، چوب و مس و مشتقات آن‌ها اشاره کرد. در ادامه به معرفی برخی از محبوب‌ترین صنایع دستی ایران که سهم زیادی از صادرات این صنعت را به خود اختصاص داده اند، خواهیم پرداخت.

سفال و سرامیک

سفال و سرامیک‌های سنتی ایرانی که از خاک درست می شوند و دارای طرح و نقش‌های زیبایی هستند، مشتریان زیادی در جهان دارند و سهم بالایی از صادرات صنایع دستی را به خود اختصاص داده اند. محصولات سفالی مختلف مانند بشقاب، گلدان، لیوان و دیگر ظروف با گل‌های رنگارنگ و نقوش دیگر تزیین می شوند.

قبل از این که استفاده از شیشه گسترش یابد و در ساخت صنایع دستی استفاده شود، سفال و سرامیک رونق زیادی داشتند. این محصولات یکی از رایج‌ترین آثار هنری نه تنها در بازار ایران بلکه در بازار جهانی هستند. لازم به ذکر است که سفالگری جزو اولین صنایع انسانی است. در ایران سفال بیش از 10 هزار سال قدمت دارد. قدیمی‌ترین سفالگری جهان مربوط به منطقه شوش در ایران است.

از دیگر محصولات این رده، می توان به کاشی اشاره کرد. به طور کلی، کاشی‌ها دارای نقش و نگار متنوعی هستند که در رنگ‌های مختلف تولید می شوند. با چینش کاشی‌ها در کنار هم، یک اثر هنری بزرگ خلق می‌شود که از آن برای تزیین دیوارها استفاده می کنند. از مهم‌ترین مراکز تولید کاشی در ایران، شهرهای اصفهان، یزد و اردبیل هستند.

محصولات چوبی

صنایع چوبی منبت کاری و محصولات چوبی لعابدار و سایر اقلام چوبی دست ساز نیز از بازار ایران به بسیاری از کشورها صادر می شوند. این محصولات به دلیل ظرافت و زیبایی خاصی که دارند، نظر مشتریان زیادی را به خود جلب کرده اند. بدون شک این صنعت، با سرمایه گذاری و برنامه ریزی مناسب می تواند به یکی از موثرترین بخش‌های اقتصادی در بازارهای داخلی و خارجی تبدیل شود.

ظروف شیشه‌ای و مسی

این محصولات نیز از جمله کالاهایی هستند که سهم زیادی در صادرات صنایع دستی ایران دارند. ظروف شیشه‌ای سنتی به ویژه در کشورهای عربی همسایه و دیگر کشورها مشتریان زیادی دارند. صنایع دستی شیشه‌ای یکی از حرفه‌های جذاب در ایران است و یکی از قدیمی‌ترین صنایعی است که انسان‌ها ایجاد کرده است. قدیمی‌ترین ظروف شیشه‌ای دست ساز خاورمیانه متعلق به ایرانیان است.

فرش و فرش دستباف

به طور کلی، هر ملتی یک کالای نمادین دارد، جهانیان نیز با شنیدن نام این کالا، کشور ما را به یاد می آورند. فرش دستباف نماد ملت ایران در مجامع بین المللی است.کارشناسان فرش در سراسر جهان می گویند فرش دستباف ایرانی بهترین و زیباترین فرش در جهان است.

باستان شناسان و کارشناسان معتقدند که تاریخچه منسوجات و تولید فرش در ایران به دوران صفویه بر می گردد. محققان معتقدند که قرن شانزدهم و هفدهم سرآغاز شکوفایی هنر فرش در بازار ایران بوده است. (27)

نگاهی به کشورهای موفق در زمینه صادرات آثار هنری

صنایع دستی هند به دلیل آثار هنری سنتی و منطقه‌ای منحصر به فردش مورد تقاضا و استقبال گسترده در جهان است. هند بزرگترین صادر کننده صنایع دستی در بین تمام کشورهای در حال توسعه است. برای توسعه این صنعت، تلاش‌های زیادی در این کشور صورت گرفته است و درحال حاضر پس از کشاورزی، بیشترین اشتغال را به خود اختصاص داده است و بیش از 7 میلیون نفر از جمله زنان در آن مشغول به کار هستند.

آثار هنری سهم مهمی در صادرات کشور هند دارند و نزدیک به 70 هزار واحد تولیدی در آن فعالیت دارند و برای ارتقای این صنعت تلاش می کنند. در طی سال‌های 1998 تا 1999، صنایع دستی هند درآمدی حدود یک میلیون دلار داشته است. صادرات صنایع دستی هند به مبلغ 118 میلیارد روپیه در سال 2018 رسید، این مقدار در سال 2019 باز هم افزایش یافت و به رقم 128 میلیارد روپیه رسیده است. (28)

اوتار پرادش، آندرا پرادش، راجستان و گجرات بزرگترین صادرکنندگان صنایع دستی هند هستند. صنایع دستی هند بیشتر به اروپا، آفریقا، ایالات متحده آمریکا، آمریکای جنوبی و چین صادر می‌شود. البته بیش از 50 درصد از کل صادرات صنایع دستی هندوستان متعلق به اروپا و ایالات متحده است. آثار هنری سنگی، چوبی، سرامیکی و منسوجات پارچه‌ای نمونه هایی هستند که از هندوستان به سراسر جهان صادر می شوند. (29)

پیشنهاد راهکارهایی به منظور توسعه صادرات هنر

برای صادرات موفقیت آمیز محصولات صنایع دستی، باید بتوانید محصولات خود را با توجه به کمیت، کیفیت، طراحی، قیمت و زمان مورد نیاز خریدار خارجی تولید کنید.

اگرچه این کار برای تولیدکنندگان صنایع دستی کوچک که ممکن است در مناطق روستایی و به دور از مراکز تجاری واقع شوند، کار ساده‌ای نیست، اما آن‌ها می توانند با همکاری دولت و سازمان‌های تجاری مناسب، فعالیت‌های بین المللی در زمینه بازاریابی انجام دهند. در ادامه به بررسی نکات و راهکارهایی جهت افزایش صادرات آثار هنری پرداخته ایم: (30)

گسترش تعاملات میان کشور هایی با اشتراکات فرهنگی برای افزایش صادرات؛

حمایت از هنرمندانی که توانایی تولید آثار قابل صادرات دارند؛

طراحی و برگزاری دوره‌های آموزشی ضروری برای صادرات (مسائل حقوقی، آشنایی با کشورهای هدف و...) ؛

مطالعه هنرمندان درباره فرهنگ‌ها و علائق هنری کشورهای مختلف؛

اصلاح قوانین و مقررات مربوط به مالیات و صادرات؛

برگزاری نمایشگاه‌های بین المللی؛

مشارکت دانشگاه‌ها در توسعه این صنعت؛

اعزام هیئت‌های تجاری به خارج از کشور و پذیرش هیئت‌های تجاری خارجی؛

موارد مربوط به صادرات و بازاریابی مانند برند و بسته بندی.

هنر ایران گزینه‌ای برای افزایش صادرات غیرنفتی

با توجه به مشکلاتی که صادرات تک محصولی مبتنی بر منابع نفتی برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است و همچنین کاهش تقاضای جهانی برای محصولات نفتی، توسعه صادرات غیرنفتی به امری ضروری تبدیل شده است. همان طور که می دانید، گسترش صنایع مختلف نیازمند صرف هزینه‌های فراوان و ایجاد زیرساخت‌های لازم است. اما با توجه به اینکه سالیان زیادی است که صنایع دستی در کشور وجود دارد، برای توسعه آن نیاز به سرمایه گذاری زیادی نیست و تنها با رفع مشکلات این حوزه، می توان در مدت زمان کوتاهی به نتایج مطلوبی رسید.

با توجه به اینکه ایران در این زمینه دارای مزیت رقابتی پیشینه تاریخی صنایع دستی، تنوع محصولات و دسترسی آسان به مواد اولیه است، رفع موانع صادرات این محصولات می تواند به افزایش درآمد غیرنفتی ایران کمک زیادی کند.

بسیاری از این مشکلات به دلیل عدم آگاهی فعالان این حوزه با امور بازاریابی، بسته بندی و بازارهای خارجی است. این مشکلات و موانع با برگزاری دوره‌های آموزشی، مطالعه بیشتر هنرمندان درباره علایق دیگر کشورها، اعزام هیئت‌های تجاری به دیگر کشورها، برگزاری و شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی و... قابل حل است.

توسعه بازارهای داخلی آثار هنری

زمانی قیمت گذاری بر یک اثر هنری تابو محسوب میشد و مورد نکوهش قرار می گرفت. امّا در دنیای مدرن امروز هنر نیز یک کسب و کار محسوب می‌شود. امروزه می‌بینیم که چگونه از هنر در تبلیغات، آموزش و... استفاده می‌شود و جای خود را به راحتی در مشاغل و تجارت باز کرده است.

امّا این تنها بخشی از بازار آثار هنری است که به طور غالب در فرمت دیجیتالی ظاهر می‌شود، این در حالی است که صنایع دستی که نمایانگر تاریخ و فرهنگ ما هستند شاید در این بازار کمتر مورد توجه عموم قرار بگیرند، با وجود آنکه پتانسیل اقتصادی و کارآفرینی بالایی دارند. (31)

صنایع دستی هر منطقه از کشور از اصالت و هویت آن منطقه برخوردار است و ریشه‌های مهم و حیاتی کشور را به نمایش می گذارد. همانطور که هنر مدرن و دیجیتال مورد توجه قرار گرفته است، با سرمایه گذاری بر بخش صنایع دستی می توان ریشه و فرهنگ اصیل را به نسل بعدی منتقل کرد، چرا که آینده ی کشور در دستان آن‌ها خواهد بود. (32)

شاید برخی با خود بیاندیشند که افراد زیادی وارد این صنعت شده اند و بازار آن رو به اشباع است و هر روز هنرمند تازه‌ای قصد دارد وارد این حرفه شود و به طبع با شکست رو به رو خواهند شد. این در حالی است که تجربه ثابت کرده است حتی اگر افراد زیادی در یک بازار به‌خصوص حضور داشته باشند و به اصطلاح بازار اشباع شده باشد، باز هم شاهد شکل گیری افرادی موفق در میان آن‌ها هستیم؛ رمز موفقیت آن‌ها متمایز بودن است.

در هر صنعتی می توان افراد و شرکت‌های موفقی را پیدا کرد که به دلیل خلاقیت و متفاوت بودن مورد توجه قرار گرفته اند و بازگشت سرمایه خارق العاده‌ای داشته اند. حال صنعت و بازار هنر را تصور کنید، این بازاری است که خلاقیت یکی از عناصر اصلی آن است. پس، چرا همچنان مورد کم لطفی قرار می گیرد؟ شاید یکی از دلایل آن باشد که: «هنرمند اقتصاد دان نیست». هنرمند دوست دارد کارش مورد توجه قرار بگیرد، امّا شاید با نحوه بازاریابی برای فروش آن اثر آشنا نباشد. (31)

دسته بندی بخش‌های هنری

در اینجاست که نقش یک مدیر و بازاریاب تعریف می‌شود و اگر خود هنرمند نیز علاقمند باشد می تواند با الگوها و روش‌های بازاریابی و بازار آثار هنری آشنا گردد. در بخش‌های بعدی به معرفی برخی مفاهیم بازاریابی خواهیم پرداخت، تا اگر هنرمندی مشغول خواندن این محتوا است بتواند همین امروز تغییراتی در کسب و کار خود ایجاد کند.

برای مدیران و سرمایه گذاران شاید بد نباشد تا با دسته بندی آثار هنری بیشتر آشنا شوند تا بداند در کدام بخش می خواهند سرمایه گذاری کرده یا حامی هنرمندان شوند. در اینجا به طور مختصر اشاره‌ای خواهیم کرد به عنوان‌ها و دسته بندی‌های شاخص در بخش هنری: (33)

آبگینه

پوشاک سنتی

سفال، سرامیک و کاشی

صنایع دستی (چوبی، چرمی، دریایی، سنگی، فلزی و ...)

هنرهای دستی وابسته به معماری

معماری

ادبیات

موسیقی

گرافیک، عکاسی

انیمیشن و هنر دیجیتال

گره چینی

خاتم سازی

صحافی

نگارگری

هنر نمدی

هر استان، یک ناحیه‌ی فرهنگی

با سفر به هر استان علاوه بر آشنایی با جغرافیا و لذت بردن از طبیعت آن می توان به بخشی از تاریخ و فرهنگ کشور دست یافت. آثار تاریخی که شاید نسل به نسل ادامه یافته است و حتی امروزه هم بتوان همان الگوهای قدیمی را در بطن آثار هنری آن‌ها دید. اکثر این آثار توسط افرادی ساخته می‌شوند که شاید با مفاهیم مدرن و به روز بازاریابی آگاه نباشند و حتی اگر مهارت‌های بازاریابی سنتی را داشته باشند و بتوانند خریداران حضوری را قانع کنند، تعداد گردشگران و خریداران در آن منطقه کم است.

بخشی از این مسئله به صنعت گردشگری در کشور باز می‌گردد و صنعتی که به تازگی مورد توجه قرار گرفته است و از این طریق افراد زیادی نیز می توانند کسب و کار کرده و آثار هنری خود را به نمایش و فروش بگذارند. (32)

امّا به طور حتما بازار صنایع دستی مناطق مختلف تنها باید به صنعت گردشگری تکیه کند؟ آیا نمی تواند خود گام‌های استوار بردارد تا به صنعتی قوی و با ثبات تبدیل شود؟

شاید بخشی از این مسئولیت به دوش افراد خود آن منطقه باشد، به خصوص نسل جدید که با تکنولوژی‌ها روز آشنا می‌شود و بدون کوچکترین توجه‌ای به مسائل فرهنگی منطقه خود به شهرهای بزرگ روی می آورد، در حالی که انرژی و توان آن را دارند که ناحیه و منطقه خود را تغییر دهند و به دنیا معرفی کنند.

خوشبختانه، دیده شده افرادی که با زاویه دید جدیدی به شهر خود باز می گردند و این مسئولیت را عهده دار می شوند. آن‌ها می توانند کمک کنند تا سخت کوشی دستانی که سال‌ها به بافت و ساخت آثار هنری بومی مشغول بودند، مورد توجه قرار گیرند. یکی از وظایف اصلی مسئولین شاید معرفی و تشویق جوانان به این مسئله مهم باشد. (33)

شناسایی مناطقی که آثار هنری و بومی دارند؛

ارائه بسته‌های آموزشی به مناطق؛

ارائه خدمات اینترنتی و چگونگی بازاریابی؛

معرفی سرمایه گذاران به افراد توانمند؛

تهیه بسته‌های حمایتی برای آثار کم توجه؛

آشنایی با مخاطب هدف آثار هنری

یکی از چالش‌های پیش روی هر کسب و کاری، شناخت صحیح مخاطب هدف است. به طور کلی سه نوع مخاطب هدف خواهید داشت: افرادی که در ازای آثار هنری شما هزینه‌ای پرداخت می کنند، بازاریاب‌هایی که روی خریداران تاثیر می گذارند و حامیان شما.

اگر هنرمندی بتواند به راحتی با مخاطبان خود در ارتباط قرار گیرد، شاید بازاریاب نیز از این معامله حذف شود. با این وجود، یافتن افرادی که واقعا به هنر علاقمند هستند و قصد خرید آن‌ها را دارند می تواند کاری سردرگم کننده باشد. (34)

قاعدتا هر هنرمندی نمی تواند تمامی افراد را با اثر خود خشنود کند، این اصلی است که در هر کسب و کاری وجود دارد. تنوع کار چیز بسیار خوبی است امّا ریسک را نیز به همراه دارد. هنرمند باید بداند چه چیز باعث متمایز شدن او از دیگر هنرمندان می‌شود. باید با بازار آشنا شود و بداند که خریداران این نوع اثر (که او قصد تولید آن را دارد) چه کسانی هستند؟ و چه انگیزهایی دارند؟ او باید بتواند از این انگیزها استفاده کرده و به طرح‌های ابتکاری دست یابد.

بازار هنر معاصر که امروزه هم بیشتر از هر بخش دیگر مورد توجه قرار گرفته است، بی ثبات‌ترین بازار است. همانطور که گفتیم خلاقیت در این بازار از رکن‌های اصلی است و به همین سبب، هر روز اثری تازه مورد توجه می‌گیرد.

نوسانات موجود در بازار یک گونه هنر می تواند بر تک تک هنرمندان آن بازار تاثیر بگذارد. دانستن تاریخ هنر و تغییرات آن در طول زمان می تواند درک بهتری به افراد دهد. اینکه چگونه مخاطبان هر دسته از آثار هنری در طول زمان تغییر کرده اند و اینکه چه چیز باعث شده است تا یک اثر از نظرها دور گردد. (35)

برای هنرمندان سه روش برای پیدا کردن مخاطبان هدف وجود دارد:

1.شناخت علاقه‌ی فردی

2.شناخت موضوعات مورد علاقه

3.شناخت یا ساخت سبک خاص خود

بخش آخر، یعنی شناخت یا ساخت سبک خاص خود می تواند یکی از عوامل مهم موفقیت شما در بازار آثار هنری باشد. متمایز بودن باعث می‌شود تا مخاطبان جدیدی را به سمت خود جلب کنید. با قرار دادن سبک متفاوت خود در شبکه‌های اجتماعی به بازاریابی رایگانی دست خواهید یافت چرا که اثر شما دست به دست خواهد گردید. تنها لازم است با نحوه کارکرد شبکه‌های اجتماعی آشنا باشید و بدانید از چه سئویی برای آن‌ها بهره ببرید. (36)

استایل و سبک خاص طراحی شما چیست؟

از چه رنگ‌هایی بیشتر استفاده می کنید؟

وسیله‌ی مورد علاقه‌ای شما هنگام کار چیست؟ (قلمو، قلم خراطی و ...)

اندازه کار در چه ابعادی است؟

کار خود را چگونه توصیف می کنید؟

تمامی این‌ها مواردی هستند که با اشتراک گذاشتن آن‌ها می توانید مخاطبان هدف را جلب کنید. شاید افرادی تنها به نقاشی‌های رنگ روغن علاقه داشتند باشند، یا افرادی دیگر به دنبال مینا کاری یا آبگینه باشند و اگر شما در هنگام معرفی اثر خود در شبکه‌های اجتماعی یا وب سایت شخصی خود توضیحی ننویسید و از سئو مناسب استفاده نکنید، مخاطب هدف هیچ گاه موفق به پیدا کردن اثر هنری شما نخواهد شد. (36)

بازاریابی آثار هنری

همانطور که در بخش اول اشاره کردیم، در این قسمت قصد داریم تا برخی از مفاهیم بازاریابی را به اختصار توضیح دهیم تا هنرمندان و افرادی که به این صنعت علاقمند هستند با این مفاهیم آشنا گردند. اینکه اثر هنری شما به دست خریداری خوب و مناسب برسد، موفقیتی مهم است. برای معرفی و شناساندن آثار هنری خود لازم است با هدف و مسیر به خوبی آشنا گردید.

بازاریابی اثر هنری شما تنها یک جنبه ندارد و مسائل مختلفی را در برمی‌گیرد. استفاده از آمیخته بازاریابی می‌تواند به شما کمک کند تا نگاهی جامع و یکپارچه به بازاریابی داشته باشد و بخش‌های مختلف را با یکدیگر هماهنگ کنید. از این طریق به یک استراتژی بازاریابی کامل دست پیدا خواهید کرد.

آمیخته بازاریابی 4p در ابتدا از چهار بخش تشکیل میشد: محصول، قیمت، مکان توزیع و ترویج. منتها بیست سال پس از معرفی اولیه آن، سه بخش دیگر نیز به آن اضافه شد: نیروی انسانی، شواهد عینی و فرایند. و ساختار 4p بازاریابی آمیخته تبدیل به 7p شد. اگر تمامی این بخش‌ها به طور یکپارچه کار نکنند کسب و کار به خطر خواهد افتاد. (37)

اکثر کسانی که کسب و کارهای کوچک آنلاین خود را آغاز می کنند، تصوری دارند که کاربران اینترنت آماده‌ی خرید محصولات آن‌ها هستند، در حالی که واقعیت آن است که اکثر این افراد هنوز تصمیمی برای خرید ندارند. برای تشخیص مشتریان واقعی ما با مفهومی به نام «قیف فروش» آشنا خواهیم شد. این فرآیند به خصوص در گام اول خود به «آگاهی» می پردازد. اینکه مشتریان بالقوه را از وجود خود آگاه کنیم. این کار از طریق‌های متفاوتی ممکن خواهد بود: (38)

کانال‌های بازاریابی آنلاین (مانند شبکه‌های اجتماعی)

بازاریابی ایمیلی یا ایمیل مارکتینگ

سئو و بیهنه سازی و معرفی وب سایت خود به موتورهای جستجو

روش‌های سنتی مانند تبلیغات محیطی

حضور در رویدادها

همچنین در بخش بازاریابی شاید با ماتریس بوستون رو به رو شوید که در این ماتریس به تحلیل و مقایسه «نرخ رشد بازار» و «نرخ سهم بازار» و چگونگی تصمیم گیری برای انتخاب یک استراتژی مناسب پرداخته می‌شود. ماتریسی که از چهار فضا تشکیل می‌شود و می تواند نماینگر رشد بازار، نرخ رشد یا سقوط آن باشد. (37)

معرفی آثار هنری به کمک بازاریابی دیجیتال

در ادامه می پردازیم به دیجیتال مارکتیگ که امروزه بیشترین کاربرد را دارد و اگر به درستی از آن استفاده شود می تواند باعث کاهش هزینه‌های بازاریابی گردد.

نمونه‌های از بازاریابی دیجیتال که می توانید برای معرفی آثار هنری خود از آن بهره ببرید عبارتند از:

بازاریابی موتورهای جستجو

بازاریابی محتوا

شبکه‌های اجتماعی

استراتژی محتوا

اینفلوئنسر مارکتینگ

تبلیغات موبایلی

به خصوص بخش تولید محتوا می تواند بسیار برای هنرمندان مفید باشد. شما از این طریق می توانید خود و آثارتان را به مخاطبان معرفی کنید. به خاطر داشته باشید اگر مخاطبان با شخصیت و کاراکتر شما آشنایی داشته باشند و صمیمیت ایجاد شود بیشتر ترغیب خواهند شد تا آثار هنری شما را بخرند. از طرفی تولید محتوا برای آثار هنری باعث می‌شود تا مخاطبان هدف، راحت‌تر به اثری که دنبال آن می گردند دست پیدا کنند.

به کارگیری هنر در جهت فرهنگ سازی برای جهش تولید

هنر و آثار هنری یکی از ابزارهای بسیار موثر برای فرهنگ سازی هستند. فرهنگ در ابعاد مختلف، خودش را نشان می دهد از جمله در ابعاد اجنماعی، اقتصادی، دینی و امور اعتقادی، سیاسی و غیره. آثار هنری می توانند فرهنگ را در هر کدام از این ابعاد به خوبی به تصویر بکشند و به فرهنگ سازی در هر کدام از این زمینه‌ها بپردازند.

با استفاده از هنر می توان این فرهنگ سازی در ابعاد مختلف را به طور قابل فهم تری به تمامی افراد جامعه نشان داد. حتی کسانی که از سطح سواد کمتری نسبت به سایرین برخوردارند، با استفاده از تولیدات هنری می توانند پیام فرهنگی را دریابند و این حاکی از پتانسیل بالای هنر برای ورود در عرصه فرهنگ سازی است.

آثار هنری می توانند با بیان ساده، معضلات جامعه را شرح دهند و پیام‌های اخلاقی را به افراد جامعه بدهند. حتی هنر و آثار هنری می توانند به عنوان ابزاری برای پیشگیری و مقابله فرهنگی با آسیب‌های اجتماعی باشند. امروزه نقش هنر در بیان مسائل اجتماعی و اقتصادی و همچنین غلبه بر هیجانات و تنش‌های روحی و روانی در جامعه بهتر مشخص شده است، با عرضه آثار هنری می توان باورهای غلط در مورد مسائل اقتصادی و تولیدات داخلی را اصلاح کرد و خود این موضوع می تواند بسیار فرهنگ ساز و راهگشا باشد.

به عنوان مثال تابلوها و نقاشی‌های مفهومی، فیلم‌ها و سریال‌های فرهنگ ساز، ساخت تیزرهای تبلیغاتی و یا مستندهای ارزشمند برای نمایش تولیدات داخلی و حمایت از آن‌ها می‌تواند مفاهیم و ارزش‌‌ها را به تمام افراد جامعه به خصوص کودکان، نوجوانان و جوانان انتقال دهد و فرهنگ سازی لازم را برای تحقق جهش تولید فراهم کند. (39)

پتانسیل هنر برای اثرگذاری روی افراد

هنر همیشه جزء زمینه‌های اثر گذار روی افراد بوده است. بیان مسائل مهم و مشکلات جامعه با استفاده از هنر، درک مسائل را آسان‌تر و مفهومی‌تر می کند. تمامی افراد با بررسی آثار هنری، می توانند بینش متفاوت‌تری نسبت به مسائل پیدا کنند.

تجربه نشان داده است که هر گونه فرهنگ سازی با استفاده از هنر و آثار هنری می تواند اثر بخشی دائمی بر روی افراد داشته باشد. این موضوع نشان دهنده پتانسیل بالای هنر برای اثر گذاری بر روی افراد مختلف است. بنابراین به کارگیری هنر به منظور فرهنگ سازی در حوزه‌های مختلف کاملا ضروری است.

با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب که فرمودند: «هر اندیشه و ایده‌ای که در قالب هنر نگنجد، ماندگار نخواهد بود»، می توان نقش والای هنر را در زمینه‌های مختلف از جمله فرهنگ سازی یاد آور شد. آثار هنری مختلف می‌توانند باورها و ارزش‌های جامعه را به نسل جدید منتقل کنند و همچنین می توانند اصالت و هویت یک جامعه و یک کشور را نشان دهند.

از آن جا که هر جامعه‌ای نیازمند فرهنگ و تمدن است، افراد جامعه به طور ذاتی به هر چیزی که رنگ و بویی از فرهنگ داشته باشد گرایش داشته و به آن علاقه نشان می دهند. بنابراین آثار هنری با توجه به قدرت بالای فرهنگ سازی نهفته در درون خود می توانند دستاوردهای فرهنگی را حفظ کرده و به نسل‌های آینده هدیه دهند. (39)

لزوم فرهنگ سازی بین اقشار مختلف به منظور تحقق اهداف سال جهش تولید

لازمه پیشرفت جامعه، فرهنگ سازی بین اقشار مختلف است. هر مسئله‌ای در جامعه نیاز به فرهنگ سازی مناسب دارد تا به خوبی توسط افراد جامعه پذیرش شود. این فرهنگ سازی می تواند به شیوه‌های مختلفی انجام شود. از آن جا که هنر به اشکال مختلف ظهور و بروز می کند می توان با به کارگیری خلاقیت در هنر، فرهنگ سازی را بهتر انجام داد. هنر می تواند تمامی جنبه‌های پنهان در مسائل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و غیره را به خوبی بیان کرده و به تصویر بکشد.

برخی از جنبه‌های پنهان مسائل و آثار روحی و روانی آن بر روی افراد که به سادگی قابل بیان نیست؛ با استفاده از هنر و آثار هنری به طور ملموس برای سایرین نشان داده می‌شود و این جایگاه ویژه هنر بر فرهنگ سازی در همه امور را آشکار می کند. با هنر و فرهنگ و تولید آثار هنری ارزشمند و فرهنگ ساز می توان اهداف سال جهش تولید را تحقق بخشید و این گامی در جهت پیشرفت هر چه بیشتر کشور است. (40)

نقش هنرمندان بر فرهنگ سازی در جامعه و کشور

نقش هنر در رشد و تعالی جامعه و همچنین رشد فرهنگی و ارزش‌ها و باورهای افراد جامعه غیر قابل انکار است. وقتی که هنرمندان تمام تمرکز خود را بر روی مشکلات مردم و حل آن بگذارند، به تدریج در قلوب مردم جایگاه خود را باز می کنند و اثر گذار می شوند. در کنار این اثر گذاری می توانند مفاهیم و ارزش‌های فرهنگی را به خوبی برای مردم بیان کنند. وقتی مردم حس کنند که هنرمند دغدغه‌های آن‌ها را دارد و درک خوبی از جامعه پیرامون خود دارد، آن هنرمند را الگوی خود قرار داده و حرف‌های او را بهتر می پذیرند.

اینجاست که نقش هنرمندان به خوبی مشخص می‌شود و یک هنرمند با پرداختن به دغدغه‌های اجتماعی و اقتصادی جامعه می تواند فرهنگ سازی مناسب را از این نقطه شروع کند. علاوه بر این هنرمندان برای ایجاد فرهنگ سازی مناسب باید به مطالعه بپردازند و سعی کنند همیشه به‌روز باشند تا جهان بینی بهتری داشته باشند.

هنرمند با تولید آثار هنری فاخر که مبتنی بر باورها و ارزش‌های اصیل اجتماعی و یا برآورده شدن اهداف والای اقتصادی است؛ می تواند به مخاطب خود جهت فکری و روش زندگی صحیح را القا کند و با جامعه خود تعامل و ارتباط موثرتری برقرار کند. در این صورت هنرمند می تواند تعهد خود به جامعه و کشور خود را نشان دهد و در ارتقای فرهنگ جامعه خود کوشش کند. حرکت به این سمت و سو باعث می‌شود که ایده‌های جدید نیز بروز کند و جهش تولید در حوزه هنری نیز ظهور و بروز پبیشتری پیدا کند. (40)

کاربردهای انواع آثار هنری برای فرهنگ سازی در جهت جهش تولید

آثار هنری کاربردی‌های فراوانی برای تحقق جهش تولید دارند. آثار مختلف هنری مانند فیلم، سریال، مستند، عکس، موسیقی و غیره در حکم محرکی هستند که به افراد انگیزه لازم را برای فعالیت در زمینه‌های مختلف می دهند. همچنین با آثار هنری می توان باورهای غلط افراد را تغییر داد و در جهت فرهنگ سازی صحیح مسائل اجتماعی و اقتصادی گام برداشت. برخی از نمودها و کاربردهای فرهنگ سازی با استفاده از هنر شامل موارد زیر می‌شود. (41)

هدایت مردم به سمت خرید کالاهای داخلی

با استفاده از هنر می توان مردم را تشویق کرد که از کالای ایرانی حمایت بیشتری داشته باشند. نمایش فیلم‌های اثر گذار در زمینه خرید کالاهای ایرانی و اثرات این حمایت در پیشرفت کشور می تواند فرهنگ مردم را از خرید اجناس خارجی به سمت خرید اجناس ایرانی تغییر دهد و این موضوع می تواند تقاضا برای کالای ایرانی را بالا برده و به سبب آن، تولید کالای ایرانی افزایش یابد و در نتیجه جهش تولید در کالاهای ایرانی محقق شود. اگر با استفاده از آثار هنری، کیفیت و مرغوبیت تولیدات داخلی و انواع کالاهای ایرانی نشان داده شود افراد جامعه نیز تمایل بیشتری به خرید این کالاها پیدا می کنند.

گشودن افق‌های جهانی برای تولید کنندگان و صنعت گران ایرانی

تولیدات هنری می توانند افق‌های جهانی را گسترش دهند، به خصوص برای تولیدکنندگان و صنعت گران ایرانی فرصتی فراهم می‌شود تا بتوانند توانایی‌ها و پتانسیل‌های تولیدی خود را بهتر نشان دهند. این امر سبب می‌شود که دید سایر افراد و جوامع مختلف در سراسر دنیا نسبت به ایران و تولیدات ایرانی تغییر پیدا کند.

به عنوان مثال با ساخت و بهره گیری مناسب از تیزرهای تبلیغاتی و یا ساخت مستندهای مربوط به تولیدات ایرانی می توان محصولات ایرانی را به جامعه جهانی معرفی کرد و سایر کشورها را تحت تاثیر قرار داد. نقش پر رنگ هنر نیز برای فرهنگ سازی بینش جهانی در مورد ایران و تولیدات ایرانی این گونه مشخص می‌شود. (41)

تربیت نسل جوان و نوجوان با اعتماد به نفس جهت حضور در عرصه تولید

اثر مستقیم هنر و آثار هنری بر روی نسل جوان و نوجوان است. از آن جا که این گروه سنی در سال‌های شکل گیری شخصیت خود هستند؛ پیامی که از شخصیت‌های هنری و یا موضوع اثر هنری دریافت می کنند در رشد خودباوری و روحیات مثبت در آن‌ها اثر بسزایی دارد. آثار هنری می توانند نسل جوان را در مورد تنش‌های روحی و یا آسیب‌های اجتماعی آگاه کنند و برای مقابله با آن‌ها آگاهی بخشی لازم را ارائه دهند.

از طرفی با تولید آثار هنری در زمینه فرهنگ سازی تقویت اعتماد به نفس عمومی می توان به جوانان اعتماد به نفس لازم برای حضور در عرصه تولید را داد و این زمینه ورود هر چه بیشتر جوانان برای فعالیت‌های اقتصادی در کشور را فراهم می کند. این یک حفیقت است که وجود اعتماد به نفس در افراد باعث توانایی آن‌ها در تولید در زمینه‌های مختلف می‌شود. آثار این اعتماد به نفس و خود باوری عمومی در دراز مدت به خوبی نمایان می‌شود.

باید توجه داشت که تربیت نیروی جوان به عنوان آینده سازان کشور بسیار حائز اهمیت است و زمینه ساز پیشرفت‌های بزرگ کشور در سطح منطقه و حتی بین المللی است. (42)

تبیین نقش دشمن در کند شدن چرخ اقتصاد کشور

ساخت تولیدات هنری که بتوانند نقش دشمنان کشور را در زمینه ناکامی‌های اقتصادی خاطر نشان کنند نیز اهمیت زیادی دارد. همچنین این موضوع می تواند وعده‌های دروغین دشمنان خارجی در مورد اقتصاد کشور و یا سایر مسائل داخلی را بر ملا سازد. از طرفی برای افراد جامعه این فرهنگ سازی را می کنند که فقط باید به خودشان تکیه کنند تا بتوانند مشکلات را بر طرف نمایند.

از آن جا که خود اتکایی موضوع بسیار ارزشمند برای هر جامعه‌ای است با این کار زمینه برای تحقق جهش تولید نه تنها برای امسال، بلکه برای سال‌های آتی نیز فراهم می‌شود. این یک حرکت نوید بخش است که موجبات پیشرفت کشور را فراهم می کند.

تشویق مدیران به حمایت از تولید داخلی

حمایت از تولید داخلی فقط با فرهنگ سازی بر روی مردم انجام نمی‌شود بلکه مدیران نیز باید حمایت خود از تولیدات داخلی را در عمل نشان دهند. تولیدات آثار هنری که استفاده و حمایت مدیران کشور از تولیدات داخلی را به وضوح نشان دهد؛ می تواند الگوسازی مناسب برای افراد جامعه ایجاد کند و سبب فرهنگ سازی مثبت برای حمایت از تولید داخلی شود.

باید توجه داشت که مردم یک جامعه از مدیران، الگو می گیرند پس مدیران باید، خود را بیشتر از قبل ملزم به حمایت از تولید داخلی نمایند تا این فرهنگ به خوبی در بین همه افراد به یک رفتار عمومی تبدیل شود. (43)

نتیجه گیری و جمع بندی

در پایان باید گفت نقش هنر در جهت فرهنگ سازی در حوزه‌های مختلف باید بیش از پیش جدی گرفته شود. نباید از اثرات مستقیم و غیر مستقیم اثرات هنری مختلف بر روی فرهنگ مردم جامعه غافل شد. اهالی هنر مانند هنرمندان، کارگردانان و سایر افراد فعال در این حوزه باید جهش تولید را در تولید آثار هنری ارزشمند به نمایش مردم بگذارند.

با سرمایه گذاری مناسب در این حوزه می توان به تدریج از ثمرات توسعه آثار هنری در کشور بهره برد و آینده کشور را تضمین کرد. همچنین باید به این نکته توجه کرد که محدودیت‌های بی‌جا در زمینه تولید آثار هنری باید برطرف شود تا خلاقیت هنرمندان بهتر ظهور و بروز کند و در عوض می‌بایست بستر‌های لازم برای تولید آثار هنری فاخر فراهم شود.

پینوشتها