شرک و نفاق
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
عَنْ أبِي عَبْدِ اللهِ - عَلَيْهِ السَّلامُ - قالَ: اُمِرَ النّاسُ بِمَعْرِفَتِنا وَ الرَّدِّ إلَينا وَ التَّسْليمِ لَنا، ثُمَّ قالَ: وَ إنْ صامُوا وَ صَلُّوا وَ شَهِدُوا أنْ لا إله إلّا اللهُ وَ جَعَلُوا فِي إنْفُسِهِمْ أنْ لا يَرُدُّوا إلَيْنا کانُوا بِذلِک مُشْرِکينَ.
مردم مأمورند تا ما را بشناسند و به سوي ما بازگردند و تسليم ما باشند. سپس فرمودند: و در غير اين صورت اگر به سوي ما باز نگردند و از ما پيروي نکنند، هر چند که روزه بدارند و نماز بخوانند و به يگانگي خداوند اقرار نمايند، در شمار مشرکين خواهند بود.
الکافي، ج 2، ص 398
امام صادق علیه السلام در مورد قول پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله که فرموده اند: همانا شرک نامحسوس تر از راه رفتن مورچه در یک شب تاریک بر روی تخته سنگی سیاه است؛ فرمودند:
کانَ المُؤمِنُونَ یَسُبُّونَ مَا یَعبُدُ المُشرِکونَ مِن دُونِ اللهِ ... .
مؤمنان به معبودهای مشرکان ناسزا می گفتند و مشرکان نیز متقابلا به معبود مسلمانان دشنام می دادند ... از این رو برای آن که مشرکان به معبود مؤمنان ناسزا نگویند خداوند ایشان را از ناسزا گفتن به معبودهای مشرکان نهی فرمود. بنابراین مؤمنان ندانسته به خدا شرک آورده بودند.
بحار الأنوار، ج 72، ص 93
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
قال الامام الصادق علیه السلام لَمَّا سُئِلَ عَن کونِ الشِّرک أَخفَی مِن دَبِیبِ النَّملِ فی اللَّیلَةِ الظَّلمَاءِ عَلَی المَسحِالأسوَدِ؟: لا یَکونُ العَبدُ مُشرِکاً حَتَّی یُصَلِّی لِغَیرِ اللهِ، أو یَذبِحَ لِغَیرِ اللهِ، أو یَدعُوَ لِغَیرِ اللهِ عَزَوَجَلَ.
هنگامی که از امام صادق علیه السلام درباره این جمله که شرک نامحسوس تر از حرکت مورچه در شب تاریک بر روی گلیمی سیاه است، سؤال شد، فرمودند: بنده مشرک نباشد مگر آن گاه که برای غیر از خدا نماز خواند، یا برای غیر خدا ذبح کند و یا به غیر خدای عزوجل دعوت کند.
الخصال، ص 136، ح 151
امام صادق علیه السلام درباره آیه «وَمَا یُؤمِنُ أَکثَرُهُم؛ و بیشتر آنان به خدا ایمان نمی آورند»، فرمودند:
هُوَ الرَّجُلُ یَقُولُ: لَولا فُلانٌ لَهَلَکتُ، وَ لَولا فُلانٌ لَأَصَبتُ کذَا وَکذَا، وَلَولا فُلانٌ لَضَاعَ عَیَالی، ألا تَرَی أَنَّهُ قَد جَعَلَ للهِ شَرِیکاً فی مُلکهِ ... .
مانند این که انسان بگوید: اگر فلانی نبود من از بین می رفتم و اگر فلانی نبود چنین و چنان می شدم و اگر فلانی نبود خانواده ام نابود می شد؛ مگر نمی بینی که او با این حرف‌ها در ملک خدا برایش شریکی قائل شده که روزیش می دهد و از او دفاع و دفع گرفتاری می کند؟ راوی می گوید: عرض کردم: پس بگوید: اگر خداوند به واسطه فلانی بر من منّت نمی نهاد از بین می رفتم؟ حضرت فرمودند: آری، (این گونه گفتن) اشکالی ندارد.
تفسیر عیاشی، ج 2، ص 200
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
لَو أَنَّ قَوماً عَبَدُوا اللهَ وَحدَهُ لا شَرِيک لَهُ، وَأقَامُوا الصَّلاةَ، وَآتَوُا الزَّکاةَ، وَحَجُّوا البَيتَ،وَصَامُوا شَهرَ رَمَضَانَ، ثُمَّ قَالُوا لِشَئٍ صَنَعَهُ اللهُ أو صَنَعَهُ النَّبِيُّ صلي الله عليه و آله: ألا صَنَعَ خِلافَ الَّذِي صَنَعَ؟ ... .
اگر مردمي خداي يگانه و بي شريك را بپرستند و نماز بخوانند و زکات بپردازند و حج بروند و ماه رمضان را روزه بگيرند ولي (از روي اعتراض) به چيزي که خداوند يا پيامبر صلي الله عليه و آله ساخته است، بگويند: چرا خلاف آن را نساخت؟ يا در دلشان چنين اعتراضي کنند (و به زبان نياورند)، به سبب آن مشرک شوند. امام آن گاه اين آيه را تلاوت کرد: «سوگند به پروردگارت که ايمان نياورده باشند مگر آن گاه که در اختلافات ميان خود تو را داور کنند و از داوري تو احساس دلتنگي نکنند و کاملاً تسليم باشند». امام صادق عليه السلام سپس فرمودند: پس تسليم باشيد.
الکافي، ج 2، ص 398
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
إنَّ رَجُلاً مِن خَثعَمَ جَاءَ إلي النَّبي صلي الله عليه و آله قَالَ: أَيُّ الأعمَالِ أبغَضُ إلي اللهِ عَزَوَجَلَ؟ فَقَالَ: الشِّرک بِاللهِ، قَالَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: قَطِيعَةُ الرَّحِمِ، قَالَ: ثُمَّ مَاذَا؟ قَالَ: الأمرُ بِالمُنکرِ وَالنَّهيُ عَنِ المَعرُوفِ.
مردي از خثعم نزد پيغمبر صلي الله عليه و آله آمد و سوال نمود: کدام يک از اعمال بيشتر از همه مورد غضب خداست؟ پيامبر صلي الله عليه و آله فرمودند: شرک به خدا، گفت: بعد از آن کدام عمل؟ فرمودند: قطع صله رحم، گفت: سپس چه چيزي؟ فرمودند: امر به بدي و نهي از خوبي.
الکافي، ج 2، ص 290