اخلاق و توصیه‌ها
امام حسین علیه السلام فرمودند:
إِنّ قَوْماً عَبَدُوا اللّهَ رَغْبَةً فَتِلْک عِبَادَةُ التّجّارِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ رَهْبَةً فَتِلْک عِبَادَةُ الْعَبِیدِ وَ إِنّ قَوْمَاً عَبَدُوا اللّهَ شُکراً فَتِلْک عِبَادَةُ الاَحْرَارِ وَ هِىَ اَفْضَلُ الْعِبَادَةِ.
گروهى خدا را از روى میل به بهشت عبادت مى‏ کنند، که این عبادت تجارت‏ کنندگان است و گروهى خدا را از ترس دوزخ مى ‏پرستند و این عبادت بردگان است، و گروهى خدا را به سبب شایستگى مى‏ پرستند، و این عبادت آزادگان است که برترین عبادت است.
تحف العقول: ص ۲۷۹
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
مَن اُعطِیَ لَهُ خَمسا لَم یَکُن لَهُ عُذرٌ فی تَرکِ عَمَلِ الآخِرَةِ: زَوجَةٌ صالِحَةٌ تُعینُهُ عَلى أمرِ دُنیاهُ وآخِرَتِهِ، وبَنونَ أبرارٌ، ومَعیشَةٌ فی بَلَدِهِ، وحُسنُ خُلُقٍ یُداری بِهِ النّاسَ، وحُبُّ أهلِ بَیتی.
به هر کس پنج چیز داده شود، دیگر عذرى در ترک کار آخرت ندارد: زن شایسته اى که او را در کار دنیا و آخرتش کمک رسانَد؛ پسرانِ نیک [و فرمان بردار]؛ داشتن شغل در شهر خود؛ اخلاق خوشى که به سبب آن با مردم مدارا [و خوش رفتارى] کند؛ و دوست داشتن خاندان من.
الدعوات: ص ٤٠
امام صادق علیه‌ السلام فرمودند:
إنّ مِن تَمامِ الصَّومِ إعطاءَ الزَّکاةِ -یعنی الفِطرَةَ - کما أنَّ الصَّلاةَ على النبِی صلى الله علیه وآله مِن تَمامِ الصّلاةِ، لأ نّه مَن صامَ ولَم یؤَدِّ الزَّکاةَ فلا صَومَ لَهُ إذا تَرَکَها مُتَعَمِّداً.
از شرایط درستىِ روزه، دادن زکات - یعنى فطریه - است؛ هم‌چنان که تمامیت نماز به صلوات فرستادن بر پیامبر صلّى الله علیه و آله مى‌‏باشد؛ چه، اگر کسى روزه بگیرد و عمداً فطریه ندهد، روزه‌‏اش بى‏‌فایده است.
الفقیه: 2/ 183/ 2085
جابر بن عبد اللّه انصارى گوید:
دَخَلتُ عَلى رَسولِ اللّهِ صلّى الله علیه و آله فی آخِرِ جُمُعَةٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ، فَلَمّا بَصُرَ بی، قالَ لی: «یا جابِرُ، هذا آخِرُ جُمُعَةٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ، فَوَدِّعهُ وقُل: اللّهُمَّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن صِیامِنا إیاهُ، فَإِن جَعَلتَهُ فَاجعَلنی مَرحوماً، ولا تَجعَلنی مَحروماً. فَإِنَّهُ مَن قالَ ذلِک ظَفِرَ بِإِحدَى الحُسنَیینِ، إمّا بِبُلوغِ شَهرِ رَمَضانَ [مِن قابِلٍ]، وإمّا بِغُفرانِ اللّهِ ورَحمَتِهِ».
در آخرین جمعه ماه رمضان، خدمت پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله رسیدم. چون مرا دیدند، به من فرمودند: «اى جابر! این آخرین جمعه ماه رمضان است. با آن خداحافظى کن و بگو: خداوندا! آن را آخرین روزه دارىِ ما در این ماه قرار مده، و اگر چنین قرار دادى، مرا آمرزیده قرار بده و محرومم مگردان!. هر کس چنین بگوید، به یکى از دو نیکى مى رسد: یا به ماه رمضان آینده مى رسد، یا به آمرزش و رحمت خدا نایل مى شود».
فضائل الاشهر الثلاثه: ص ۱۳۹ ؛ بحارالانوار: ج ۹۸ ص ۱۷۲
امام صادق علیه السلام فرمودند:
إذا کانَتَ آخِرُ لَیلَةٍ مِن شَهرِ رَمَضانَ، فَقُل: اللّهُمَّ هذا شَهرُ رَمَضانَ الَّذی أنزَلتَ فیهِ القُرآنَ وقَد تَصَرَّمَ، وأعوذُ بِوَجهِک الکریمِ یا رَبِّ، أن یطلُعَ الفَجرُ مِن لَیلَتی هذِهِ أو یتَصَرَّمَ شَهرُ رَمَضانَ، ولَک قِبَلی تَبِعَةٌ أو ذَنبٌ تُریدُ أن تُعَذِّبَنی بِهِ یومَ ألقاک.
امام صادق علیه السلام:چون آخرین شب ماه رمضان شود، بگو: «خداوندا! این ماه رمضان که در آن قرآن را نازل کرده اى، سپرى شد. پروردگارا! به ذات بزرگوار تو پناه مى برم از این که سپیده این شب بر من بدمد یا ماه رمضان به پایان رسد و تو را پیش من، کیفر یا گناهى مانده باشد که بخواهى مرا در روزى که تو را دیدار مى کنم، به سبب آن، عذاب کنى».
الکافی: ج ۴ ص ۱۶۴
امام صادق علیه السلام فرمودند:
مَن وَدَّعَ شَهرَ رَمَضانَ فی آخِرِ لَیلَةٍ مِنهُ وقالَ: اللّهُمَّ لاتَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن صِیامی لِشَهرِ رَمَضانَ، وأعوذُ بِک أن یطلُعَ فَجرُ هذِهِ اللَّیلَةِ إلاّ وقَد غَفَرتَ لی. غَفَرَ اللّهُ تَعالى لَهُ قَبلَ أن یصبِحَ ورَزَقَهُ الإِنابَةَ إلَیهِ.
هر کس در شب آخر ماه رمضان با آن وداع کند و بگوید: «خداوندا! این ماه را آخرین روزه دارىِ من در ماه رمضان قرار مده! پناه به تو مى‌برم از این که سپیده این شب بدمد مگر آن که مرا آمرزیده باشى»، خداوند متعال پیش از صبح او را مى‌آمرزد و توفیق توبه به درگاهش به او روزى مى‌کند.
الاقبال: ۱ / ۴۳۶
امام صادق علیه السلام فرمودند:
مَن وَدَّعَ شَهرَ رَمَضانَ فی آخِرِ لَیلَةٍ مِنهُ وقالَ: اللّهُمَّ لاتَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن صِیامی لِشَهرِ رَمَضانَ، وأعوذُ بِک أن یطلُعَ فَجرُ هذِهِ اللَّیلَةِ إلاّ وقَد غَفَرتَ لی. غَفَرَ اللّهُ تَعالى لَهُ قَبلَ أن یصبِحَ ورَزَقَهُ الإِنابَةَ إلَیهِ.
هر کس در شب آخر ماه رمضان، با آن وداع کند و بگوید: «خداوندا! این ماه را آخرین روزه دارىِ من در ماه رمضان قرار مده! پناه به تو مى برم از این که سپیده این شب بدمد، مگر آن که مرا آمرزیده باشى»، خداوند متعال پیش از صبح، او را مى آمرزد و توفیق توبه به درگاهش به او روزى مى کند.
الاقبال: ج ۱ ص ۴۳۶ ؛ بحارالانوار: ج ۹۸ ص ۱۸۱