روزه
امام صادق علیه السلام فرمودند:
صَومُ شَهرِ رَمَضانَ فَرضٌ فی کُلِّ عامٍ، وأدنى ما یَتِمُّ بِهِ فَرضُ صَومِهِ: العَزیمَةُ مِن قَلبِ المُؤمِنِ عَلى صَومِهِ بِنِیَّةٍ صادِقَةٍ، وتَرکُ الأَکلِ وَالشُّربِ وَالنِّکاحِ فی نَهارِهِ کُلِّهِ، وأن یَجمَعَ فی صَومِهِ التَّوَقِّیَ لِجَمیعِ جَوارِحِهِ وکَفَّها عَن مَحارِمِ اللّهِ رَبِّهِ مُتَقَرِّبا بِذلِکَ کُلِّهِ إلَیهِ؛ فَإِذا فَعَلَ ذلِکَ کانَ مُؤَدِّیا لِفَرضِهِ.
روزه ماه رمضان، در هر سال، واجب است و کمترین چیزهایى که وجوب روزه اش با آنها به کمال مى رسد، تصمیم قلبى مومن است (که آن را با نیّت راست، روزه بدارد) و در تمام روز، خوردن و آشامیدن و آمیزش را ترک کند و در روزه اش تلاش خود را در نگهدارى همه اعضایش از حرام هاى الهى قرار دهد و با همه اینها به خداوند، تقرّب بجوید. پس اگر چنین کند، واجبِ این ماه را ادا کرده است.
بحار الانوار: ج ۹۶ ص ۲۹۴
امام سجاد علیه السلام در دعاى خویش هنگام ورود به ماه رمضان فرمودند:
اللّهُمَّ ... وأعِنّا عَلى صِیامِهِ بِکَفِّ الجَوارِحِ عَن مَعاصیکَ وَاستِعمالِها فیهِ بِما یُرضیکَ؛ حَتّى لا نُصغِیَ بِأَسماعِنا إلى لَغوٍ، ولا نُسرِعَ بِأَبصارِنا إلى لَهوٍ، وحَتّى لا نَبسُطَ أیدِیَنا إلى مَحظورٍ، ولا نَخطُوَ بِأَقدامِنا إلى مَحجورٍ، وحَتّى لا تَعِیَ بُطونُنا إلاّ ما أحلَلتَ، ولا تَنطِقَ ألسِنَتُنا إلاّ بِما مَثَّلتَ، ولا نَتَکَلَّفَ إلاّ ما یُدنی مِن ثَوابِکَ، ولا نَتَعاطى إلاَّ الَّذی یَقی مِن عِقابِکَ.
خداوندا! ... ما را بر روزه دارىِ این ماه یارى کن، با نگه داشتن اعضا از نافرمانى ات و به کارگیرى آنها در آنچه خشنودت مى سازد، تا آن که با گوش هایمان به بیهوده گوش نسپاریم و با چشم هایمان به بازیچه نشتابیم و دستان خویش را به آنچه ممنوع است، نگشاییم و با گام هایمان، به سوى آنچه حرام است، راه نپوییم، و تا آن که شکممان جز از آنچه حلال کرده اى، پُر نشود و زبان هایمان جز به آنچه فرموده اى، گویا نشود و خود را جز در آنچه ما را به پاداش تو نزدیک مى سازد، به زحمت نیفکنیم و جز به آنچه از کیفرت باز مى دارد، نپردازیم.
صحیفه السجادیه: دعای ۴۴
امام صادق علیه السلام فرمودند:
«سَمِعَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله امرَأَةً تُسابُّ جارِیَةً لَها وهِیَ صائِمَةٌ، فَدَعا رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله بِطَعامٍ فَقالَ لَها: کُلی! فَقالَت : أنَا صائِمَةٌ یا رَسولَ اللّهِ! فَقالَ: کَیفَ تَکونینَ صائِمَةً وقَد سَبَبتِ جارِیَتَکِ؟! إنَّ الصَّومَ لَیسَ مِنَ الطَّعامِ وَالشَّرابِ، وإنَّما جَعَلَ اللّهُ ذلِکَ حِجاباً عَن سِواهُما مِنَ الفَواحِشِ مِنَ الفِعلِ وَالقَولِ یُفطِرُ الصّائِمَ. ما أقَلَّ الصُّوّامَ وأکثَرَ الجُوّاعَ!»
«پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله شنیدند که زنى روزه دار، کنیز خود را دشنام مى‌دهد. پس، غذایى طلب کرد و به او گفتند: «بخور». زن گفت: من روزه‌ام، اى پیامبر خدا! حضرت فرمودند: «چگونه روزه‌اى، که کنیزت را دشنام دادى؟! روزه، تنها نخوردن غذا و نوشیدنى نیست و همانا خداوند، روزه را حجابى در برابر کار و سخن زشت قرار داده، که روزه دار با آن، روزه را افطار مى‌کند. روزه داران، چه اندک اند و گرسنگان چه بسیار!».
بحار الانوار: ج ۹۶ ص ۲۹۳
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
ما مِن عَبدٍ صالِحٍ یُشتَمُ فَیَقولُ : إنّی صائِمٌ سَلامٌ عَلَیکَ لا أشتِمُکَ کَما شَتَمتَنی، إلاّ قالَ الرَّبُّ ـ تَبارَکَ وتَعالى ـ : «اِستَجارَ عَبدی بِالصَّومِ مِن شَرِّ عَبدی، فَقَد أجَرتُهُ مِنَ النّارِ».
هیچ بنده شایسته‌اى نیست که دشنامش دهند و بگوید: «من روزه دارم. سلام بر تو! به تو دشنام نمى دهم، آن گونه که دشنامم دادى»، مگر آن که پروردگار متعال گوید: «بنده من از شرّ بنده من، به روزه پناه برد. من هم او را از آتش، پناه دادم».
الکافی: ج ۴ ص ۸۸
امام باقر علیه السلام فرمودند:
قالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله لِجابِرِ بنِ عَبدِ اللّهِ: «یا جابِرُ، هذا شَهرُ رَمَضانَ؛ مَن صامَ نَهارَهُ وقامَ وِردا مِن لَیلِهِ وعَفَّ بَطنَهُ وفَرجَهُ وکَفَّ لِسانَهُ، خَرَجَ مِن ذُنوبِهِ کَخُروجِهِ مِنَ الشَّهرِ». فَقالَ جابِرٌ: یا رَسولَ اللّهِ، ما أحسَنَ هذَا الحَدیثَ! فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله : «یا جابِرُ ، وما أشَدَّ هذِهِ الشُّروطَ!» .
پیامبر خدا (صلّی الله علیه و آله) به جابر بن عبد اللّه فرمودند: «اى جابر! این، ماه رمضان است. هر کس روزش را روزه بدارد و بخشى از شبش را به عبادت برخیزد و شکم و شهوتش را پاک نگه دارد و زبانش را حفظ کند، از گناهانش بیرون مى شود، آن گونه که از این ماه بیرون مى شود». جابر گفت: اى پیامبر خدا! این سخن، چه نیکوست! پیامبر (صلّی الله علیه و آله) فرمودند: «اى جابر! و این شرط ها چه سخت است!».
الکافی: ج ۴ ص ۸۷
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
لا یَکونَنَّ شَهرُ رَمَضانَ عِندَکُم کَغَیرِهِ مِنَ الشُّهورِ؛ فَإِنَّ لَهُ عِندَ اللّهِ حُرمَةً وفَضلاً عَلى سائِرِ الشُّهورِ، ولا یَکونَنَّ شَهرُ رَمَضانَ یَومُ صَومِکُم کَیَومِ فِطرِکُم.
ماه رمضان پیش شما مثل ماه هاى دیگر نباشد؛ چرا که نزد خداوند، احترام و بر سایر ماه ها برترى دارد. در ماه رمضان، روزِ روزه دارى شما مثل روزِ خوردنتان نباشد! (ادب و حرمت این ماه را نگه دارید).
فضائل الاشهر الثلاثة: ص ٩٥ ح ٧٨
امام صادق علیه السلام درباره حکمت روزه دارى فرمودند:
إنَّما فَرَضَ اللّه عز و جل الصِّیامَ لِیَستَوِیَ بِهِ الغَنِیُّ وَالفَقیرُ؛ وذلِکَ أنَّ الغَنِیَّ لَم یَکُن لِیَجِدَ مَسَّ الجوعِ فَیَرحَمَ الفَقیرَ؛ لِأَنَّ الغَنِیَّ کُلَّما أرادَ شَیئا قَدَرَ عَلَیهِ ، فَأَرادَ اللّه عز و جل أن یُسَوِّیَ بَینَ خَلقِهِ، وأن یُذیقَ الغَنِیَّ مَسَّ الجوعِ وَالأَلَمِ؛ لِیَرِقَّ عَلَى الضَّعیفِ فَیَرحَمَ الجائِعَ.
خداوند متعال روزه را واجب ساخته است تا ثروتمند و تهىدست برابر شوند؛ چون [بدون روزه] ثروتمند، رنج گرسنگى را نمى چشید تا به فقیر ترحّم کند؛ زیرا ثروتمند هر گاه چیزى را بخواهد، بر آن تواناست. پس خداى متعال خواست تا میان بندگانش برابرى پدید آورد و ثروتمند هم طعم گرسنگى و رنج را بچشد تا بر ناتوان، رقّت قلب یابد و بر گرسنه ترحّم نماید.
من لا یحضره الفقیه: ج ۲ ص ۷۳