راسخون - یار همیشه همراه : علم و دانش

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
تواضعوا لمن طلبتم منه العلم ؛
در پیشگاه کسی که از او دانش می آموزید، فروتن باشید.
اصول کافی، ج1، ص 36.

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
زکاة العلم أن تعلمه عباد الله؛
زکات دانش، آموختن به بندگان خداست.
اصول کافی، ج1، ص 41.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
تَناصَحوا فِى الْعِلْمِ ، فَاِنَّ خيانَةَ اَحَدِكُمْ فى عِلْمِهِ اَشَدُّ مِنْ خيانَتِهِ فى مالِهِ وَ اِنَّ اللّه َ سائِلُـكُمْ يَوْمَ الْقيامَةِ؛
در دانش، خيرخواه يكديگر باشيد كه خيانت هر يك از شما در دانشش، سخت تر از خيانت او در مالش مى باشد و خداوند روز قيامت از شما بازخواست مى كند.
امالى طوسى، ص 126، ح 198.

امام علی علیه السّلام فرمودند:
اَلا لا تَنالُ الْعِلْمَ اِلاّ بِسِتَّةٍ ؛ سَاُنبيكَ عَنْ مَجموعِها بِبَيانِ: ذَكاءٌ وَ حِرصٌ وَاصْطِبارٌ وبُلْغَةٌ ؛ و اِرشادُ اُستادٍ وَ طولُ زَمانِ؛
هرگز به دانش دست نمى يابى مگر با شش چيز؛ كه من در اين سخن، تو را از همه آنها آگاه مى كنم: هوش، حرص، شكيبايى، شايستگى؛ راهنمايى استاد و درازاى زمان.
آداب المتعلّمين، ص 82.

امام علی علیه السّلام فرمودند:
خُذوا مِنْ کُلِّ عِلْمٍ اَحْسَنَهُ فَاِنَّ النَحْلَ یَاْکُلُ مِنْ کُلِّ زَهْرٍ اَزْیَنَهُ فَیَتَوَلَّدُ مِنْهُ جَوهَرانِ نَفیسانِ: اَحَدُهُما فیهِ شِفاءٌ لِلنّاسِ وَ الآْخَرُ یُسْتَضاءُ بِهِ؛
از هر دانشى بهترینش را انتخاب کنید، زنبورِ عسل از هر گلى زیباترینش را مى خورد. در نتیجه دو جواهر گران بها از آن تولید مى شود: یکى (عسل) براى مردم شفاست و دیگرى (موم) که از آن روشنایى مى گیرند.
غرر الحکم ، ح 5082.

امام رضا علیه السّلام فرمودند:
رَحِمَ اللّه ُ عَبْدا اَحيا اَمْرَنا ... يَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ يُعَلِّمُهَا النّاسَ ، فَاِنَّ النّاسَ لَوْ عَلِموا مَحاسِنَ كَلامِنا لاَتَّبَعونا؛
رحمت خدا بر بنده اى را كه امر ما را زنده كند. دانش هاى ما را فرا گيرد و به مردم بياموزد. اگر مردم زيبايى هاى سخنان ما را مى دانستند، از ما پيروى مى كردند.
معانى الأخبار ، ص 180، ح 1.

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
وَ الْمُتَعَلِّمُ يَحْتاجُ اِلى رَغْبَةٍ وَ اِرادَةٍ و فَراغٍ وَ نُسُكٍ وَ خَشْيَةٍ وَ حِفْظٍ وَ حَزْمٍ؛
دانش اندوز به شوق، اراده، فراغت، عبادت، ترس از خدا، مراقبت و آينده نگرى نياز دارد.
مصباح الشريعه، ص 15.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
اِنَّ اللّه َ تَعالى قَدْ تَكَفَّلَ لِطالِبِ الْعِلْمِ بِرِزْقِهِ خاصَّةً عَمّا ضَمِنَهُ لِغَيْرِهِ؛
بى گمان خداوند متعال روزى جوياى دانش را به طور ويژه، افزون بر آنچه براى ديگران تضمين كرده، به عهده گرفته است.
منية المريد ، ص 160.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
مَنْ جاءَهُ الْمَوتُ وَ هُوَ يَطْلُبُ الْعِلْمَ لِيُحْيِىَ بِهِ الاِْسلامَ كانَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الاَْنبِياء دَرَجَةٌ واحِدَةٌ فِى الْجَنَّةِ؛
هر كس در جستجوى دانش باشد تا با آن اسلام را زنده كند و مرگ او فرا رسد، در بهشت ميان او و پيامبران تنها يك درجه فاصله است.
منية المريد ، ص 100.

امام سجاد علیه السّلام فرمودند:
لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فى طَـلَبِ الْعِلْمِ لَطَـلَبوهُ وَ لَو بِسَفْكِ الْمُهَجِ وَ خَوضِ اللُّجَجِ اِنَّ اللّه َ تَبارَكَ وَ تَعالى اَوحى اِلى دانيالَ : اِنَّ اَمْقَتَ عَبيدى اِلَىَّ الْجاهِلُ الْمُسْتَخِفُّ بِحَقِّ اَهْلِ الْعِلْمِ ، التّارِكُ لِلاِْقْتِداءِ بِهِمْ وَ اِنَّ اَحَبَّ عَبيدى اِلَىَّ التَّقىُّ الطّالِبُ لِلثَّوابِ الْجَزيلِ اَللاّزِمُ لِلْعُلَماءِ التّابِـعُ لِلْحُلَماءِ القابِلُ عَنِ الْحُـكَماءِ؛
اگر مردم مى دانستند كه در جستجوى دانش چه چيزى [نهفته] است، بى گمان در پى آن مى رفتند، حتّى اگر با ريخته شدن خون و فرو رفتن در اعماق دريا باشد. خداى تبارك و تعالى به دانيال وحى كرد: منفورترين بندگانم نزد من، نادانى است كه حق اهل علم را سبك بشمارد و پيروى از ايشان را رها كند و محبوب ترين بندگانم نزد من، تقوا پيشه اى است كه جوياى پاداش فراوان، همراه دانشمندان، پيرو بردباران و پذيراى حكيمان باشد.
كافى ، ج 1، ص 35، ح 5.

امام علی علیه السّلام فرمودند:
كُلَّ وِعاءٍ يَضيقُ بِما جُعِلَ فيهِ اِلاّ وِعاءُ الْعِلْمِ فَاِنَّهُ يَتَّسِعُ بِهِ؛
هر ظرفى كه در آن چيزى ريخته شود پر مى شود، مگر ظرف دانش كه هر چه در آن ريخته شود جا باز مى كند.
نهج البلاغه، حكمت 205.

امام علی علیه السّلام فرمودند:

اى جوياى دانش! دانش فضيلت هاى بسيارى دارد: سَرش تواضع، چشمش دورى از حسد، گوشش فهم، زبانش راستگويى، حافظه اش جستجو، دلش خوش نيّتى، عقلش شناخت اشياء و امور، دستش رحمت، پايش ديدار دانشمندان، همّتش سلامت، حكمتش تقوا، قرارگاهش نجات، جلودارش عافيت، مَركبش وفا، سلاحش نرمى سخن، شمشيرش خشنودى، كمانش سازگارى، سپاهش گفتگو با دانشمندان، داراييش ادب، اندوخته اش پرهيز از گناهان، توشه اش نيكى، جايگاهش، گفت وگو و مذاكره، رهنمايش هدايت و دوستش، عشق به نيكان است.
كافى ، ج 1، ص 48، ح 2.

امام علی علیه السّلام فرمودند:
كُلَّمَا ازْدادَ عِلْمُ الرَّجُلِ زادَتْ عِنايَتُهُ بِنَفْسِهِ وَ بَذَلَ فى رياضَتِها وَ صَلاحِها جُهْدَهُ؛
هر اندازه دانش انسان بيشتر شود، توجه او به خودش بيشتر مى گردد و در رياضت و رشد و اصلاح نَفْس، كوشش بيشترى مى نمايد.
غرر الحكم ، ح 7204.

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اَلْعِلْمُ مَقْرونٌ اِلَى الْعَمَلِ ، فَمَنْ عَلِمَ عَمِلَ ، ومَنْ عَمِلَ عَلِمَ ، وَالْعِلْمُ يَهْتِفُ بِالْعَمَلِ فَاِنْ اَجابَهُ وَ اِلاَّ ارْتَحَلَ عَنْهُ؛
دانش، با عمل همراه است، پس هر كه دانست، عمل كرد و هر كه عمل كرد، دانست و دانش، به عمل فرا مى خواند. پس اگر او را اجابت كرد، چه بهتر وگرنه از او جدا مى گردد.
كافى ، ج 1، ص 44، ح 2.

امام علی علیه السّلام فرمودند:
اَعَزُّ الْعِزِّ الْعِلْمُ ؛ لاِءَنَّ بِهِ مَعْرِفَةُ الْمَعادِ وَ الْمَعاشِ، وَ اَذَلُّ الذُّلِّ الْجَهْلُ ؛ لاِءَنَّ صاحِبَهُ اَصَمُّ ، اَبْكَمُ ، اَعْمى ، حَيْرانُ؛
عزيزترين عزّت، دانش است، چرا كه با آن معاد شناخته مى شود و راه كسب معاش به دست مى آيد و خوارترين خوارى، نادانى است، چرا كه نادان كر و لال و كور و سرگردان است.
نزهة الناظر، ص 70، ح 65.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
طَـلَبُ الْعِلْمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِّ مُسْلِمٍ ، فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ مِنْ مَظانِّهِ ، وَاقْتَبِسوهُ مِنْ اَهْلِهِ؛
در پى دانش بودن، بر هر مسلمانى واجب است، پس دانش را از جايى كه احتمال بودنش هست، بجوييد و آن را از اهلش فراگيريد.
امالى طوسى، ص 569، ح 1176.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
اِذا اَتى عَلَىَّ يَوْمٌ لا اَزْدادُ فيهِ عِلْماً ، فَلا بورِكَ فى طُلوعِ شَمْسِ ذلِكَ الْيَوْمِ؛
هرگاه روزى بيايد كه در آن بر دانشم نيفزايم، پس طلوع خورشيد آن روز بر من مبارك مباد.
المعجم الأوسط ، ج 6 ص 367 ح 6636.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
قَلْبٌ لَيْسَ فيهِ شَى ءٌ مِنَ الحِكمَةِ كَبَيْتٍ خَرِبٍ ، فَتَعَلَّموا وعَلِّموا ، وتَفَقَّهوا ولا تَموتوا جُهّالاً ؛ فَاِنَّ اللّه َ لا يَعذِرُ عَلَى الْجَهْلِ؛
دلى كه در آن حكمت نيست، همچون خانه اى ويران است. پس بياموزيد و آموزش دهيد، بفهميد و نادان نميريد كه خداى عزّ و جلّ، بهانه اى را براى نادانى نمى پذيرد.
الفردوس ، ح 4590.

امام علی علیه السّلام فرمودند:
يا مُؤمِنُ اِنَّ هذَا الْعِلْمَ وَالاَدَبَ ثَمَنُ نَفْسِكَ فَاجْتَهِدْ فى تَعَلُّمِها فَما يَزيدُ مِنْ عِلْمِكَ وَ اَدَبِكَ يَزيدُ فى ثَمَنِكَ وَ قَدْرِكَ، فَاِنَّ بِالْعِلْمِ تَهْتَدى اِلى رَبِّكَ؛
اى انسان با ايمان، در حقيقت اين دانش و ادب، بهاى توست، پس در آموختن آن بكوش، زيرا هرچه بر دانش و ادبت افزوده شود، بر ارج و بهاى تو افزوده مى شود، چرا كه با دانش به سوى پروردگارت هدايت مى شوى.
روضة الواعظين، ص 11.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
اَلْعِلْمُ حَياةُ الاِسْلامِ وَ عِمادُ الاْيمانِ وَ مَنْ عَلِمَ عِلْما اَتـَمَّ اللّه ُ لَهُ اَجْرَهُ وَ مَنْ تَعَلَّمَ فَعَمِلَ عَلَّمَهُ اللّه ُ ما لَمْ يَعْلَمْ ؛
علم، حيات اسلام و تكيه گاه ايمان است و هر كس علمى بياموزد، خداوند پاداش او را تمام گرداند و هر كس بياموزد و عمل كند، خداوند، تعليم دهد به او آنچه را كه نمى داند.
نهج الفصاحه، ح 2019.

حدیث

احادیث

حدیث معتبر

احادیث معتبر

بانک احادیث