قم و حضرت معصومه
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ لِلّهِ حَرَما وَ هُوَ مَكَّةُ، وَ لِرَسُولِهِ حَرَما وَ هُوَ الْمَدينَةُ، وَ لاَِميرِ الْمُؤمِنينَ حَرَما وَ هُوَ الكُوفَةُ، وَ لَنا حَرَما وَ هُوَ قُم، وَ سَتُدْفَنُ فيها امْرَأةٌ مِنْ وُلْدى تُسَّمى فاطِمةُ، مَنْ زارَها وَ جَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ (قَالَ عليه السلامذلِكَ وَ لَمْ تُحْمَلْ بِمُوسى أُمَّهُ)؛
خدا داراى حرمى است كه آن مكّه است، و پيامبرش هم حرمى دارد كه مدينه است، و اميرالمؤمنين هم حرمى دارد كه كوفه است، و ما هم داراى حرمى هستيم كه قم است، و به زودى بانويى از فرزند من آنجا دفن مى شود كه نامش فاطمه است، هركسى او را زيارت كند، بهشت بر او واجب مى شود. (راوى گفت: امام صادق(عليه السلام) هنگامى اين جمله را فرمودند كه هنوز مادر امام کاظم(علیه السّلام) به او حامله نشده بود).
بحارالانوار، ج 60 ، ص 216
امام صادق علیه السلام یادى از کوفه کردند و فرمودند:
سَتَخْلُو کُوفَةُ مِنَ الْمُؤمِنینَ وَیَأْرِزُ عَنَهَا الْعِلْمُ کَما تَأرِزُ الْحَیَّةُ فى جُحْرها، ثُمَّ یَظْهَرُ الْعِلْمُ بِبَلْدَةٍ یُقالُ لَها قُم، وَیَصیرُ مَعْدِنا لِلْعِلْمِ وَالفَضْلِ حَتّى لایَبْقى فِى الاَْرْضِ مُسْتَضْعَفٌ فىالدّینِ حَتَّى الْمُخَدَّراتِ فیالْحِجالِ، وَ ذلِکَ عِنْدَ قُرْبِ ظُهُورِ قائِمِنا؛
کوفه به زودى از مؤمنان خالى مى شود، و علم از آن جمع مى شود همان طور که مار در لانه اش جمع مى شود، سپس علم و دانش در شهرى که به آن «قم» مى گویند، ظاهر مى شود، و آنجا مرکز علم و فضیلت مى شود، تا جایى که هیچ کس حتى خانمهاى خانه دار در دین مستضعف باقى نمى مانند واین نزدیک ظهور قائم ما (حضرت مهدى علیه السلام) خواهد بود.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 213
حماد ناب گفت:
كُنّا عِنْدَ أَبى عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام وَنَحْنُ جَماعَةٌ اِذْ دَخَلَ عَلَيْهِ عِمْرانُ بْنُ عَبْدِاللّه ِ القُمّى فَسَأَلَهُ وَ بَرَّه وَ بَشَّهُ، فَلَمّا أَنْ قامَ قُلْتُ لاَِبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلام. مَنْ هذَا الَّذى بَرَرْتَ بِهِ هذَالبِّرَ فَقالَ: مِنْ أَهْلِ البَيْتِ النُجَباءِ ـ يَعْنى أَهْلَ قُم ـ ما اَرادَهُمْ جَبّارٌ مِنَ الجَبابِرَةِ اِلاّ قَصَمَهُ اللّه ُ؛
گروهى خدمت امام صادق(عليه السلام) بوديم كه عمران بن عبداللّه قمى وارد شد، امام (عليه السلام) از حالش سؤال كردند و نسبت به او نيكى و خوشرويى كردند، وقتى برخاست و رفت به امام(عليه السلام) عرض كردم: اين كه به او اين چنين خوبى كردید چه كسى بود؟ حضرت فرمودند: از اهل قم بود، هيچ ستمگرى قصد بدى به آنها نمى كند جز اين كه خداوند او را مى شكند.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 211
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اِنَّ اللّه َ احْتَجَّ بِالْكُوفَةِ عَلى سائِرِ الْبِلادِ وَ بِالْمُؤمِنينَ مِنْ أَهْلِها عَلَى غَيْرِهِمْ مِنْ أَهْلِ الْبِلادِ وَ احْتَجَّ بِبَلْدَةِ قُم عَلى سائِرِ الْبِلادِ، وَ بِاَهْلِها عَلى جَميعِ أَهْلِ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ مِنَ الْجِنِّ وَالاِْنْسِ وَ لَمْ يَدَعِ اللّه ُ قُم وَأَهْلَها مُسْتَضْعَفا بَلْ وَفَّقَهُمْ وَاَيَّدَهُمْ؛
خدا به كوفه بر ساير شهرها احتجاج كرده و به مؤمنان آنجا در مقابل مردم ساير شهرها احتجاج مى كند، و به واسطه شهر قم به ساير شهرها هم احتجاج مى كند و به مردم قم به تمام مردم مشرق و مغرب از جنّ و انس محاجّه مى كند، خداوند قم و مردم آن را رها نكرده تا مستضعف (فكرى و فرهنگى) شوند بلكه آنان را موفّق و تأييد كرده است.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 213
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
مَحْشَرُ النّاسِ كُلُّهُمْ اِلى بَيْتِ الْمُقَدَّسِ اِلاّبُقْعَةٌ بِأَرْضِ الْجَبَلِ يُقالُ لَها قُم، فَاِنَّهُّمْ يُحاسَبُونَ فىحُفَرِهِمْ وَ يُحْشَرُونَ مِنْ حُفَرِهِمْ اِلَى الْجَنَّةِ ثُمَ قالَ: أَهْلُ قُم مَغْفُورٌ لَهُمْ؛
محلّ حشر تمام مردم به طرف بيت المقدس است مگرمكانى در سرزمين جبل كه به آن قم گفته مى شود، آنان در همان قبر خودشان محاسبه مى شوند و از همان جا به طرف بهشت مى روند، سپس فرمودند: مردم قم آمرزيده شده اند.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 218
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
تُرْبَةُ قُم مُقَدَّسَةٌ، وَ أَهْلُها مِنّا وَ نَحْنُ مِنْهُمْ لايُريدُهُمْ جَبّارٌ بِسُوءٍ اِلاّ عُجِّلَتْ عُقُوبَتُهُ مالَمْ يَخُونُوا اِخْوانَهُمْ فَاِذا فَعَلُوا ذلِكَ سَلَّطَ اللّه ُ عَلَيْهِمْ جَبابِرَةَ سُوءٍ!. أَما اِنُّهمْ أَنْصارُ قائِمِنا وَ دُعاةُ حَقِّنا، ثُم رَفَعَ رَأْسَهُ اِلَى السَّماءِ وَقالَ: أَللّهُمَّ اعْصِمْهُمْ مِنْ كُلِّ فِتْنَةٍ وَ نَجِّهِمْ مِنْ كُلِّ هَلَكَةٍ؛
تربت قم مقدّس است و مردم قم از مايند و ما هم از آنانيم، هيچ ستمگرى قصد بد به اهل قم نمى كند مگر اين كه عذاب او جلو مى افتد تا وقتى كه مردم به برادران خود خيانت نكنند، ولى وقتى كه خيانت كنند خداوند ستمگران را بر آنان مسلّط مى كند. آنان ياران قائم ما و دعوتگران حق ما هستند، سپس امام(علیه السّلام) سرشان را به طرف آسمان بلند كردند و فرمودند: خدايا آنان را از هر فتنه اى مصون بدار و از نابودى نجات بخش.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 219
يكى از اصحاب امام صادق علیه السّلام نقل كرده است:
قالَ كُنْتُ عِنْدَ أَبى عَبْدِاللّه ِ عليه السلام جالِسا اِذْ قَرَأَ هذِهِ الاْيَةَ «فَإذا جاءَ وَعْدُ أُوليهُما بَعَثْنا عَلَيْهِمْ عِبادا لَنا أُوْلى بَأسٍ شَديدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْدا مَفْعُولاً» فَقُلْنا: جُعِلْنا فِداكَ، مَنْ هؤُلاءِ؟ فَقالَ ثَلاثَ مَرّاتٍ: هُمْ وَاللّه ِ أَهْلُ قُم.
خدمت امام صادق(عليه السلام) نشسته بودم. امام(عليه السلام) اين آيه را خواند: «هنگامى كه نخستين وعده فرا رسد مردانى پيكارجو را بر شما (بنى اسرائيل) مى فرستيم (تا سخت شما را در هم كوبند حتى براى بدست آوردن مجرمان) خانه ها را جستجو مى كنند، و اين وعده اى است قطعى.» پس ما گفتيم: فداى شما شويم اينها چه كسانى هستند؟ امام صادق(علیه السّلام) سه بار فرمودند: به خدا قسم آنان مردم قم هستند.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 216
امام صادق علیه السّلام فرمودند:
سَلامُ اللّه ِ عَلى أَهْلِ قُم. يَسْقِى اللّه ُ بِلادَهُمُ الغَيْثَ، وَ يُنَزِّلُ اللّه ُ عَلَيْهِمُ الْبَرَكاتِ، وَ يُبَدِّلُ اللّه ُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ، هُمْ أَهْلُ رُكُوعٍ وَ سُجُودٍ وَ قيامٍ وَ قُعُودٍ، هُمُ الْفُقَهاءُ الْعُلَماءُ، هُمْ أَهْلُ الدِرايَةِ وَ الرِوايَةِ وَ حُسْنِ الْعِبادَةِ؛
سلام بر مردم قم، خداوند شهرهاى آنان را با باران سيراب مى كند، و بركتها را بر آنان نازل مى كند، و بديهاى آنان را به خوبى ها تبديل مى كند، آنها اهل ركوع و سجود و قيام و قعود هستند. آنان فقيه و دانشمند هستند. آنان اهل درك حقايق و روايت و عبادت نيكو هستند.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 217
از گروهى از اهل شهر رى نقل شده كه خدمت امام صادق(عليه السلام) رسيدند و گفتند ما از اهل رى هستيم. حضرت فرمودند:
مَرْحَبا بِاِخْوانِنا مِنْ أَهْلِ قُم! فَقالُوا: نَحْنٌ مِنْ أَهْلِ الْرَّىْ فَأَعادَ الْكَلامُ، قالُوا ذلِكَ مِرارا وَ أَجابَهُمْ بِهِ أَوَّلاً؛
مرحبا به برادران ما از اهل قم! آنها گفتند ما اهل رى هستيم. امام صادق عليه السلام همان جمله را تكرار كردند. آنها چند بار آن جمله را تكرار كردند، امام عليه السلام همان جمله اوّل را پاسخ دادند.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 216
عفّان بصرى مى گويد: امام صادق عليه السلام به من فرمودند:
أَتَدْرى لِمَ سُمِّىَ قُم؟ قُلْتُ: أَللّه ُ وَ رَسُولُهُ وَ أَنْتَ أَعْلَمُ. قالَ: اِنَّما سُمِىَّ قُم لاَِنَّ أَهْلَهُ يَجْتَمِعُونَ مَعَ قائِمِ آلِ مُحمَّدٍ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَيهِ وَ يَقُومُونَ مَعَهُ وَ يَسْتَقيمُونَ عَلَيْهِ وَيَنْصُرُونَهُ؛
مى دانى چرا قم (به این نام) ناميده شد؟ گفتم: خدا و پيامبرش و شما آگاهتريد. حضرت فرمودند: قم ناميده شد چون اهل آن با قائم آل محمد(عليه السلام) همراه مى شوند و با او قيام مى كنند و او را يارى مى كنند و استوار خواهند بود.
بحارالانوار، ج 60 ، ص 216