راسخون - یار همیشه همراه : حکمت‌های نهج البلاغه

امام علی علیه السّلام فرمودند:
إِذَا ازْدَحَمَ الْجَوَابُ خَفِيَ الصَّوَابُ ؛
آنگاه كه پاسخها برف انبار شود، حق مخفي گردد.
نهج البلاغه، حکمت 235

امام علی علیه السّلام فرمودند:
اتَّقِ اللَّهَ بَعْضَ التُّقَى وَ إِنْ قَلَّ وَ اجْعَلْ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ اللَّهِ سِتْراً وَ إِنْ رَقَّ؛
تقواي الهي پيشه كن گرچه اندك، و ميان خود و خداي خويش حريم نگه دار و لو كم رنگ.
نهج البلاغه، حکمت 234

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْحَجَرُ الْغَصْبُ فِي الدَّارِ رَهْنٌ عَلَى خَرَابِهَا و يروى هذا الكلام عن النبي صلى الله عليه واله و لا عجب أن يشتبه الكلامان لأن مستقاهما من قليب و مفرغهما من ذنوب ؛
سنگ غصبي در خانه، گرو ويراني آن است. اين خطبه از پيامبر اكرم - درود خدا بر او و خاندانش - نيز روايت شده و جاي شگفتي نيست كه دو خطبه شبيه هم باشند زيرا سرچشمه هر دو يكي است.
نهج البلاغه، حکمت 232

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنْ أَطَاعَ التَّوَانِيَ ضَيَّعَ الْحُقُوقَ وَ مَنْ أَطَاعَ الْوَاشِيَ ضَيَّعَ الصَّدِيقَ ؛
آن كه سستي پيشه كند حقوقش تباه شود، و آن كه به حرف سخن چين رود دوستانش را از دست دهد.
نهج البلاغه، حکمت 231

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْمَرْأَةُ شَرٌّ کُلُّهَا وَ شَرُّ مَا فِیهَا أَنَّهُ لَا بُدَّ مِنْهَا ؛
تمامى وجود زن (زنان تربیت نایافته) شرّ است و بدترین چیزى که در اوست این که از وجودش چاره اى نیست.
نهج البلاغه، حکمت 230

امام علی علیه السّلام فرمودند:
وَ اللَّهِ لَدُنْيَاكُمْ هَذِهِ أَهْوَنُ فِي عَيْنِي مِنْ عُرَاقِ خِنْزِيرٍ فِي يَدِ مَجْذُومٍ ؛
به خدا سوگند، اين دنياي شما در ديده من پست تر از استخوان خوكي در دست جذامي است.
نهج البلاغه، حکمت 228

به امام علی علیه السّلام عرض شد كه «عاقل» را براي ما توصيف نمایید؛ حضرت فرمودند:
هُوَ الَّذِي يَضَعُ الشَّيْ ءَ مَوَاضِعَهُ فَقِيلَ فَصِفْ لَنَا الْجَاهِلَ فَقَالَ قَدْ فَعَلْتُ يعني أن الجاهل هو الذي لا يضع الشي ء مواضعه فكان ترك صفته صفة له إذ كان بخلاف وصف العاقل ؛
عاقل كسي است كه از هر چيز به جا و به موقع استفاده كند. گفتند: جاهل كيست؟ حضرت فرمودند: بيان كردم. يعني جاهل كسي است كه كارهايش بيجا و بي موقع باشد. پس با بيان وصف عاقل، جاهل هم توصيف شده است چون وصف جاهل درست بر خلاف وصف عاقل است.
نهج البلاغه، حکمت 227

امام علی علیه السّلام فرمودند:
خِيَارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ وَ الْبُخْلُ فَإِذَا كَانَتِ الْمَرْأَةُ مَزْهُوَّةً لَمْ تُمَكِّنْ مِنْ نَفْسِهَا وَ إِذَا كَانَتْ بَخِيلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا وَ إِذَا كَانَتْ جَبَانَةً فَرِقَتْ مِنْ كُلِّ شَيْ ءٍ يَعْرِضُ لَهَا ؛
بهترين خصلتهاي زنان، بدترين اخلاق مردان است: «تكبّر»، «ترس» و «بخل». پس اگر زن متين و با وقار باشد حريم خويش نگه دارد و اجازه سوءِ استفاده از خود را ندهد، و اگر بخيل باشد مال خود و همسرش را حراج نكند، و اگر ترسو باشد در به روي هركس نگشايد.
نهج البلاغه، حکمت 226

امام علی علیه السّلام به امام حسن علیه السلام فرمودند:
لَا تَدْعُوَنَّ إِلَى مُبَارَزَةٍ وَ إِنْ دُعِیتَ إِلَیْهَا فَأَجِبْ فَإِنَّ الدَّاعِیَ بَاغٍ وَ الْبَاغِیَ مَصْرُوعٌ؛
جنگ را آغاز مکن امّا جنگ طلب را پاسخ گوی، زیرا آغازگر، تجاوزگر است و تجاوزگر به خاک هلاکت افتد.
نهج البلاغه، حکمت 225

امام علی علیه السّلام فرمودند:

آن كه با دست كوتاه بخشد از دست بلند دريافت كند.
نهج البلاغه، حکمت 224

امام علی علیه السّلام در تفسیر آیه «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ؛ خدا به عدل و احسان فرمان دهد»، فرمودند:
الْعَدْلُ الْإِنْصَافُ وَ الْإِحْسَانُ التَّفَضُّلُ ؛
«عدالت»، ادا کردن کامل حقّ هرکس، و «احسان»، بخشش بیشتر است.
نهج البلاغه، حکمت 223

امام علی علیه السّلام فرمودند:
شَارِكُوا الَّذِي قَدْ أَقْبَلَ عَلَيْهِ الرِّزْقُ فَإِنَّهُ أَخْلَقُ لِلْغِنَى وَ أَجْدَرُ بِإِقْبَالِ الْحَظِّ عَلَيْهِ ؛
با آن كه خوش روزي است شريك شويد كه ثروت بيشتر آرد و بهره را افزون كند.
نهج البلاغه، حکمت 222

امام علی علیه السّلام فرمودند:
كَفَى بِالْقَنَاعَةِ مُلْكاً وَ بِحُسْنِ الْخُلْقِ نَعِيماً؛
قناعت يعني فرمانروايي و سروري، و نيك خويي و خوش اخلاقي يعني نعمت.
نهج البلاغه، حکمت 220

امام علی علیه السّلام فرمودند:

آن كه به خاطر دنيا غمگين شود به قضاي الهي خشم آورده است، و آن كه از مصيبتي كه بدو رسيده زبان به شكوه گشايد از پروردگارش شكايت كرده است، و آن كه پيش ثروتمندي رود و به خاطر ثروتش بدو كرنش كند دو سوم دينش را از دست داده است، و آن كه در دنيا قرآن خوانده و پس از مرگ به دوزخ رود آيات الهي را به مسخره گرفته بوده است، و آن كه دل به دنيا باخته باشد سه بلا بر او وارد شود: اندوه، حرص دائم، و آرزويي كه هرگز بدان نرسد.
نهج البلاغه، حکمت 219

از امام علی علیه السّلام درباره ایمان پرسیدند، حضرت فرمودند:
الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ ؛
ایمان، شناخت قلبی و اقرار زبانی و اجرای دستورهای عملی است.
نهج البلاغه، حکمت 218

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْعَجَبُ لِغَفْلَةِ الْحُسَّادِ عَنْ سَلَامَةِ الْأَجْسَادِ؛
شگفتا از غفلت حسودان كه سلامتي خود را ناديده انگارند.
نهج البلاغه، حکمت 216

امام علی علیه السّلام فرمودند:
بِكَثْرَةِ الصَّمْتِ تَكُونُ الْهَيْبَةُ وَ بِالنَّصَفَةِ يَكْثُرُ الْوَاصِلُونَ وَ بِالْإِفْضَالِ تَعْظُمُ الْأَقْدَارُ وَ بِالتَّوَاضُعِ تَتِمُّ النِّعْمَةُ وَ بِاحْتِمَالِ الْمُؤَنِ يَجِبُ السُّؤْدُدُ وَ بِالسِّيرَةِ الْعَادِلَةِ يُقْهَرُ الْمُنَاوِئُ وَ بِالْحِلْمِ عَنِ السَّفِيهِ تَكْثُرُ الْأَنْصَارُ عَلَيْهِ؛
سكوت فراوان و مراقبت در گفتار، شكوه و بزرگي آرد، و انصاف موجبِ گسترش دوستي و دوستان گردد، و بخشش ارزشِ آدمي را عظيم گرداند، و فروتني نعمت را تمام كند، و پذيرش محنت و بارِ ديگران سروري زايد، و عدالت در زندگي دشمن را هلاك سازد، و بردباري در برابر نادان، ياران را عليه او زياد گردانَد.
نهج البلاغه، حکمت 215

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ؛
آن كه لباس شرم درپوشد مردم عيب او را نبينند.
نهج البلاغه، حکمت 214

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مِنْ أَشْرَفِ أَفْعَالِ الْكَرِيمِ غَفْلَتُهُ عَمَّا يَعْلَمُ؛
از برجسته ترين كردار كريمان چشم پوشي از دانسته هاست.
نهج البلاغه، حکمت 213

امام علی علیه السّلام فرمودند:
بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ؛
بدترين ره توشه سفر آخرت ستم بر بندگان خداست.
نهج البلاغه، حکمت 212

حدیث

احادیث

حدیث معتبر

احادیث معتبر

بانک احادیث