راسخون - یار همیشه همراه : حکمت‌های نهج البلاغه

امام علی علیه السّلام فرمودند:
قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ؛ قال الرضي و هذه الكلمة التي لا تصاب لها قيمة و لا توزن بها حكمة و لا تقرن إليها كلمة
ارزش هر كس به كار نيكوي اوست. سيّد رضي گويد: اين جمله قيمت ندارد و هيچ كلمه حكمت آميزي به پاي آن نرسد و با آن برابري نكند.
نهج البلاغه، حكمت 78

امام علی علیه السّلام فرمودند:
فى مثل ذلك الْحِكْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَخُذِ الْحِكْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ؛
حكمت گمشده مؤمن است، پس آن را فراگير گرچه از منافق باشد.
نهج البلاغه، حكمت 77

امام علی علیه السّلام فرمودند:
وَ قَالَ عليه السلام خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ فَيَخْتَلِجُ فِي صَدْرِهِ حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ؛
دانش و حكمت را هر جا كه باشد فراگير، كه گاه حكمت در سينه منافق به هيجان آيد به طوري كه از آن سرريز كند و چون ديگر حكمتها در سينه مؤمن جاي گيرد.
نهج البلاغه، حكمت 76

آنگاه كه پرسشگر شامي از امام علی علیه السّلام پرسيد: آيا رفتن ما به شام از «قضا و قدر الهي» است، آن حضرت در پاسخي مفصّل كه گزيده آن اين است، فرمودند:

واي بر تو شايد گمان كرده اي كه حكم قطعي و سرنوشت حتمي است، كه اگر چنين باشد فرهنگ پاداش و كيفر درهم ريزد، و نويد و تهديد از كار افتد. خداي سبحان به بندگانش فرمان دهد تا خود برگزينند، و باز دارد تا خود باز ايستند. آنان را به راحتي تكليف كرده نه به سختي در افكنده، و در برابر طاعت كم، پاداش زياد بخشيده. نافرماني گنه كاران، حاكميّت و اقتدار الهي را نشكند و اطاعت از خداوند، اجباري نباشد. خداوند پيامبران را به بازيچه نفرستاده، و كتابهاي آسماني را بيهوده نازل نفرموده، و آسمان و زمين و آنچه را بين آنهاست به باطل نيافريده. «اين گمان كافران است. پس واي بر آنان از عذاب دوزخ».
نهج البلاغه، حكمت 75

آنگاه که «ضِرار» پسرِ «ضَمرَه ضِبابی» بر معاویه وارد شد و او از امیر مؤمنان علیه السّلام پرسید، ضرار چنین گفت:

من خود شاهد بودم و با چشمهایم او را در موقعیّتهایی دیدم که پرده سیاه شب همه جا گسترده بود و او در محراب عبادت ایستاده در حالی که محاسن خویش به دست گرفته مانند مار گزیده به خود می پیچید و می گریست و می گفت: ای دنیا ای دنیا، از من دور شو آیا می خواهی مرا به خود مشغول داری، یا شیفته من شده ای نه، هنوز نتوانی که علی را بفریبی، هرگز، هرگز برو این دام بر مرغ دگر نِه من به تو نیازی ندارم و تو را سه طلاقه کردم و دیگر به سویت رجوع نخواهم کرد، که زندگانیت کوتاه است و ارزشت اندک و آرزویت ناچیز. آه از کمی توشه و درازی راه و دوری سفر و سختی منزل.
نهج البلاغه، حکمت 74

امام علی علیه السّلام فرمودند:
إِنَّ الْأُمُورَ إِذَا اشْتَبَهَتِ اعْتُبِرَ آخِرُهَا بِأَوَّلِهَا؛
هنگامي كه ابرهاي شبهه و فتنه در آسمان زندگي ظاهر شود از همان آغاز، پايان آن را بايد شناخت.
نهج البلاغه، حكمت 73

امام علی علیه السّلام فرمودند:
كُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ وَ كُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ؛
دفتر عمر با همه تلخي ها و شيريني هايش بسته شود و مرگ كه پايان همه انتظارهاست فرارسد.
نهج البلاغه، حكمت 72

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَعَلَيْهِ أَنْ يَبْدَأَ بِتَعْلِيمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِيمِ غَيْرِهِ وَ لْيَكُنْ تَأْدِيبُهُ بِسِيرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِيبِهِ بِلِسَانِهِ وَ مُعَلِّمُ نَفْسِهِ وَ مُؤَدِّبُهَا أَحَقُّ بِالْإِجْلَالِ مِنْ مُعَلِّمِ النَّاسِ وَ مُؤَدِّبِهِمْ؛
آن كه خود را در جايگاه رهبري نشانَد بايد پيش از ديگران به تعليم و تربيت خود پردازد و پيش از گفتار، با كردار خود را سازد، كه خودآگاهي و خودسازي از حرفه معلّمي سزاوارتر به تجليل است.
نهج البلاغه، حكمت 70

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الدَّهْرُ يُخْلِقُ الْأَبْدَانَ وَ يُجَدِّدُ الْآمَالَ وَ يُقَرِّبُ الْمَنِيَّةَ وَ يُبَاعِدُ الْأُمْنِيَّةَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ نَصِبَ وَ مَنْ فَاتَهُ تَعِبَ؛
روزگار بدنها را بفرسايد، و آرزوها را نو گرداند، و مرگ را نزديك كند، و اميد را دور سازد. آن كه دنيا را فراچنگ آرد به رنج افتد، و آن كه از دستش دهد سختي كشد.
نهج البلاغه، حكمت 69

امام علی علیه السّلام فرمودند:
لَا يُرَى الْجَاهِلُ إِلَّا مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطاً؛
نادان يا تند مي رود يا كُند.
نهج البلاغه، حكمت 67

امام علی علیه السّلام فرمودند:
إِذَا لَمْ يَكُنْ مَا تُرِيدُ فَلَا تُبَلْ كَيْفَ كُنْتَ؛
اگر بدانچه خواهي نرسيدي، آنچه داري از كف مده.
نهج البلاغه، حكمت 66

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْعَفَافُ زِينَةُ الْفَقْرِ (وَ الشُّكْرُ زِينَةُ الْغِنَى)؛
پاكدامني، آرايش درويشي و آبروي درويشان است و سپاسگزاري، زينت توانگري و توانگران.
نهج البلاغه، حكمت 65

امام علی علیه السّلام فرمودند:
فَوْتُ الْحَاجَةِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِهَا إِلَى غَيْرِ أَهْلِهَا؛
از دست شدن خواسته ها آسان تر از خواستن از نااهلان است.
نهج البلاغه، حكمت 63

امام علی علیه السّلام فرمودند:
فَقْدُ الْأَحِبَّةِ غُرْبَةٌ؛
از دست دادن دوستان، غربت و تنهايي است.
نهج البلاغه، حكمت 62

امام علی علیه السّلام فرمودند:
أَهْلُ الدُّنْيَا كَرَكْبٍ يُسَارُ بِهِمْ وَ هُمْ نِيَامٌ؛
مردم دنيا كارواني را مانند كه در حالِ خواب روند.
نهج البلاغه، حكمت 61

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الشَّفِيعُ جَنَاحُ الطَّالِبِ؛
شفاعت كننده براي خواهنده چون بال است.
نهج البلاغه، حكمت 60

امام علی علیه السّلام فرمودند:
إِذَا حُيِّيتَ بِتَحِيَّةٍ فَحَيِّ بِأَحْسَنَ مِنْهَا وَ إِذَا أُسْدِيَتْ إِلَيْكَ يَدٌ فَكَافِئْهَا بِمَا يُرْبِي عَلَيْهَا وَ الْفَضْلُ مَعَ ذَلِكَ لِلْبَادِي؛
آنگاه كه درود و سلامت گفتند بهتر از آن پاسخ گوي، و آنگاه كه دستي از سر مهر و احسان به سويت دراز شد افزون تر از آن پاداش ده، و در عين حال فضيلت از آنِ آغازگر است.
نهج البلاغه، حكمت 59

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْمَرْأَةُ عَقْرَبٌ حُلْوَةُ اللَّسْبَةِ؛
زن کژ دمی است شیرین گز.
نهج البلاغه، حکمت 58

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْقَنَاعَةُ مَالٌ لَا یَنْفَدُ؛
قناعت ثروتی است پایان ناپذیر.
نهج البلاغه، حکمت 54

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْغِنَى فِي الْغُرْبَةِ وَطَنٌ وَ الْفَقْرُ فِي الْوَطَنِ غُرْبَةٌ؛
توانگري در غربت، وطن است و درويشي در وطن، غربت.
نهج البلاغه، حكمت 53

حدیث

احادیث

حدیث معتبر

احادیث معتبر

بانک احادیث