راسخون - یار همیشه همراه : حکمت‌های نهج البلاغه

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنْهُومَانِ لَا يَشْبَعَانِ طَالِبُ عِلْمٍ وَ طَالِبُ دُنْيَا ؛
دو گرسنه اند كه هرگز سير نشوند: دانشجو، و دنيا طلب.
نهج البلاغه، حکمت 449

امام علی علیه السّلام فرمودند:
أَلَا حُرٌّ يَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَةَ لِأَهْلِهَا إِنَّهُ لَيْسَ لِأَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةَ فَلَا تَبِيعُوهَا إِلَّا بِهَا ؛
آيا آزاده اي نيست كه اين ته مانده بي ارزش را به اهلش واگذارَد و خود را اسير دنيا نكند بهوش باشيد كه ارزش شما تنها بهشت است، پس خود را جز بدان مفروشيد.
نهج البلاغه، حکمت 448

از امام علی علیه السّلام پرسیدند: بهترین و بزرگترین شاعران کیست؟ حضرت فرمودند:
إِنَّ الْقَوْمَ لَمْ یَجْرُوا فِی حَلْبَةٍ تُعْرَفُ الْغَایَةُ عِنْدَ قَصَبَتِهَا فَإِنْ کَانَ وَ لَا بُدَّ فَالْمَلِکُ الضِّلِّیلُ یرید إمرأ القیس ؛
شاعران در یک زمینه شعر نسروده اند تا چون سوارکاران که از خطّ مسابقه درگذرند، معیّن شوند. پس اگر ناگزیر کسی را باید نام برد، شاه گمراه است یعنی «امرؤ القیس».
نهج البلاغه، حکمت 447

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْغِنَى وَ الْفَقْرُ بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَى اللَّهِ ؛
«توانگري» و «تهيدستي»، پس از عرضه كردار، به دادگاه عدل الهي است.
نهج البلاغه، حکمت 446

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَا لِابْنِ آدَمَ وَ الْفَخْرِ أَوَّلُهُ نُطْفَةٌ وَ آخِرُهُ جِيفَةٌ لَا يَرْزُقُ نَفْسَهُ وَ لَا يَدْفَعُ حَتْفَهُ ؛
آدمي را كجا و بزرگي فروختن آغازش گندابي و پايانش مرداري، روزي و اجلش به دست ديگري است و او بر هر دو ناتوان.
نهج البلاغه، حکمت 445

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَا زَالَ الزُّبَيْرُ رَجُلًا مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ حَتَّى نَشَأَ ابْنُهُ الْمَشْئُومُ عَبْدُ اللَّهِ) ؛
«زبير» تا آنگاه كه فرزند نامبارك خود را نياورده بود از ياران ما اهل بيت بود.
نهج البلاغه، حکمت 444

امام علی علیه السّلام فرمودند:
زُهْدُكَ فِي رَاغِبٍ فِيكَ نُقْصَانُ حَظٍّ وَ رَغْبَتُكَ فِي زَاهِدٍ فِيكَ ذُلُّ نَفْسٍ ؛
سردي و بي رغبتي تو با كسي كه تو را خواهد و به تو عشق ورزد، كم بهرگي تو است و ميل تو به آن كسي كه تو را نخواهد، خواري تو است.
نهج البلاغه، حکمت 443

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَا مَزَحَ رَجُلٌ مَزْحَةً إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً ؛
آدمي شوخي نكند مگر آنكه تيري عقل او را هدف گيرد.
نهج البلاغه، حکمت 442

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَنْ عَظَّمَ صِغَارَ الْمَصَائِبِ ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِكِبَارِهَا ؛
آن كه مصيبتهاي كوچك را بزرگ شمارد خداوند او را به مصيبتهاي بزرگ مبتلا كند.
نهج البلاغه، حکمت 440

امام علی علیه السّلام به «غالب» پسر «صعصعه» پدر «فرزدق» شاعر در گفتگویی دو نفره فرمودند:
مَا فَعَلْتَ إِبِلَکَ الْکَثِیرَةَ قَالَ ذَعْذَعَتْهَا الْحُقُوقُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ علیه السلام ذَلِکَ أَحْمَدُ سُبُلِهَا ؛
آن همه شتران را چه کردی؟ گفت: ای امیر مؤمنان، حقوق مردم آنها را پراکند. حضرت فرمودند: بهترین راه بود.(یعنی این که حق الناس را پرداختی، بهترین کار بود.)
نهج البلاغه، حکمت 438

امام علی علیه السّلام فرمودند:
إِذَا كَانَ فِي رَجُلٍ خَلَّةٌ رَائِقَةٌ فَانْتَظِرُوا (منْهُ) أَخَوَاتِهَا ؛
اگر در كسي «خوي» و خصلتي زيبا ديديد، «خوي هاي» زيباي ديگر را هم از او انتظار كشيد.
نهج البلاغه، حکمت 437

امام علی علیه السّلام فرمودند:
قَلِيلٌ مَدُومٌ عَلَيْهِ خَيْرٌ مِنْ كَثِيرٍ مَمْلُولٍ مِنْهُ ؛
كارِ «اندك» ولي مداوم، برتر از كارِ «زياد» خستگي آور است.
نهج البلاغه، حکمت 436

حضرت علی (علیه السّلام) به هنگام شنیدن خبر شهادت مالک اشتر فرمودند:
مَالِکٌ وَ مَا مَالِکٌ وَ اللَّهِ لَوْ کَانَ جَبَلًا لَکَانَ فِنْداً (وَ لَوْ کَانَ حَجَراً لَکَانَ صَلْداً) لَا یَرْتَقِیهِ الْحَافِرُ وَ لَا یُوفِی عَلَیْهِ الطَّائِرُ و الفند المنفرد من الجبال ؛
مالک به راستی مالک چه بود به خدا سوگند، اگر او را به کوه مانند کنند کوهی بلند و بی همتا بود، و اگر به سنگ تشبیه نمایند صخره ای سخت و مقاوم بود. هیچ پای قدرتی بر آن بالا نرفت، و هیچ پرنده ای بر اوج آن ننشست. «فِنْد» هر کوه تک افتاده ای است.
نهج البلاغه، حکمت 435

امام علی علیه السّلام فرمودند:
لَيْسَ بَلَدٌ بِأَحَقَّ بِكَ مِنْ بَلَدٍ خَيْرُ الْبِلَادِ مَا حَمَلَكَ ؛
هيچ شهري براي تو بهتر از شهر ديگر نيست. بهترينِ شهرها آنجاست كه پذيرايت باشد.
نهج البلاغه، حکمت 434

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَا أَنْقَضَ النَّوْمَ لِعَزَائِمِ الْيَوْمِ ؛
چه بسيار تصميمهاي روز كه خواب بر باد دهد.
نهج البلاغه، حکمت 433

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْوِلَايَاتُ مَضَامِيرُ الرِّجَالِ؛
حكمرانيها ميدانِ مسابقه مردان است.
نهج البلاغه، حکمت 432

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الزُّهْدُ كُلُّهُ بَيْنَ كَلِمَتَيْنِ مِنَ الْقُرْآنِ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ (لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ) وَ مَنْ لَمْ يَأْسَ عَلَى الْمَاضِي وَ لَمْ يَفْرَحْ بِالْآتِي فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَيْهِ؛
دو كلمه از قرآن «زهد» را تفسير كند. خداوند فرمايد: «تا بر آنچه از دست داده ايد تأسّف مخوريد، و بدانچه دست يافته ايد شادمان نگرديد». و آن كه بر گذشته تأسّف نخورَد و بر آنچه دست يافته شادمان نگردد زاهد كامل است.
نهج البلاغه، حکمت 431

از امام علی علیه السّلام پرسیدند که کدام یک برتر است: عدالت، یا جود و بخشندگی؟ حضرت فرمودند:
الْعَدْلُ یَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا وَ الْجُودُ یُخْرِجُهَا عَنْ جِهَتِهَا وَ الْعَدْلُ سَائِسٌ عَامٌّ وَ الْجُودُ عَارِضٌ خَاصٌّ فَالْعَدْلُ أَشْرَفُهُمَا وَ أَفْضَلُهُمَا؛
عدالت هر چیزی را به جای خود نهد و بخشش آن را از جایگاه خود خارج سازد عدالت نگاهبان عمومی است و جود و بخشش مشکل گشای خصوصی. پس عدالت ارزشمندتر و برتر است.
نهج البلاغه، حکمت 429

امام علی علیه السّلام فرمودند:
أَوْلَى النَّاسِ بِالْكَرَمِ مَنْ عَرَّقَتْ بِهِ الْكِرَامُ؛
سزاوارترينِ مردم به بزرگواري كسي است كه ريشه بزرگواري در اوست و تبار او از بزرگوارانند.
نهج البلاغه، حکمت 428

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَا كَانَ اللَّهُ لِيَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بَابَ الشُّكْرِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الزِّيَادَةِ وَ لَا لِيَفْتَحَ عَلَى عَبْدٍ بَابَ الدُّعَاءِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْإِجَابَةِ وَ لَا لِيَفْتَحَ لِعَبْدٍ بَابَ التَّوْبَةِ وَ يُغْلِقَ عَنْهُ بَابَ الْمَغْفِرَةِ؛
خداوند هرگز درِ «شكرگزاري» را به روي بنده اي نگشايد و درِ «گشايش» را بندد، يا درِ «دعا» را بگشايد و درِ «اجابت» را بندد، يا درِ «توبه» را باز كند و درِ «مغفرت» را بندد.
نهج البلاغه، حکمت 427

حدیث

احادیث

حدیث معتبر

احادیث معتبر

بانک احادیث