راسخون - یار همیشه همراه : حکمت‌های نهج البلاغه

امام علی علیه السّلام فرمودند:
يَوْمُ الْعَدْلِ عَلَى الظَّالِمِ أَشَدُّ مِنْ يَوْمِ الْجَوْرِ عَلَى الْمَظْلُومِ؛
روز دادخواهي، بر ستمگر بسي سخت تر از روز ستم بر ستمديده است.
نهج البلاغه، حکمت 334

امام علی علیه السّلام فرمودند:
صَوَابُ الرَّأْيِ بِالدُّوَلِ يُقْبِلُ بِإِقْبَالِهَا وَ يَذْهَبُ بِذَ؛
دولت و حكومت، رأي و نظر را جلوه دهد: هر جا كه حكومت رو كند نظرِ صاحبِ آن هم پذيرفته شود، و آنجا كه روي گردانَد رأي او هم از نظر افتد.
نهج البلاغه، حکمت 332

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الدَّاعِي بِلَا عَمَلٍ كَالرَّامِي بِلَا وَتَرٍ؛
دعوتگري كه به حرف خود عمل نكند تيراندازي را مانَد كه زه بر كمان ندارد.
نهج البلاغه، حکمت 330

امام علی علیه السّلام فرمودند:
لِكُلِّ امْرِئٍ فِي مَالِهِ شَرِيكَانِ الْوَارِثُ وَ الْحَوَادِثُ؛
هر مال دو شريك دارد: وارث و حوادث.
نهج البلاغه، حکمت 329

امام علی علیه السّلام فرمودند:
لَوْ رَأَى الْعَبْدُ الْأَجَلَ وَ مَسِيرَهُ لَأَبْغَضَ الْأَمَلَ وَ غُرُورَهُ؛
اگر آدمي پايان زندگي و سرنوشت خويش را بيند، آرزوي دراز و فريب كاري را دشمن خواهد داشت.
نهج البلاغه، حکمت 328

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْمَسْئُولُ حُرٌّ حَتَّى يَعِدَ؛
آدمي تا وعده نداده آزاد است.
نهج البلاغه، حکمت 327

امام علی علیه السّلام درباره سیمای مؤمن فرمودند:

شادمانی مؤمن در چهره و اندوهش در دل است. دریا دل و بلند نظر است و نفسش از همه رامتر. برتری جویی را خوش ندارد، و خودنمایی را زشت داند. اندوهش طولانی است، همّتش بلند است، و سکوتش فراوان است، دوراندیش است، اوقاتش با برنامه است، سپاسگزار و صبر پیشه است، دارای فکری ژرف است، به آسانی نیازش را نگوید و به کسی روی نیندازد، سازگار و نرمخوست. جانش از سنگ مقاوم تر است و فروتنی اش از بردگان فراتر.
نهج البلاغه، حکمت 325

امام علی علیه السّلام فرمودند:
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ جَعَلَ الطَّاعَةَ غَنِيمَةَ الْأَكْيَاسِ عِنْدَ تَفْرِيطِ الْعَجَزَةِ؛
اطاعت الهي به سود زيركان است، در حالي كه كوتاهي در اطاعت او نشانه ضعف و ناتواني است.
نهج البلاغه، حکمت 323

امام علی علیه السّلام فرمودند:
أَقَلُّ مَا يَلْزَمُكُمْ لِلَّهِ سُبْحَانَهُ أَنْ لَا تَسْتَعِينُوا بِنِعَمِهِ عَلَى مَعَاصِيهِ؛
كمترين ادبِ بندگي خدا آن است كه به كمك نعمتهاي او گناه نكنيد.
نهج البلاغه، حکمت 322

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الِاسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ؛
بي نيازي از پوزش، بهتر از پوزش صادقانه است.
نهج البلاغه، حکمت 321

امام علی علیه السّلام فرمودند:
إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ فَرَضَ فِي أَمْوَالِ الْأَغْنِيَاءِ أَقْوَاتَ الْفُقَرَاءِ فَمَا جَاعَ فَقِيرٌ إِلَّا بِمَا مَنَعَ بِهِ غَنِيٌّ وَ اللَّهُ تَعَالَى جَدُّهُ سَائِلُهُمْ عَنْ ذَلِكَ؛
خداي پاك روزي درويشان را در ثروت ثروتمندان مقرّر فرموده است، پس فقيري گرسنه نمانَد جز آن كه ثروتمندي حقّ او را خورده است، و خداوند به خاطر اين كار توانگران را بازخواست خواهد كرد.
نهج البلاغه، حکمت 320

امام علی علیه السّلام فرمودند:
مَا ظَفِرَ مَنْ ظَفِرَ الْإِثْمُ بِهِ وَ الْغَالِبُ بِالشَّرِّ مَغْلُوبٌ؛
پيروز و موفّق نيست آن كه گناه بر او چيره گردد، و آن كه به همدستي شرّ و بدي غلبه كند در حقيقت شكست خورده است.
نهج البلاغه، حکمت 319

امام علی علیه السّلام فرمودند:
الْعُمْرُ الَّذِي أَعْذَرَ اللَّهُ فِيهِ إِلَى ابْنِ آدَمَ سِتُّونَ سَنَةً؛
فرصت عبادت و خودسازي تا شصت سالگي است.
نهج البلاغه، حکمت 318

امام علی علیه السّلام آن گاه که خبر شهادت «محمّد بن ابی بکر» را شنیدند، فرمودند:
إِنَّ حُزْنَنَا عَلَیْهِ عَلَى قَدْرِ سُرُورِهِمْ بِهِ إِلَّا أَنَّهُمْ نَقَصُوا بَغِیضاً وَ نَقَصْنَا حَبِیباً؛
اندوه ما بر او به اندازه شادی دشمن در مرگ اوست جز آن که آنان از دشمنی رستند و ما دوستی را از کف دادیم.
نهج البلاغه، حکمت 317

امام علی علیه السّلام هنگامی که در جنگ نهروان به کشته شدگان از خوارج برخوردند، چنین فرمودند:

بدا به حالتان آن که فریبتان داد، زیانتان رساند. گفتند: چه کسی فریبشان داد ای امیر مؤمنان؟ حضرت فرمودند: شیطان گمراه کننده و «نفس امّاره» که بسیار به بدی فرمان دهد، آنان را بر رؤیاها و آرزوهای دراز بفریفت، و راه گناه را بر ایشان گشود، و وعده پیروزی داد، و در نتیجه به دوزخشان سرنگون ساخت.
نهج البلاغه، حکمت 315

امام علی علیه السّلام آن گاه که از نبرد صفّین به کوفه باز می گشت، به قبیله ای از «هَمْدان» برخوردند که بر کشتگانشان در صفّین بلند می گریستند و در این حال «حَرب بن شُرَحبیل شَبامی» که از بزرگان آنان بود به حضور امام رسید، امام به او فرمودند:

آن طور که می شنوم، زنانتان بر شما غالب آمده اند. چرا آنها را از این شیون باز نمی دارید؟ حرب در هنگام صحبت امام علی علیه السّلام پیاده بود و حضرت سوار، دوباره به او فرمودند: برگرد، که راه رفتن چون «تو» در رکاب چون «من» سبب فتنه و فساد والی، و ذلّت و خواری مؤمن است.
نهج البلاغه، حکمت 314

امام علی علیه السّلام به «عبداللّه بن عبّاس» در مورد نظری که اظهار داشته و حضرت نپذیرفته بود، فرمودند:

تو باید نظرت را بگویی ولی من خود باید ببینم و تصمیم بگیرم، پس اگر آن را به کار نبستم تو باید از من اطاعت کنی.
نهج البلاغه، حکمت 313

امام علی علیه السّلام فرمودند:
لِسَائِلٍ سَأَلَهُ عَنْ مُعْضِلَةٍ سَلْ تَفَقُّهاً وَ لَا تَسْأَلْ تَعَنُّتاً فَإِنَّ الْجَاهِلَ الْمُتَعَلِّمَ شَبِيهٌ بِالْعَالِمِ وَ إِنَّ الْعَالِمَ الْمُتَعَسِّفَ شَبِيهٌ بِالْجَاهِلِ (الْمُتَعَنِّتِ)؛
به پرسشگري كه از مشكلي پرسش كرده بود فرمود: براي فهميدن بپرس نه براي آزار دادن، كه نادانِ دانشجو چون داناست و داناي گمراه چون نادان، موذي است.
نهج البلاغه، حکمت 312

امام علی علیه السّلام فرمودند:
َالَ علی عليه السلام لِابْنِهِ مُحَمَّدِ ابْنِ الْحَنَفِيَّةِ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكَ الْفَقْرَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنْهُ فَإِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدِّينِ مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ دَاعِيَةٌ لِلْمَقْتِ؛
امام علی(علیه السّلام) به فرزندشان «محمّد حنفيّه» فرمودند: پسر جان، من بر تو از تهيدستي و درويشي ترسانم. پس، از آن به خدا پناه آور، كه تهيدستي و درويشي از دين بكاهد، و خرد را پريشان كند، و دشمني آفريند.
نهج البلاغه، حکمت 311

بعضي از يهوديان به امام علی علیه السّلام عرض كردند: شما هنوز پيامبرتان را به خاك نسپرده اختلاف را آغاز كرديد. امام علی علیه السّلام فرمودند:

ما در جانشيني پس از او اختلاف كرديم نه در او، امّا شمايان هنوز پايتان از آب دريا خشك نشده خدا را منكر شديد و به پيامبرتان گفتيد: «خدايي چون بتهاي كافران برايمان بساز، و او گفت: شما نابخرديد».
نهج البلاغه، حکمت 309

حدیث

احادیث

حدیث معتبر

احادیث معتبر

بانک احادیث