انسان در مواجهه با ممکنات- خواه مجرد و خواه مادی - در آنها یک امر مشترک می‌یابد و آن مرکب بودن آنهاست. عقل حکم می‌کند که اگر موجودی مرکب باشد، راه آن تقدم ذاتی بر کل دارند که مرکب به حسب جوهر ذاتش محتاج...

در امور عامه بحثی تحت عنوان «زیادت وجود بر ماهیت» مطرح، و با ادله محکمی اثبات می‌شود که برخلاف حیثیت وجود- که مشترک بین همه واقعیت‌ها است- حیثیت ماهیت تنها اختصاص به دسته خاصی از اشیا دارد؛ مثلاً گروه...

قبلاً ذکر کردیم در یک دید کلی براهینی که انسان را به خدا می‌رساند سه دسته‌اند که یکی از آن براهین، براهین قرآنی بود. این دسته از براهین را در کتاب‌های مشهور فلسفى از جمله بدایه الحكمه، نهایه الحكمه، الشواهد...

اولین و مهم‌ترین بحثی که در الهیات بمعنی الاخص مطرح است، اثبات واجب تعالى است. البته لازم است قبل از شروع به سؤالات زیر پاسخ داده شود:

«عقل» اصطلاحات گوناگونی دارد: 1- عقل، جوهری است که در مقام ذات و فعل مجرد از ماده است. (در بحث مقولات عشر مطرح شد). 2- عقلی، غریزه‌ای است که به سبب آن انسان ادراک حسن و قبح، در اقوال و افعال و اشیاء می‌کند.

شاید از جمله مسائلی که باید قبل از ورود به بحث حرکت حل شود، این است که جای بحث از حرکت در فلسفه است یا علم طبیعی؟ از تتبع در کتب و آثار فلاسفه معلوم می شود که دو عقیده مختلف در این باره وجود دارد:

در این نوشته درباره‌ی دو مسأله‌ی مستقل فلسفی بحث می‌شود، که طرح بحث آن در دو فصل جداگانه هیچ اشکالی ندارد و بلکه بهتر است. ولی ما به تبعیت از سنت فلسفی کلاسیک این دو را در یک فصل بحث می‌کنیم؛ توضیح اینکه...

شاید قدمت مسأله علیت به قدمت فکر انسان بوده است. همین که انسان اولیه به دنبال چرایی کاری بوده و از علت آن سؤال می‌کرد، نشان می‌دهد که ذهن بشر از ابتدا با این بحث درگیر بوده که آیا وقتی فعلی صورت می‌گیرد...

ماهیت در یک تقسیم بندی اولیه به جوهر و عرض تقسیم می‌شود و گاهی گفته می‌شود، موجودات عالم بر دو قسم‌اند:(1) جوهر و عرض، شاید اینکه جوهر و عرض را از اقسام ممکن به شمار آورده‌اند از این روست که همگی موجودات...

مواد ثلاث یکی از بحث‌های مشترک بین فلسفه و منطق است. در منطق در باب قضایا و تقسیم آنها، جهات قضایا وجوب و امکان و امتناع مطرح می‌شود و در فلسفه در مباحث امور عامه همچنین الهیات، چنین بحثی را مطرح می‌کند...