حکمت متعالیه چیست؟

واژه حکمت متعالیه مدت‌ها پیش از ملاصدرا توسط عرفایی همچون قیصری به کار می رفت. این واژه حتی در آثار برخی از اساتید فلسفه مشاء همچون قطب الدین...

پنجشنبه، 13 خرداد 1400

دیدگاه ملاصدرا درباره معاد

در اینجا دیدگاه ملاصدرا در بحث معاد، با همان ترتیبی که ابن‌سینا دارد، نقل می‌شود. نخست دلایل او را در مورد سه مسئله مقدماتی معاد، یعنی اثبات...

شنبه، 1 خرداد 1400

حکمت متعالیه

در مباحث علت و معلول ثابت شده است که ملاک معلولیت، ضعف وجودی است. پس هرجا بتوان موجود کامل‌تر و قوی‌تر را فرض کرد، به گونه‌ای که موجود ضعیف‌تر،...

يکشنبه، 5 خرداد 1398

معرفی رساله‌ی حدوث العالم صدرالمتألهین شیرازی

رساله‌ای در دوازده فصل به زبان عربی، از صدرالمتألهین شیرازی (م 1050 ق) که موضوع آن، اثبات حدوث زمانی عالم و ردّ قدیم بودن آن است.

يکشنبه، 20 خرداد 1397

حُدوث و قِدَم در هستی‌شناسی و جهان‌شناسی

حدوث در لغت به معنی رخ دادن و روی دادن رویدادی تازه و نیز به معنی پدید آمدن و پیدا شدن امری تازه و نو و مفهوم مقابل آن قِدم است. در اصطلاح فلسفه...

يکشنبه، 20 خرداد 1397

خلافت انسان از دیدگاه ملاصدرا

صدرالمتألهین عقیده دارد برترین و بالاترین نیرو در انسان که بدان شایستگی خلافت الهی پیدا می‌کند، نیروی عقلی است. به نظر او بالاترین صفتی که بدان...

پنجشنبه، 17 خرداد 1397

ثمرهای نظریه‌ی تجسم اعمال در حکمت متعالیه

برای حقیقت تجسم اعمال ثمرهای متعددی ذکر شده است؛ چنان که در خلال مباحث گذشته اشاره شد، از مهم‌ترین ثمرهای آن تبیین چگونگی تناسب جزا و خلود اخروی...

سه‌شنبه، 15 خرداد 1397

امکان تأسیس «سیستم فلسفیِ جدید»

دانش و حکمت، خاصیتی متطوّر داشته و همواره در حال تغییر و دگرگونی است؛ از این رو مسلماً حکمت صدرایی نیز نیازمند بازنگری و ایجاد تحولاتی متناسب...

جمعه، 3 فروردين 1397

وحدت وجود

وحدت شخصی وجود، به عنوان رأی اخیر ملاصدرا در ساحت وجودشناختی، بر بسیاری از مباحث فلسفه‌ی متعارف تأثیر بنیادین داشته است. وحدت شخصیه‌ی وجود عبارت...

سه‌شنبه، 24 بهمن 1396

معرفت نفس

تا پیش از زمانه‌ی ملاصدرا، مباحث نفس در بخش‌های مختلف فلسفه‌ی اسلامی مطرح می‌شد؛ اما ملاصدرای شیرازی، مباحث مربوط به نفس را از مرحله‌ی تکوین...

دوشنبه، 23 بهمن 1396

کاستی‌های روشی در دفاع از ملاصدرا

در شماره‌ی شماره 63، (آذر 1391) مجله‌ی کتاب ماه فلسفه‌ مقاله‌ای به قلم استاد اکبر ثبوت با عنوان «دفاع از فیلسوف: فیلسوف مخالف تقید و مقلدان مخالف...

چهارشنبه، 18 بهمن 1396

وحدت وجود و فردیّت

ریشه‌های اندیشه‌ی وحدت وجود را که به انکار خویشتن، فدا کردن خویشتن و خداگونگی خویشتن می‌انجامد، شاید بتوان تا تفکر هندی دنبال کرد. در واقع، اندیشه...

يکشنبه، 21 آبان 1396

دوگانگی عقل و عاقل

ماهیّت عاقل (همان که عاقل با «من» بدان اشاره می‌کند)، ذاتاً هیچ کمالی ندارد. یعنی ماهیّت عاقل، ظلمانی الذّات است و همه‌ی کمالات- از جمله عقل-...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

دگرسانیِ مغایرت عقل و عاقل و معقول

با توجّه به تباین ذاتی عقل و معقول از سویی، و تباین ذاتیِ عقل و عاقل از سوی دیگر، باید گفت: نمی‌توان «عقل» را واسطه قرار داد و برای این سه، اتِحادی...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

دو گانگی عقل و معقول

معقول چیزی است که به نور عقل کشف می‌گردد (مکشوف). بنابراین کاشف یا «ما بهِ الکشف» (آنچه به واسطه آن کشف صورت می‌پذیرد)، نور عقل است و آنکه کشفی...

پنجشنبه، 27 مهر 1396

نظریّه‌ی تشکیک در وجود در حکمت ایران باستان و فلسفه‌ی اسلامی (1)

نظریّه‌ی تشکیک در وجود یا وحدت در کثرت و کثرت در وحدت و جمع در فرق، مبتنی بر اعتقاد به حقیقت واحد و ذومراتب است؛ و نقشی بنیادی و سترگ در فلسفه...

شنبه، 22 مهر 1396

مفهوم انسان کامل و مصاديق آن

در اين مقاله‌ي کوتاه درباره‌ي مفاهيم و حقيقت انسان کامل و مصاديق و افراد آن در عرفان نظري محيي‌الدين ابن عربي مُرسيائي (560-638) و صدرالدين شيرازي...

چهارشنبه، 25 مرداد 1396

عرفان و فلسفه‌ی صدرایی

صدرالمتألهین با بنیان فلسفه‌ی وجودی متعالی یک مکتب سازمند و حیرت‌انگیز فلسفی را تأسیس کرده که فلسفه‌ی اسلامی را ازهمه‌ی فلسفه‌های گذشته و حال...

دوشنبه، 4 ارديبهشت 1396

وحدت وجود از دیدگاه علامه شعرانی

وجود و هستی، مهم‌ترین موضوع بحث و گفت‌وگو در فلسفه، عرفان و همچنین از موضوع‌های محل بحث در نزد متکلمان بوده و می‌باشد.

چهارشنبه، 23 فروردين 1396

معنای زندگی یا هدف زندگی؟ دیدگاهی صدرایی

هر کس که از منزل خودش به جانب خداوند هجرت کند و او را موت فرا گیرد اجرش با خداست. بحثی که در نظر است مطرح شود و در تفکر جدید بسیار مورد توجه...

دوشنبه، 21 فروردين 1396