جمله هايي کوتاه و عبارت هايي رسا که دل نشين و شورانگيزند و گاه حالت شعر دارند را « مَثَل » نامند. « مَثَل » علي رغم اختصار و اندکي کلمات، بسيار جالب، نغز و دل پسند است وچه بسا مثلي کوتاه، به جاي جمله اي...

می‌گویند غلامی، خیلی تنبل بود و هر وقت تشنه می‌شد دعا می‌کرد: «الهی آقا بخواهد!» تا شاید به این طریق مجبور شود از جا بلند شود و خود نیز جرعه‌ای آب بنوشد.

خواجه‌ای، خوش خدمتی غلام خود را پیش جمعی می‌ستود و می‌گفت: آن‌چنان این غلام وظیفه‌شناس است که وقتی او را به جایی می‌فرستم، چون در راه به چیزی توجه ندارد، لحظه بازگشتنش را هم می‌توانم پیش‌بینی کنم. حاضران...

پس از آنکه سلیمان به اراده خداوند بر همه جهان و انسان‌ها مسلط شد از پیشگاه خداوند خواست که اجازه فرماید تمام جانوران روی زمین و مرغان هوا و ماهیان دریا یک روز مهمان او باشند، یعنی تهیه خوراک کلیه مخلوقات...

چون امیر تیمور، فارس را بگرفت و امیر منصور را بکشت، خواجه حافظ شیرازی را طلب کرد. چون حاضر شد، تیمور آثار فقر را در چهره او نمایان دید و گفت: ای حافظ من به ضرب شمشیر تمام روی زمین را خراب کردم تا سمرقند...

درباره ریشه این مثل آورده‌اند: روزی «جُحی» برای خرید درازگوشی به بازار رفت. مردی پیش آمد و پرسید: کجا می‌روی؟ گفت: به بازار می‌روم که درازگوشی بخرم. گفتش: بگوی «ان‌شاء‌الله». گفت: چه جای ان‌شاء‌الله باشد...

به حاتم طایی گفتند: «از تو بزرگ‌همت‌تر در جهان دیده‌ای یا شنیده‌ای؟»‌ گفت: «بلی!‌ یک روز، چهل شتر برای امرای عرب قربانی کرده بودم. پس برای حاجتی بیرون رفتم. خارکنی را دیدم، پُشته فراهم کرده است. به او...

«حسن میمندی»‌ را گفتند سلطان محمود چندین بنده صاحب جمال دارد که هر یکی بدیع جهانی‌اند. چون است که با هیچ یک از ایشان میلی و محبتی ندارد چنان که با ایاز که زیادت حسنی ندارد؟ گفت:‌ «هر چه در دل فرود آید...

یکی طفل دندان برآورده بود * پدر سر به فکرت فرو برده بود که من نان و برگ از کجا آرَمَش؟ * مروّت نباشد که بگذارمش چو بیچاره گفت این سخن نزد جفت * نگر تا زن او چه مردانه گفت مخور گول ابلیس، تا جان دهد * هر...

مردی از دهکده گراش (نزدیک شهرستان لار) به شهر آمده بود. در بازار از دکه باروت سازی گذشت که شوره می‌پخت. هر دم آتش زیر دیگ را تیز می‌کرد و چون دیگ به کف می‌نشست با جارویی که در دست داشت بر کف‌ها می‌کوفت...