مهم‌ترین بحث در عرفان نظری پس از «توحید»، بحث «انسان كامل» است. بزرگان اهل معرفت، در باب انسان كامل پس از بیان مفهوم كلی آن، در جهات متعدد آن سخن رانده‌اند.

بحث در مضمون مشترک هفت سوره‌ای است که آغاز آنها «حم» است، و آن سوره‌ها به نام «حوامیم سبعه» معروفند. مهمترین مضمون مشترک این هفت سوره، همانا تبیین اصل وحی، و بیان آغاز وحی، و تشریح ره‌آورد وحی بود.

حضرت آیت الله شاه‌آبادی که در عرفان از محضر ملکوتی و معنوی آیت الله میرزا هاشم گیلانی اشکوری کسب فیض نموده، از جمله عارفان نادر و واصلان کاملی است که در جمع ظاهر و باطن به نیکویی درخشیده و اسوه‌ای ماندگار...

عشق حق در تمام ذرات عالم ساری و جاری است و نشانه آن، حرکت و عدم سکون عالم است. از مکان تا زمان، از ریزترین‌ها چون الکترون‌ها تا عظیم‌ترین‌ها مانند کهکشان‌ها، همه در حال جنبش و دگرگونی است؛ تغییر و تحولی...

شناخت فطرت با شناخت نفس ارتباط مستقیم دارد؛ بلکه همان شناخت نفس است، و به مصداق «من عرف نفسه فقد عرف ربه» شناخت نفس، شناخت رب و معبود انسان است و شناخت مبدأ و معاد یکی است؛ زیرا انسان از همانجا که آمده...

همگی مخلوقات بر توحید خلق شده‌اند. نحوه‌ی وجود، حرکات، سکنات، فضائل و خصائل آنها، همگی حکایت از این نحوه خلقت دارد و همه‌ی خلائق بر ربوبیت و الوهیت حضرت حق تعالی اقرار می‌کنند.

قرآن کریم از انسان کامل به عنوان «اُسوه‌ی حسنه» و الگوی برتر یاد کرده و فرموده است: قطعاً برای شما، رسول خدا سرمشق نیکو است؛ برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند.

یکی از اسرار وجودی فاطمه زهرا که امام خمینی به آن اشاره کرده آن است که فاطمه، معجزه‌ی تاریخ و افتخار عالم وجود است. حضرت امام در مقام تبیین این حقیقت می‌گوید:

انسان کامل به جهت آن‌که مظهر تمام اسماء و صفات الهی است، تجلیگاه همه کمالاتی است که برای انسان، بلکه برای وجودات امکانی قابل تصور است؛ به همین سبب از انسان کامل به «کون جامع» یاد می‌شود؛ زیرا براساس:

یکی از اسرار وجودی فاطمه زهرا (علیهاالسلام) ظهور حقیقت لَیْلَةُ الْقَدْرِ است. امام خمینی (رحمةالله) ضمن بحثی عرفانی درباره لَیْلَةُ الْقَدْرِ و این که حقیقت لَیْلَةُ الْقَدْرِ، ائمه معصومین (علیهم‌السلام)...