با بررسي تاريخي به نظر مي رسد كه پيامبر به اصحاب خويش كيفيت اجتهاد عقلي در فهم نصوص شرعي ( ‌قرآن يا سنت ) را آموخته است و برخي از آيات قرآن خود دربردارنده براهين عقلي هستند مثل: « لَوْ کَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ...

مقصود از روش تفسير عقلي آن است كه آيات قرآن به استناد و كمك عقل تفسير شوند و معنا و مراد الهي با استدلال و برهان معلوم گردد و در اين جهت عقل در رديف ديگر منابع مهم قرار مي گيرد.

معتزليان، براي درك حقايق قرآن، عقل را سلاحي قاطع مي دانستند و براي تأييد نظر خود به امر خداوند كه در آيات مختلف انسانها را به استفاده از عقل فراخوانده است، استناد مي كردند. به زعم ايشان « هرچه كه به عقل...

اصل عقل امساك، نگهداري و منع چيزي است. همچنين به نيروي پذيرنده علم و دانش و علمي كه انسان با اين نيرو كسب مي كند، عقل گفته مي شود؛ برخي از صاحب نظران لغت گفته اند:

تفاسير روايي اهل سنت،‌ حاصل كوشش مفسران اهل سنت است. ضمن آنكه تعدادي از آنها از گرايش خاصي مانند فقهي، كلامي و. . . نيز بهره مند بوده اند كه در ضمن معرفي، به گرايش آنها نيز اشاره مي شود. آنان، روايات نبوي...

تفاسير روايي شيعه كه عالمان بزرگ تشيع در فراهم آوردن آن، زحمات فراواني را تحمل كرده اند و خداوند متعال به آنان توفيقات وافر داده تا به تدوين آن همت گماشته اند، براي شيعيان، گنجينه هاي گرانقدري هستند كه...

برخي از ناقدان تفسير روايي از جمله مستشرقان و برخي از عالمان اهل سنت، تفسير قرآن را به كمك روايات، نادرست دانسته و چنين روشي را نقد نموده اند:

تفسير روايي، تفسير قرآن با توجه به روايات نبوي يا ائمه معصومين عليهم السلام است، اگر از نوع روايت معتبر و صحيح باشد، ترديدي در اعتبار آن نيست و چنين تفسيري همسان تفسير قرآن به قرآن بوده و از بهترين تفسيرها...

شيعيان، كه پيروان اهل بيت عليهم السلام هستند و دوازده امام معصوم عليهم السلام را پيشوا و ائمه خود مي دانند، در تفسير آيات، همان روش اهل بيت عليهم السلام را دنبال كرده اند. شيعيان همچون اهل سنت، اعم از...

دوره صحابه آغاز تفسير بود. اساس تفسير را غالباً روايات و احاديث منقول از پيامبر صلي الله عليه و آله تشكيل مي داد. گرچه تفسير در اين دوره به شكل ابتدايي، يعني به صورت گزارش روايات پيامبر صلي الله عليه و...