بدان که ميان عالم اجسام و عالم ارواح مجرده، عالم ديگري هست که « بزرخ » ناميده مي شود و به آن عالم اشاره دارد اين آيه ي کريمه که: « دو دريا را روان و رها ساخت. تا به يکديگر برسند، ميانشان حايل و واسطه اي...

بدان که نخستين تجلّي خداي سبحان بر خويشتن، و نخستين اظهارش در وجود خويش که به منزله ي هيولاي کلّي است که از آن به عنوان « نفس رحماني » تعبير مي شود، عبارت است از صورت عقليّه اي که صورت نفس کلّي از آن

از آن جا که وجود، اساسي ترين اصل جهان بيني عرفاني بوده و عرفان مکتبي است که در عين رابطه و پيوند تنگاتنگش با عواطف و احساسات و جاذبه ها و نيازهاي روحي بشر، با حوزه عقل و انديشه دير آشنا و بيگانه است لازم...

هر چه به عنوان « غير حق » و « ماسوا » باشد، در حقيقت به منزله ي امواجي است در درياي ناآرام، که بي ترديد اگر چه موج از آن لحاظ که عرضي است قائم به آب، غير از آن است، اما به لحاظ وجود و حقيقتش چيزي جز آب...

از آن جا که مقوّم يک حقيقت، مقوّم افراد آن نيز مي باشد، احاطه و قيّوميّت ذاتي حق تعالي به ماسوا نيز روشن و آشکار مي گردد. و هم چنين اوّل و آخر بودن، چه او مبدأ و منتهاي همه است. چنان که فرمود: « بازگشت...

و چون وجود، عين واجب است ديگر ذاتاً، نه جوهر خواهد بود و نه عرض، زيرا تحقق جوهر و عرض با وجود بوده بدون وجود، تحقّق خارجي ندارند.

و نيز وجود به يکي از اعتبارات زير مي تواند داراي افراد شود: يا به اعتبار ظهورش به صورت حقايق موجودات و صيرورتش عين ماهيّات متکثّره ي جوهريه، بر حسب تجليّات مختلف، پس از آن که واحدي بود حقيقي و بلا تعدّد.

و آن وجود واجب عين حقيقت وجود است؛ يعني کلّ طبيعي وجود که از آن به عنوان: « وجود مطلق » تعبير مي شود. چه اگر عين حقيقت وجود نبوده باشد، يا بايد حقيقت ديگري باشد، غير از حقيقت وجود، که وجود بر آن عارض شده...

قيصري در اين بخش مسائل مهمي را درباره ي حقيقت هستي از ديدگاه عرفا مطرح مي کند که ما آن ها را ضمن چند مسئله بحث مي کنيم. نخستين آن ها مسئله ي اثبات واجب است، اما پيش از پرداختن به اثبات واجب، مسائل ديگري...

اگر چه در عرفان و تصوّف بررياضت و مجاهده تأکيد شده است، امّا همان گونه که گفته شد کوشش انسان بدون جذبه و کشش الهي فايده و نتيجه اي ندارد. اما از طرفي، اگر جذبه اي حاصل آيد بسا که نيازي به کوشش نباشد و...