از جایگاه تاریخ در طبقه‌بندی علوم در کتاب‌های نخستین متفکران مسلمان نظیر کِندی و ابوزید بلخی، آگاهی در دست نیست. برخی از اندیشمندان نیز، مانند فارابی و به پیروی از او ابن سینا، به تأسی از دانشمندان یونانی،...

چگونگی بینش و نگرش نسبت به « علم تاریخ » در دوران حیات فکری بشر، از دوران باستان تا قرن بیستم، مطالبی ‌است که‌‌این مقاله سعی در تبیین مختصر آن کرده است. جایگاه علم تاریخ در گفتمان فلسفی‌ یونان باستان،...

از مسائل با اهمیت اما مغفولِ تاریخ، دوره سازی تاریخی و شناخت تاریخی آن است. با وجود کاربرد بسیارِ انواع و اقسامِ دوره‌های تاریخی از سوی استادان و پژوهشگرانِ تاریخی، شناخت مبانی و نحوه حادث شدن این دوره‌ها...

طی قرن‌های 16 تا 18، هم زمان با پیشرفت‌های عقلی و علمی‌ بشر، شرایط برای تبدیل تاریخ به علم فراهم آمد. مورخان خواهان تبدیل تاریخ به دانشی کاملاً دنیوی شدند. در‌ این دوره جست و جو و مطالعه‌ی آثار مورخان...

همان گونه که قبلا گفته شد، دانش تاریخ به مانند بعضی از علوم اجتماعی دیگر جدیدالتأسیس نیست و همه‌ی اصول و مبانی آن در دوره‌ی معاصر شکل نگرفته و وارد فضای علمی ما نشده است. معرفت تاریخی به شکل سنتی خود در...

مبحث امروز ما بحران در روش شناسی تاریخ است. برای روشن شدن مقوله روش شناسی ابتدا باید به تعریف مفاهیم پرداخت. خلط مفهومی نابجایی میان روش شناسی و روش تحقیق صورت گرفته است، که بهتر است ابتدا این مفاهیم را...

گذشته‌های تاریخی چگونه ایجاد می‌شود؟ آفرینش گذشته‌های تاریخی بدیهی به نظر می‌آیند؛ اما، ما مطمئنیم که مورخان کار خود را بازسازی می‌نامند نه آفرینش. از نظر مورخان، گذشته را شواهد آن بازنمایی می‌کند، حتی...

آیا تاریخ ساخته‌ی دست مورّخان نیست؟ آیا به نتایج تحقیقات مورخان می‌توان اعتماد کرد؟ علل گوناگونی تحلیل‌های مورّخان چیست؟ آیا می‌توان امیدوار بود روزی راجع به چیستی و چرایی وقایع تاریخی یا حداقل یک واقعه‌ی...

موضوع نشست امروز ما شاید یکی از سهل‌ترین و در عین حال صعب‌ترین موضوع پژوهش‌های تاریخی است. موضوعی بسیار با اهمیت که از روزی که ارسطو تاریخ را فضل دانست، تا امروز معضل اهل تاریخ بوده است. عینیت در

روند تخصصی شدن علوم مسیری است که از عصر روشنگری، انقلاب صنعتی و چرخش دیدگاه‌ها نسبت به جهان اطراف خودنمایی کرد، تحت تأثیر تفکر تجربه گرایی (empiricism) و بعد اثبات گرایی (positivism) رفته رفته