فایده حفظ وحدت از منظر عقل
عقل به انسان حکم می کند که بدنبال منافع شخصی خویش باشد، امّا از آنجا که انسان موجودی اجتماعی است و لازمه ادامه حیاتش مشارکت در امور اجتماعی است. و راه حلّ رسیدن به اهدافش را در همسو نمودن اهدافش با اهداف جامعه می بیند فلذا به ناچار برای رسیدن به بعضی از خواسته هایش اهداف خویش را همسو با اهداف جامعه می گرداند؛ در واقع عقل حکم می کند از طریق وحدت با سایر هم کیشان خویش به اهداف خویش برس و از این فایده وحدت تو هم بهره ببر.فواید حفظ وحدت از منظر قرآن
الف) نصرت و پیروزی
انسان به صورت عادی و طبیعی خواهان نصرت و پیروزی است و برای پیروزی مبارزه می کند خواه این مبارزه مبارزه سیاسی باشد خواه اقتصادی و یا فرهنگی باشد اما آن چیزی که مهم است اصلی ترین عامل پیروزی برای حرکت هایی که به اجتماع مربوط می شود وحدت و همبستگی هرچه بیشتر و بالا بردن وسعت دایره افراد همراه است.خداوند متعال در آیه 214 سوره بقره ثمره وحدت را نصرت و پیروزی اعلام کرده و می فرماید:«أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلواْ الْجَنَّةَ وَ لَمَّا یَأْتِکُم مَّثَلُ الَّذِینَ خَلَوْاْ مِن قَبْلِکُم مَّسَّتهُمُ الْبَأْسَاءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُواْ حَتىَ یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُ مَتىَ نَصْرُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیب».
آیا (شما مؤمنان) گمان کردهاید که داخل بهشت مىشوید و حال آنکه هنوز حالات کسانى که پیش از شما درگذشتهاند براى شما نیامده! آن ها را زیانهاى مالى و بدنى رسید، و متزلزل و مضطرب شدند تا جایى که فرستاده خدا و کسانى که با او ایمان آورده بودند مى گفتند: نصرت و یارى خدا کى مى رسد؟ (گفتیم) آگاه باشید که حتما نصرت خدا نزدیک است.
البتّه وحدت غیر کثرت افراد است. ای چه بسا گروه اندکی بر گروه کثیری غلبه پیدا کنند و علّت آن علاوه بر ایمان قوی و اعتقاد راسخشان، وحدت و یکپارچگی نظامی آنان است؛ از همین رو وحدتی که منتج به نصرت می شود ارتباطی با کثرت افراد ندارد، بلکه مهمّ یک دل شدن و یک صدا شدن گروه های مختلف اسلامی در برابر دشمنان تا دندان مسلّح خارجی و غربی است.
امری که متأسّفانه کشورهای اسلامی از این نعمت الهی غافل هستند و با دست دادن با شیطان بزرگ ذلّت و خفّت و خواری را برای کشور خویش به ارمغان می آورند و چه ذلّتی از این جمله بالاتر که شما را در رسانه های جهانی گاو شیر ده معرفی کنند؟!
ب) اقتدار و قدرت
اقتدار را می توان اصلی ترین عامل آرامش معرفی کرد چرا که تا زمانی که اقتدار نباشد دارائی های یک ملت از مال دنیا گرفته تا عرض و ناموس و آبرویشان توسط ابرقدرتها به غارت می رود. بر اساس آیه 65 سوره ص، اقتدار و قدرت یکی از ثمرات وحدت امّت اسلامی است.« قُلْ إِنَّمَا أَنَا مُنذِرٌ وَ مَا مِنْ إِلَاهٍ إِلَّا اللَّهُ الْوَاحِدُ الْقَهَّار ».
بگو: جز این نیست که من بیمدهنده هستم و بس (نه مأمور به جنگ و نه فعلا موظف به اجراى احکام و نه پاداش و کیفردهنده) و هیچ معبودى جز خداوند یکتا (در الوهیت و ربوبیت و عبادت و طاعت) و قهّار (و غالب بر همه هستى) نیست.
اقتدار، در سایه ى وحدت است. «الْواحِدُ الْقَهَّارُ» (در قرآن شش مورد کلمهى قهار آمده که در کنار همهى آنها کلمهى واحد است).[1] داستان معروفی هست پدری در هنگام مرگ فرزندانش را جمع کرد و به آن ها گفت هر کدام چوبی را بشکنید، که براحتی این کار را انجام دادند و بعد گفت حالا همه چوب ها را کنار هم بگذارید و بشکنید، که موفق به این کار نشدند. این پدر دلسوز تجربه عمر خویش را در قالب یک مثال بدان ها فهماند که اگر کنار هم باشید، با هم متّحد باشید و پشت یکدیگر درآیید، کسی توانایی مقابله با شما را نخواهد داشت و پیروزی از آن شما خواهد بود.
.jpg "اثرات وحدت در امّت اسلامی")
ج) محبّت و الفت بین مؤمنین
وحدت و الفت و محبّت، از نعمتهاى الهى است که خدا از آن یاد کرده و آن را بر مردم و پیامبر، منّت نهاده است.[2] یکی از برکاتی که وحدت برای امت اسلامی دارد الفت و محبتی است که در سایه وحدت به وجود می آید و در پرتو آن جامعه به امنیت روانی می رسد قرآن کریم درباره الفت و دوستی بین مسلمین می فرماید:« وَ أَلَّفَ بَینَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنفَقْتَ مَا فىِ الْأَرْضِ جَمِیعًا مَّا أَلَّفْتَ بَینَ قُلُوبِهِمْ وَ لَکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیم».[3]
و میان دلهاى آنها الفت افکند، که اگر همه آنچه را در روى زمین است خرج مىکردى نمىتوانستى میان دلهایشان الفت افکنى و لکن خداوند میانشان الفت افکند، که همانا او مقتدر غالب و داراى حکمت است.
د) جلوگیری از جنگ و نزاع
قبایل عرب تا پیش از گرایش به اسلام، گرفتار دشمنى عمیق با یکدیگر بودند. أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ ... ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِم.[4] امّا با ظهور و بروز اسلام و قرآن به رهبری پیامبر اکرم(ص) که اخلاق اسلامی را به سایر نقاط منطقه صادر می نمود و یا با تلاوت زیبا و خوش قرآن مردمان را مجذوب خویش می کرد، سبب اتّحاد و همدلی بین قلوب می گشت و باعث توقّف خونریزی های بیش از پنجاه ساله بین قبایل عرب گشت.ذ) افزایش شوکت مسلمین
اگر وحدت سپاهیان بگونه ای رخ بدهد که تعداد افراد آنان بقدری زیاد شود که تا نگاه دشمنان بدان بیافتد از آن بترسند، این وحدت موجب شوکت و جلال مسلمین خواهد بود و پنجاه درصد از پیروزی را قبل از شروع جنگ بحساب جبهه مسلمانان رقم خواهد زد. قران کریم اختلاف و تفرقه را عامل ضعف مسلمین و از بین رفتن عظمت و شوکت مسلمین دانسته و هشدار می دهد:« وَ أَطِیعُواْ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَا تَنَزَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَ تَذْهَبَ رِیحُکُمْ وَ اصْبِرُواْ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِین».[5]
و از خدا و فرستاده او (در فرامین مولوى آنها) فرمان برید و با هم نزاع و ستیزه مکنید که سست و بیمناک مىگردید و تسلط و حکومتتان از میان مىرود، و نسیم پیروزى بر شما نمىوزد. و شکیبایى کنید، که همانا خدا با شکیبایان است.
ر) رهایی از عذاب الهی
خداوند متعال خود واحد و احد است و در تمامی امورش وحدت و یکپارچگی را رعایت نموده است. از همین باب هست که جهان منظّم و هماهنگ در حال چرخش است. خداوند فلسفه بعثت انبیایش را وحدت و یکی کردن دل های تمامی مردم جهان قرار داده است.با این اوصاف کسانی که بدنبال ایجاد وحدت باشد مورد رحمت الهی خواهند گرفت و از عذاب الهی نجات خواهند یافت. زیرا که حضرت باری تعالی با ممانعین وحدت برخورد سخت و عذابی دردناک خواهد کرد.«و لاتَکونوا کالَّذینَ تفرَّقوا و أختَلِفوا مِن بَعدِ ماجاءَهُمَ البیِّناتُ و اولئِکَ لَهُم عذابٌ عظیم».[6]
و مانند کسانى (از یهود و نصارى) مباشید که پراکنده شدند و پس از آنکه دلایل روشن به آنها رسید اختلاف نمودند، و آنها را عذابى بزرگ است.
فواید حفظ وحدت از منظر رسول خدا(صلی الله علیه و آله)
نبی مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) نیز با توجه به اهمیت همبستگی امت اسلامی فوایدی را برای وحدت اسلامی بیان فرموده اند:الف) همدردی از یکدیگر
طبق قوانین و قراردادهایی که بین کشورها بسته می شود، کشورهایی که با هم متّحد می شوند، درصورت بروز جنگ، قحطی و یا سایر موارد بحرانی دیگر که کشور درگیر از پس مشکلات به تنهایی بر نمی آید کشور دوست و همسایه و متّحد به داد او و مردمانش می رسد. پیامبر اکرم(ص) می فرمایند:« تَری المؤمنینَ فی تَراحُمِهِم، وَ تَوادِّهِم، و تَعاطُفِهِم، کَمَثَلِ الجَسَدِ، اِذَا اشتَکی عُضوٌ تَداعی لَهُ سائِرُ جَسَدِهِ بِالسَّهَرِ وَ الحُمَّی».[7]
یعنی مؤمنان در شفقت، دوستی و مهربانی با یکدیگر مانند اعضای یکدیکرند که اگر عضوی از آن به درد آید، سایر اعضا بی قرار می گردند و تب می کنند.
ب) استحکام و نفوذ ناپذیری
امت اسلامی از بدو بعثت نبی مکرم اسلام پیوسته مورد مکر و حیله دشمنان بوده و آنها با تمام وجود تلاش کردند که به هر طریق ممکن این دین نوپا را نابود کنند و اگر نبود اتحاد امت اسلامی در سالهای نخستین بعثت یقینا اسلام با نفوذ دشمن رو به نابودی می رفت؛ پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) در این خصوص فرمودند:
یعنی مؤمنان برای یکدیگر مانند اجزای یک ساختمان هستند که باعث تقویت واستحکام یکدیگر می شوند. سپس رسول الله انگشتانش را داخل یکدیگر نمودند(و با این کار استحکام را به حاضرین نشان دادند)...».
ج) اراده خداوند گره در اراده جمع
در روایت معروف یَدُاللهِ عَلی الجَماعَة.[9] دست و قدرت خداوند همراه با جماعت است. خداوند تأکید بر جمع شدن و اتّحاد دارند، زیرا که خداوند با اجتماعات می باشد. زیرا که خدواند انسان ها را بگونه ای آفریده است که در بستر اجتماع رشد پیدا کنند و اینکه انسان ها فردگرا باشند و بتنهایی بدنبال سعادت باشند و کاری به اجتماع اطرافشان نداشته باشند مطلوب مولی نیست و ای چه بسا مورد غضب الهی نیز قرار بگیرند. پیامبراکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند:«الجَماعَةُ رَحمَةٌ وَالفُرقَةُ عذابٌ».[10]
جماعت و وحدت مایه رحمت الهی و تفرقه باعث عذاب الهی است.
حرف آخر
اینها همه فقط گوشه ای از آثار وحدت بین امت اسلامی از منظر قرآن و حدیث است و اگر تتبعی وسیع تر صورت بگیرد یقینا مجموعه گسترده ای از فوائد و اثرات وحدت امت اسلامی گرد آوری می شود.پی‌نوشت:
[1] قرائتى، محسن، تفسیر نور، 10جلد، مرکز فرهنگى درسهایى از قرآن - ایران - تهران، چاپ: 1، 1388 ه.ش. تفسیر نور، ج8، ص124.
[2] تفسیر نور، ج3، ص350.
[3] سوره انفال، آیه 63.
[4] تفسیر نور، ج3، ص350.
[5] سوره انفال، آیه 46.
[6] سوره آل عمران، آیه 105.
[7] صحیح بخاری، ص 6011.
[8] بخاری :6027.
[9] زادالطالبین، ص12.
[10] نهج الفصاحه، کلمه ی قصار3.
