ورزش باستانی
تاريخ و فرهنگ زورخانه
سقف اصلي زورخانه که گود در زير آن واقع شده ، بلندتر از سقف هاي ديگر بناهاست و در بالاي اين سقف پنجره اي براي روشنايي نصب گرديده و درب ورودي به مقداري کوتاه است که بايد با قامت خم شده از آن عبور کرد و اين اولين نشانه فروتني و تواضع جبري کسي است که وارد زورخانه مي شود .
زورخانه جاي نيکان ، پاکان و مکتب فتوت و جوانمردي است . ادب ، صفا ، فروتني و گذشتي که بين ورزشکاران زورخانه حاکم است در جوامع ديگر کمتر ديده مي شود .
اصطلاحات زورخانه
زمان ورود
گود زورخانه بستگي به تناسب بنا بعضي مربع و بعضي مسدس ساخته شده است و در لبه ي گود بجاي هزاره ، چوب هايي نصب کرده اند تا بر اثر ضرب دست کشتي گيران يا جست و خيز ورزشکاران ريزش نکند .
سابقاً هنگام ساختن گود ، ابتدا مقداري بوته ي صحرايي خشک روي هم مي گذاشتند و روي آن را با قشري از خاکستر و بعد با خاک رس مي پوشانيدند و در نتيجه ته گود مدتها حالت فنري داشت و بعد از چند سال مجدادا خاک گود را برداشته زيرسازي آن را تجديد مي کردند . ليکن اکنون اين رويه متروک گرديده و اغلب سطح گودها با تخته يا فيبر و انواع کفپوش ها پوشانيده مي شود .
در يکي از غرفه ها که مدخل زورخانه محسوب مي شود ، سکويي به نام سردم براي نشستن مرشد زورخانه ساخته اند . سکويي مدور يا مربع به ارتفاع يک متر و بعضي قدري بلند تر ، در جلوي سردم و به طرف گود ، چوب بستي مي سازند براي آويختن زنگ و نصب پرهاي قو (معروف به ابلق) که در ارتش قديم به جاي درجه بهکلاي خود نصب مي شده و همچنين ساير مظاهر پهلواني و شجاعت از قبيل پوست پلنگ ، زره ، شمشير و سپر در جلوي سردم اجاقي است که براي گرم کردن ضرب و نيز قهوه جوش مخصوص طبخ زنجبيل و دارچين که بعد از به ورزشکاران خورانده مي شود پهلوي آتش اين اجاق قرار مي گيرد . خوردن زنجبيل و دارچين دم کرده يا پخته پس از ورزش در زورخانه علاوه بر تغيير ذائقه گويا براي رفع رطوبت گود بوده است .
چراغ سردم
چنانچه مشهور است ميل زورخانه به منزله گرزي است که در جنگهاي قديم به کار مي رفته که ميل ها به تدريج از آهن به چوب تغيير يافته و از شکل گرز خارج و به صورت فعلي درآمده است و غرض از ميل گرفتن عادت دادن دستها به استعمال گرز در جنگ بوده است .
انواع ميل زورخانه
* نوعي از چوبهاي سفيد رنگ و کوچک براي ميل بازي و شيرين کاري که دسته هاي آن را تا حد امکان بلندتر مي ساختند تا در موقع بازي ، چرخاندن ، پرتاب کردن و رها کردن آن به راحتي انجام شود .
* در سالهاي دور ميل هاي ديگري هم در زورخانه وجود داشته اند که عبارت بود از يک يا دو جفت ميل بسيار سنگين که اکنون استفاده از آنها مرسوم نيست .
ميل بازي
ميل هاي بزرگ
سابقاً معمول نبود ورزشکاران ميلهاي خود را دسته جمعي از جاي خود بلند کنند ، بلکه جلوتر ازهمه ، کسي که نسب سيادت داشت ميل خود را با آهنگ ضرب بلند کرده و چند حرکت مختصر به صورت ميل بازي انجام داده و ميلها را روي شانه خود مي گذاشت و بعد از اين عمل از پيشکسوت ترين نفر شروع و به اشخاص مبتدي ختم مي گرديد که در حال حاضر اين رويه ترک شده است و براي جلوگيري از اتلاف وقت همه افراد ميل ها را دفعتاً بر روي شانه هاي خود مي گذارند .
براي ميل گرفتن شمارشي معمول نيست ، بلکه مرشد زورخانه با آهنگ ضرب و خواندن اشعار ورزشکاران را مشغول مي دارد و همين که ميان دار ميل ها را از روي شانه به روي زمين آورد سايرين هم از وي تبعيت کرده و ميلها را به جاي خود مي نهند .
گورگه
منبع:www.jjtvn.ir
