نویسنده: حمید وثیق زاده انصاری
منبع:راسخون
منبع:راسخون
بیماری آسم بر روی سیستم تنفسی فرد مبتلا اثر می‌گذارد. با وجود آنکه علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما معمولاً به علت واکنش‌های آلرژیک رخ می‌دهد. از علائم آسم می‌توان اشکال در تنفس، خس خس سینه و نفس نفس زدن را نام برد. این مقاله اطلاعاتی درباره‌ی علل گوناگون این بیماری ارائه می‌دهد.
نام این بیماری از یک کلمه‌ی یونانی به معنای نفس نفس زدن گرفته شده است. اساساً آسم نوعی بیماری مزمن است که طی آن راه‌های هوایی توسط عوامل زیست محیطی یا مواد حساسیت زای محرک آسم، تحریک می‌گردند. راه هوایی به دو طریق به محرک‌های آسم پاسخ می‌دهند: 1) واکنش ازدیاد حساسیت 2) التهاب. این دو واکنش سبب بروز علائمی نظیر سرفه، خس خس سینه، تنگی نفس یا تنفس دشوار و پر زحمت می‌گردند.
واکنش ازدیاد حساسیت:
در این حالت، با استنشاق مواد حساسیت زا یا هر ماده‌ی محرک دیگر، عضلات صاف راه‌های هوایی منقبض می‌گردند. انقباض راه‌های هوایی در پاسخ به ماده‌ی حساسیت زا یک واکنش طبیعی در بدن است، هرچند در بیماران آسمی این انقباض موجب نوع خاصی از واکنش ازدیاد حساسیت و پاسخ بیش از حد راه‌های هوایی می‌گردد.
در افرادی که مبتلا به آسم نیستند، با استنشاق ماده‌ی محرک و آسیب رسان، عضلات راه‌های هوایی ریلکس و همچنین منبسط می‌شوند تا ماده‌ی خارجی را از ریه‌ها خارج کنند. هرچند، در افراد مبتلا به آسم، عضلات راه‌های هوایی ریلکس نمی‌گردند و در عوض محدود و باریک می‌گردند، و سبب نفس نفس زدن یا تنگی نفس می‌شود. به نظر می‌رسد در افراد مبتلا به این اختلال تنفسی، نقص در عضلات صاف آن‌ها وجود دارد.
التهاب:
التهاب به دنبال مرحله‌ی واکنش ازدیاد حساسیت رخ می‌دهد. هنگامی که راه‌های هوایی در معرض مواد حساسیت زا یا هر عامل زیست محیطی محرک دیگری قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی وارد عمل می‌شود و عوامل ایمنی مانند سلول‌های سفید خون را به محل منتقل می‌کند. این تجمع سلول‌های سفید خون، موجب تورم، تجمع مایع و تولید مخاط ضخیم چسبنده در محل می‌گردد. این اتفاقات در مجموع موجب تنگی نفس، خس خس سینه، و ناتوانی در دم و بازدم مناسب و سرفه‌ی خلط دار می‌شود.
این پاسخ التهابی افراد مبتلا به آسم حتی از نوع خفیف را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
چه عواملی دقیقاً سبب ایجاد حمله‌ی آسمی می‌گردند؟
در حالیکه دقیقاً مشخص نیست چه عاملی سبب ایجاد حمله‌ی آسم می‌گردد، تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری عوامل نظیر ژنتیک، رشد دوران کودکی، رشد و تکامل نامناسب سیستم ایمنی و ریه‌ها، عوامل زیست محیطی و انواع متنوعی از عفونت‌ها می‌توانند موجب تحریک آسم شوند.
آسم و ژنتیک:
دانشمندان و پزشکان تأیید کرده‌اند که آسم یک بیماری ژنتیکی است. اما، آن‌ها هنوز ژن یا ژن‌های دخیل در این بیماری را شناسایی نکرده‌اند. به نظر می‌رسد، ژن‌های دخیل در آسم، مرتبط با سیستم ایمنی و ریه‌ها می‌باشند. بسیار معروف است که بیماری‌های آتوپی، مانند آسم، رینیت آلرژیک، و آماس پوست یا اگزما، در خانواده‌ها رخ می‌دهد.
آسم و سیستم ایمنی:
تحقیقات مشخص کرده‌اند که سیستم ایمنی بالغین و کودکان با مشکلات تنفسی کاملاً متفاوت از سایرین به فاکتورهای محیطی پاسخ می‌دهند. افراد مبتلا به آسم به طور کلی حساس هستند و دارای واکنش‌های آلرژی به عواملی که برای دیگران بی آزار هستند، می‌باشند. مواد معمولی مانند شوره‌ی سر گربه، کپک قارچی، و دانه‌ی گرده سب واکنش بیش از حد سیستم ایمنی افراد آلرژیک و حساس می‌گردند. گاهی، سیستم ایمنی حتی در برابر باکتری‌‌ها و ویروس‌ها نیز واکنش بیش از اندازه نشان می‌دهد، که این واکنش احتمال حمله‌ی آسمی را افزایش می‌دهد.
آسم و کودکی:
نخستین ماه‌ها و همچنین سال‌های زندگی یک کودک از لحاظ مستعد شدن برای ابتلا به این بیماری، دوره‌ی حیاتی برای او محسوب می‌شود. و این به علت ناهنجاری‌هایی در رشد و نمو ریه‌ها رخ می‌دهد. نوزادانی که نارس متولد می‌شوند به علت اینکه ریه‌های آن‌ها در زمان تولد کاملاً رشد و تکوین نیافته‌اند، عملاً مستعد ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌های تنفسی می‌باشند. گاهی، یک عفونت می‌تواند سبب التهاب و در نتیجه موجب آسیب بافت ریه‌ها گردد.
آسم و محیط زیست: عوامل غیر ایمونولوژیک یا غیر آلرژیک متعددی در محیط زیست وجود دارند که می‌توانند حمله‌ی آسم را تحریک کنند. هنگامی که فرد حساس و مستعد ابتلا به آسم در معرض این مواد محرک قرار می‌گیرد، احتمال بیشتری وجود دارد که این مواد سبب ایجاد آسم کامل در فرد گردند. برخی از این مواد عبارتند از قرار گرفتن در معرض دود سیگار برای مدت زمان طولانی، آلودگی هوا، رنگ‌ها و مواد شیمیایی در فضاهای سرپوشیده.
تحقیقات همچنان برای شناخت روند ایجاد آلرژی‌هایی نظیر آسم توسط عوامل محرکی که در مقاله ذکر شد، ادامه دارد.
/ج
