گزارش مأمور ساواک از وابستگی اعضای کابینه آموزگار به آمریکا
نويسنده:رحیم نیکبخت
چکیده: صرف‌نظر از شایعه قوی وابستگی اعضای كابینه به سیاست فعلی آمریكا، در زمینه سوءشهرت برخی از این عوامل از جمله علی فرشچی و اینكه رسماً برای آقای آموزگار و برخی دیگر از مقامات بزم خصوصی ترتیب می‌دهد شایعاتی در سطح وسیع وجود داشته و سپردن بودجه محرمانه نخست‌وزیری و امور مذهبی كشور به چنین فردی با این خصوصیات اخلاقی از وجهه هیئت دولت می‌كاهد.
از ویژگی‌های بارز حكومت پهلوی وابستگی این رژیم به بیگانگان بوده است. این مشخصه از زمان شكل‌گیری سلطنت پهلوی تا فروپاشی آن قابل مشاهده می‌باشد و این وابستگی هم یكی از دلایل مهم سقوط رژیم پهلوی به حساب می‌آید. در آستانه سالگرد پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی سندی با طبقه بندی خیلی محرمانه از آرشیو مركز اسناد انقلاب اسلامی ملاحظه گردید كه بدون آنكه نیازی به توضیح و تشریح داشته باشد می‌تواند این ویژگی حكومت پهلوی را به روشنی نشان دهد. آن هم در سال 1356 همان سالی كه با رحلت غریبانه حاج آقا مصطفی خمینی و اهانت گستاخانه روزنامه اطلاعات، قیام 19 دی قم و در چهلم شهدای قم، قیام 29 بهمن تبریز صورت گرفت و یك سال طول نكشید كه در بهمن 1357 حكومت پهلوی مضمحل گردید. این سند در پرونده حزب رستاخیز ملت ایران به شماره بازیابی 11 (سندهای 425 تا 431)در آرشیو مركز اسناد انقلاب اسلامی موجود است و عنوان آن «نگاهی كوتاه به وابستگی اعضای كابینه آموزگار كه معرفی شده‌اند» می‌باشد.**
وزرای ابقا شده:
1- عباسعلی خلعتبری: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
2- مهرداد پهلبد: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
3- هوشنگ انصاری: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
4- محمد یگانه: نامبرده سوابق طولانی و بسیار نزدیكی با آمریكا و آمریكاییان دارد و از زمانی كه به وسیله هوشنگ انصاری به معاونت وزارت اقتصاد رسید این شایعه به سر زبان‌ها افتاد و بعد هم كه به موازات آبادانی و مسكن (سابق) منصوب شد، پس از ارزشیابی كه همان نخستین و آخرین ارزشیابی دولتی بود وزارت آبادانی و مسكن ناموفق از آزمایش درآمد و نمره كافی نیاورد. همان موقع در این باره جراید مطالبی به تفصیل نوشتند كه در نتیجه یگانه از وزارت بركنار و سفری به آمریكا نمود، پس از چندی كه از آن كشور بازگشت به ریاست بانك مركزی برگزیده شد. بعداً به وسیله جمشید آموزگار وزیر دارائی وقت (پس از آمدن هوشنگ انصاری به وزارت اقتصاد و دارائی) یگانه به سمت وزیر مشاور منصوب و آقای حسنعلی مهران جای وی را گرفت و یگانه به اصطلاح به عنوان وزیر مشاور به كارهای اوپك و در حقیقت به عنوان قائم‌مقام آموزگار در كنفرانس‌های نفت شركت می‌كرد و در نتیجه با برقراری ارتباط نزدیك با آقای آموزگار اخیراً به ریاست سازمان برنامه منصوب شد. آنچه مسلم است اینكه یگانه در سازمان برنامه توفیقی به دست نخواهد آورد زیرا كوچكترین اطلاع و یا مطالعه‌ای در امر برنامه‌ریزی ندارد، امّا شایع است كه چون در نظر است سازمان برنامه را زیرو رو كنند و منحل نمایند و اختیارات آن را بگیرند لذا یگانه را كه به یكدندگی و سرسختی و لجبازی معروف است به این سمت منصوب نمودند. در هر حال یگانه اولین عضو كابینه است كه به اصطلاح از سال‌ها قبل مارك آمریكا و سیا را بر پیشانی خود دارد و شخصاً هم به این مسئله افتخار می‌كند.
همچنین گفته می‌شود كه آموزگار با كوتاه كردن دست یگانه از كنفرانس‌های اوپك كه می‌رفت تا به مسائل نفت نیز مانند آموزگار وقوفی حاصل كند من غیرمستقیم ترتیبی داده است تا در انتخاب فرد بصیر و مطلعی برای شركت در كنفرانس‌های نفتی مشكلاتی ایجاد و چنین توجیه نماید كه بعد از وی كمتر كسی است كه به مسائل نفت وقوف كافی داشته باشد.
5- ارتشبد رضا عظیمی: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
6- امیرقاسم معینی: وضع این شخص كاملاً جالب است زیرا وی تنها كسی است كه از دوستان و یاران آقای هویدا در كابینه ایشان باقی مانده و با اینكه از ابتدای تشكیل جناح‌های حزبی، او جبهه انصاری را انتخاب كرد و با آموزگار نبوده معهذا در كابینه باقی ماند كه صاحب‌نظران علت این امر را دو مسئله می‌دانند، یكی اینكه سال گذشته هنگامی كه معینی به وزارت كشور منصوب شد در تركیب كادر معاونان و استاندارانی كه از طرف آموزگار تعیین شده بودند تغییری نداد، دوم اینكه با علی فرشچی معاون وزارت كشور و عامل درجه 1 آموزگار باب دوستی نزدیك را باز و به فرشچی اجاره داد همان‌گونه كه در زمان آموزگار امور مالی و اداری وزارت كشور را در دست داشته كماكان در وزارت كشور بماند و مقامات مؤثر حزبی خود را نیز حفظ كند كه همین نزدیكی فوق‌العاده معینی با فرشچی مناسبات آموزگار و معینی را بیش از پیش مستحكم و نتیجه آن شد كه معینی در كابینه آموزگار ابقا شود. ضمناً در مورد وابستگی معینی به آمریكا و سازمان سیا مطالبی عنوان می‌شود.
7- منوچهر گنجی: این شخص كه از همان سال گذشته به وزارت آموزش و پرورش منصوب شد شایع بود رابط آمریكاییان است. گنجی از سال‌ها قبل خود را به آقای هویدا نزدیك كرده بود امّا در پشت پرده با آموزگار و قطبی و عوامل آنهاست و یكی از دست‌اندركاران و پیشنهاددهندگان ایجاد حزب رستاخیز بود. گنجی علاوه بر اینكه با احراز مقام و مدیریت تشكیل نخستین كنفرانس (اسپن) كه سال گذشته در شیراز مورد توجه علیاحضرت شهبانو قرار گرفت همیشه خود را یكی از نزدیكان قطبی محسوب و با اینكه مشاور هویدا بود و خود را به عنوان دوست ایشان همه جا معرفی می‌كرد ولی در پس پرده با گروه مخالف هویدا هم‌صدا و اخبار و اطلاعات را به آنها می‌داد. منوچهر گنجی ضمناً همه جا خود را از دوستان بسیار نزدیك برخی از مقامات مؤثر مملكتی معرفی می‌نماید.
[توضیح حاشیه سند]:اینطور نباید باشد 8- غلامرضا كیانپور: (خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر)
شایع بود كه وزیر دادگستری كابینه آقای آموزگار آقای امیر رضوانی قاضی سابق دادگستری و معاون فعلی و چندین سال وزارت كشاورزی و عمران روستایی خواهد بود و در مورد تشكیلات كار دادگستری و وضع آن به دستور آقای آموزگار گزارش مشروح و جامعی هم به ایشان تسلیم كرده است ولی گویا چون كیانپور برنامه‌ای را در دادگستری شروع نموده و باید به پایان برساند لذا آموزگار موفق نشده امیر رضوانی را وارد كابینه نماید.
9- مهناز افخمی: (از یاران نزدیك آموزگار و از اعضای باند گروه وی می‌باشد) مشارالیها از ابتدای تشكیل حزب رستاخیز در حزب فعالیت داشته و همسر وی آقای افخمی كه فعلاً دبیركل كمیته مبارزه با بی‌سوادی است. از ابتدای تصدی آقای آموزگار در وزارت كشور معاونت ایشان را عهده‌دار و یكی از اعضای باند جدید آمریكاییان در ایران است. گروه جدید آمریكاییان منظور طرفداران سابق آمریكاییان در ایران هستند كه اكنون هم مورد تأیید حكومت فعلی آمریكا می‌باشند.
10- شیخ‌الاسلام‌زاده: نامبرده با اینكه با كمك هویدا وارد كابینه شد و هرچه دارد از اوست ولی مدتی پس از وزارت همكاری نزدیك خود را با آموزگار آغاز و فعالیت‌های حزبی خود را در جناح پیشرو متمركز نمود و هنگامی كه آقای آموزگار دبیركل حزب رستاخیز شد و از پست سرپرستی جناح پیشرو استعفا داد پیشنهاد كرد تا شیخ‌الاسلام‌زاده به جای وی منصوب شود كه مراتب مورد تصویب اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر قرار نگرفت و مجیدی به این سمت انتخاب شد.
شیخ‌الاسلام‌زاده از طرفداران آمریكایی‌ها بوده و مخصوصاً مطلب از این جهت كه به طور كامل در اختیار آقای نیلی آرام معاون وزارت بهداری قرار دارد جالب است زیرا همسر آقای آرام منشی مخصوص «هلمز» رئیس پیشین سازمان سیا و سفیر آمریكا در ایران بود و اكنون كه گفته می‌شود هلمز به عنوان تجارت در ایران مقیم بوده و در هتل هیلتون سكنی دارد و شایع است كه به عنوان مشاور با مقامات عالیه مملكتی مناسباتی دارد همسر نیلی آرام بعضاً روابط خود را با وی محفوظ داشته است.
11- كریم معتمدی: نامبرده از وزرایی است كه از ابتدای تشكیل جناح پیشرو با آموزگار بوده و روابط نزدیك خود را با وی همواره حفظ كرده است و در زمان دبیركلی آموزگار، تنها وزیری بود كه به دستور آموزگار مرتباً در جلسات كانون‌های گفت‌وشنود حزبی شركت می‌كرد و خلاصه اینكه به طور كامل و دربست در اختیار آموزگار بوده و هست.
1- نصراصفهانی: این فرد افسر شهربانی بوده كه بنا به خواسته آموزگار بازنشسته شد و پس از بازنشستگی بلافاصله در شركت ساختمانی آموزگار به كار مشغول شد و با ایشان روابط فوق‌العاده نزدیكی داشت. موقعی كه آموزگار وزیر كشور شد اولین اقدامش بركناری 5 نفر از استانداران وابسته به هویدا بود كه نصراصفهانی را به عنوان استاندار كرمان و بعد هم به عنوان استاندار فارس منصوب كرد. نصراصفهانی هنگام استانداری فارس در یك مذاكره كاملاً خصوصی عنوان می‌نمود كه هرچه دارد از آموزگار دارد زیرا هویدا با او خیلی بد است و عوامل هویدا در حزب و در استانداری دست او را بسته‌اند.
2- مرتضی صالحی: زمانی كه آموزگار وزیر كشور بود وی از سازمان برنامه و به عنوان معاون وزارت كشور انتخاب شد و شایع است كه یكی از عوامل جدید سیا می‌باشد. ضمناً در مورد مناسبات و آشنایی بسیار نزدیك همسر وی با آموزگار نیز شایعاتی وجود دارد و این شایعه بیشتر از زمانی قوت گرفت كه صالحی به استانداری خوزستان برگزیده شد.
3- محمود كاشفی: نامبرده در طول وزارت دارائی آموزگار معاون پارلمانی وی بود و از همان موقع با آموزگار نزدیك شد و بعد هم كه آموزگار وزیر كشور شد دو نفر از كسانی را كه با خود به وزارت كشور برد یكی علی فرشچی و دیگری محمود كاشفی بود كه او را به عنوان دبیركل سازمان امور اداری و استخدامی منصوب كرد.
كاشفی در طول خدمت در سازمان امور اداری و استخدامی به هیچ‌وجه موفقیتی نداشت به طوری كه به ناچار او را از این سمت بركنار و یكی دیگر از عوامل آموزگار به نام عالیمرد این سمت را عهده‌دار شد و بنا به توصیه آموزگار عالیمرد یك پست سازمانی به عنوان مطالعه به كاشفی داد كه به فرانسه برود.
4- منوچهر آگاه: در مورد وابستگی وی به سیاست آمریكا مطالب زیادی عنوان و حتی او را یكی از گردانندگان عوامل سیا ایران می‌دانند. آگاه به وسیله آموزگار به عنوان معاون وزارت كشور منصوب شد و بعد هم این رابطه را با ایشان حفظ كرد و سال قبل هم كه معینی وزیر كشور شد، وی را در پست خود ابقا (البته به خاطر آموزگار) و همین عمل معینی باعث نزدیكی بیشتر معینی با آموزگار شد.
5- احمدعلی احمدی: یكی از نزدیكان سیاست آمریكا و معروف است كه از اعضای مؤثر سیا می‌باشد. احمدی با كمك روحانی و برای خوش‌خدمتی به وی و اربابان آمریكایی خود چندین شركت بزرگ آمریكایی را به ایران آورد و كشت و صنعت را تشكیل داد. این فرد از جمله افرادی است كه از كلیه امكانات مالی و معنوی روحانی در زمان وزارت كشاورزی وی متنعم و در اندك مدتی به ثروت هنگفتی و باورنكردنی رسید.
گفته می‌شود كه پرواضح است احمدی با كمك آمریكاییان به مقام وزارت كشاورزی رسیده و مخصوصاً به این پست منصوب گردیده كه منافع روحانی را حفظ كند و از پرونده‌سازی علیه وی جلوگیری كند زیرا به طور قطع هر كس دیگری به جای احمدی به وزارت كشاورزی منصوب می‌شد برای روحانی دردسر شدیدی درست می‌كرد امّا احمدی كه خود از این سفره به نواهای فراوان رسیده و میلیاردر شده این كار را نخواهد كرد.
6- تقی توكلی: معروف است كه از عوامل جدید سیا در ایران بوده و فوق‌العاده برای آنها خدمت كرده است مخصوصاً در زمان تصدی شركت ملی مس سرچشمه.
7- رضا امین: وی را نیز مانند تقی توكلی از عوامل آمریكایی می‌دانند و در عین حال می‌گویند كه هر دو نفر آنها خوب كار می‌كنند.
8- فیروز توفیق: این فرد در سازمان برنامه حتی مركز آمار را نتوانست اداره كند و در برابر اداره یك تشكیلات كوچك عملاً عاجز بود و اداره آنها را به دیگران سپرده بوده و انتخاب وی به وزارت مسكن و شهرسازی برای كسانی كه او را از نزدیك می‌شناسند باعث اعجاب است زیرا در حال حاضر مهمترین و مشكل‌ترین وظیفه دولت جدید مسئله مسكن است و آن را به فردی سپرده‌اند كه كوچكترین اطلاعی در این باره نداشته و فاقد هرگونه شم مدیریت است، به هر حال پیش‌بینی می‌شود كه فیروز توفیق در كار خود ناموفق خواهد بود و در مورد وابستگی وی به سازمان سیا مطالبی عنوان می‌شود.
9- داریوش همایون: نامبرده یكی از عوامل مخالف هویدا می‌باشد و این دشمنی زمانی به اوج خود رسید كه هویدا در ترمیم كابینه دو سال پیش خود او را وارد كابینه نكرد. با وجودی كه اختلاف نظراتی بین وی و آموزگار در حزب رستاخیز پیدا شده بود امّا آموزگار به خاطر اردشیر زاهدی (برادر همسر همایون) و اینكه وی از عوامل مؤثر و به اصطلاح پایه‌گذار حزب رستاخیز است او را در كابینه خود وارد كرد امّا صاحب‌نظران معتقدند كه داریوش همایون در این پست توفیقی حاصل نخواهد كرد زیرا با اختلافاتی كه بین همایون و دوستان نزدیك آموزگار مانند قطبی و جعفریان در وزارت اطلاعات و جهانگردی وجود دارد موفقیت همایون در این پست بعید به نظر می‌رسد و از هم‌اكنون پیش‌بینی می‌شود همایون از وزرائی است كه در اولین ترمیم كابینه كنار گذارده خواهد شد.
10- كاظم خسروشاهی: گفته می‌شود انتخاب خسروشاهی به وزارت بازرگانی دهن‌كجی بزرگ به دولت سابق و عوامل سابق وزارت بازرگانی به خصوص مهدوی است زیرا مهدوی در زمان وزرات خود به این افراد خیلی اجحاف كرد و با عنوان كردن موضوع فروش شیر دامی و محكومیت خسروشاهی دشمنی خود را نسبت به این گروه به ثبوت رسانید. عنوان می‌شود كه خسروشاهی كلیه تشكیلات فعلی وزارت بازرگانی را به هم خواهد زد و ایادی مهدوی را بركنار خواهد كرد. همچنین در خصوص وابستگی خسروشاهی به آمریكاییان مطالبی عنوان و گفته می‌شود وی از جمله بازرگانان معدود عضو سیا می‌باشد.
11- علی فرشچی: نزدیكی علی فرشچی با آموزگار كه از وزارت دارائی آموزگار آغاز شده و فرشچی به عنوان رئیس دفتر وی مشغول انجام وظیفه بود تا امروز برقرار و علاوه بر سرپرستی سازمان اوقاف كشور بودجه محرمانه نخست‌وزیری و امور اداری نخست‌وزیری نیز به وی سپرده شده است.
12- صادق كاظمی: در مورد وابستگی و قرابت وی با آموزگار مطالبی عنوان و گفته می‌شود آموزگار با آوردن كاظمی به نخست‌وزیری منظورش كوتاه كردن دست حسین رجبی بوده است.
2- در خصوص اینكه كابینه جدید مورد تأیید و خواسته مقامات آمریكا می‌باشد در محافل مختلف مطالبی عنوان و سفر اخیر علیاحضرت شهبانو را به آمریكا با این مسئله بی‌ارتباط نمی‌دانند.
3- صرف‌نظر از شایعه قوی وابستگی اعضای كابینه به سیاست فعلی آمریكا، در زمینه سوءشهرت برخی از این عوامل از جمله علی فرشچی و اینكه رسماً برای آقای آموزگار و برخی دیگر از مقامات بزم خصوصی ترتیب می‌دهد شایعاتی در سطح وسیع وجود داشته و سپردن بودجه محرمانه نخست‌وزیری و امور مذهبی كشور به چنین فردی با این خصوصیات اخلاقی از وجهه هیئت دولت می‌كاهد.
[حاشیه پایین گزارش]: منبع بیشتر شایعات موجود را گزارش كرده و گاهی حقایقی نیز در آن وجود دارد ولی منتسب كردن همه وزراء به آمریكایی‌ها را خود منبع كرده و حتی شایعات كوچه و بازار نیز به این غلیظی نیست [امضاء ناخوانا] 23/5/36[25]
[حاشیه سمت راست صفحه اول]: عالیخانی او را درآورده و با انصاری ارتباطی نداشته است.
[حاشیه پایین سمت راست صفحه اول]: 417618
[مهرها]: خیلی محرمانه، 341 بایگانی شود.
*پژوهشگر و مدیر بخش تدوین مرکز اسناد انقلاب اسلامی و کارشناس مجمع تشخیص مصلحت نظام
**. توضیح آنکه منظور از «خارج از قدرت نخست وزیر» وزرایی هستند که با دخالت مستقیم شاه تعیین شده اند.
منبع: www.irdc.ir
از ویژگی‌های بارز حكومت پهلوی وابستگی این رژیم به بیگانگان بوده است. این مشخصه از زمان شكل‌گیری سلطنت پهلوی تا فروپاشی آن قابل مشاهده می‌باشد و این وابستگی هم یكی از دلایل مهم سقوط رژیم پهلوی به حساب می‌آید. در آستانه سالگرد پیروزی شكوهمند انقلاب اسلامی سندی با طبقه بندی خیلی محرمانه از آرشیو مركز اسناد انقلاب اسلامی ملاحظه گردید كه بدون آنكه نیازی به توضیح و تشریح داشته باشد می‌تواند این ویژگی حكومت پهلوی را به روشنی نشان دهد. آن هم در سال 1356 همان سالی كه با رحلت غریبانه حاج آقا مصطفی خمینی و اهانت گستاخانه روزنامه اطلاعات، قیام 19 دی قم و در چهلم شهدای قم، قیام 29 بهمن تبریز صورت گرفت و یك سال طول نكشید كه در بهمن 1357 حكومت پهلوی مضمحل گردید. این سند در پرونده حزب رستاخیز ملت ایران به شماره بازیابی 11 (سندهای 425 تا 431)در آرشیو مركز اسناد انقلاب اسلامی موجود است و عنوان آن «نگاهی كوتاه به وابستگی اعضای كابینه آموزگار كه معرفی شده‌اند» می‌باشد.**
سند شماره 106: گزارش مأمور ساواك در خصوص وزرای كابینه جمشید آموزگار و وابسته دانستن آنها به آمریكا
وزرای ابقا شده:
1- عباسعلی خلعتبری: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
2- مهرداد پهلبد: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
3- هوشنگ انصاری: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
4- محمد یگانه: نامبرده سوابق طولانی و بسیار نزدیكی با آمریكا و آمریكاییان دارد و از زمانی كه به وسیله هوشنگ انصاری به معاونت وزارت اقتصاد رسید این شایعه به سر زبان‌ها افتاد و بعد هم كه به موازات آبادانی و مسكن (سابق) منصوب شد، پس از ارزشیابی كه همان نخستین و آخرین ارزشیابی دولتی بود وزارت آبادانی و مسكن ناموفق از آزمایش درآمد و نمره كافی نیاورد. همان موقع در این باره جراید مطالبی به تفصیل نوشتند كه در نتیجه یگانه از وزارت بركنار و سفری به آمریكا نمود، پس از چندی كه از آن كشور بازگشت به ریاست بانك مركزی برگزیده شد. بعداً به وسیله جمشید آموزگار وزیر دارائی وقت (پس از آمدن هوشنگ انصاری به وزارت اقتصاد و دارائی) یگانه به سمت وزیر مشاور منصوب و آقای حسنعلی مهران جای وی را گرفت و یگانه به اصطلاح به عنوان وزیر مشاور به كارهای اوپك و در حقیقت به عنوان قائم‌مقام آموزگار در كنفرانس‌های نفت شركت می‌كرد و در نتیجه با برقراری ارتباط نزدیك با آقای آموزگار اخیراً به ریاست سازمان برنامه منصوب شد. آنچه مسلم است اینكه یگانه در سازمان برنامه توفیقی به دست نخواهد آورد زیرا كوچكترین اطلاع و یا مطالعه‌ای در امر برنامه‌ریزی ندارد، امّا شایع است كه چون در نظر است سازمان برنامه را زیرو رو كنند و منحل نمایند و اختیارات آن را بگیرند لذا یگانه را كه به یكدندگی و سرسختی و لجبازی معروف است به این سمت منصوب نمودند. در هر حال یگانه اولین عضو كابینه است كه به اصطلاح از سال‌ها قبل مارك آمریكا و سیا را بر پیشانی خود دارد و شخصاً هم به این مسئله افتخار می‌كند.
همچنین گفته می‌شود كه آموزگار با كوتاه كردن دست یگانه از كنفرانس‌های اوپك كه می‌رفت تا به مسائل نفت نیز مانند آموزگار وقوفی حاصل كند من غیرمستقیم ترتیبی داده است تا در انتخاب فرد بصیر و مطلعی برای شركت در كنفرانس‌های نفتی مشكلاتی ایجاد و چنین توجیه نماید كه بعد از وی كمتر كسی است كه به مسائل نفت وقوف كافی داشته باشد.
5- ارتشبد رضا عظیمی: خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر
6- امیرقاسم معینی: وضع این شخص كاملاً جالب است زیرا وی تنها كسی است كه از دوستان و یاران آقای هویدا در كابینه ایشان باقی مانده و با اینكه از ابتدای تشكیل جناح‌های حزبی، او جبهه انصاری را انتخاب كرد و با آموزگار نبوده معهذا در كابینه باقی ماند كه صاحب‌نظران علت این امر را دو مسئله می‌دانند، یكی اینكه سال گذشته هنگامی كه معینی به وزارت كشور منصوب شد در تركیب كادر معاونان و استاندارانی كه از طرف آموزگار تعیین شده بودند تغییری نداد، دوم اینكه با علی فرشچی معاون وزارت كشور و عامل درجه 1 آموزگار باب دوستی نزدیك را باز و به فرشچی اجاره داد همان‌گونه كه در زمان آموزگار امور مالی و اداری وزارت كشور را در دست داشته كماكان در وزارت كشور بماند و مقامات مؤثر حزبی خود را نیز حفظ كند كه همین نزدیكی فوق‌العاده معینی با فرشچی مناسبات آموزگار و معینی را بیش از پیش مستحكم و نتیجه آن شد كه معینی در كابینه آموزگار ابقا شود. ضمناً در مورد وابستگی معینی به آمریكا و سازمان سیا مطالبی عنوان می‌شود.
7- منوچهر گنجی: این شخص كه از همان سال گذشته به وزارت آموزش و پرورش منصوب شد شایع بود رابط آمریكاییان است. گنجی از سال‌ها قبل خود را به آقای هویدا نزدیك كرده بود امّا در پشت پرده با آموزگار و قطبی و عوامل آنهاست و یكی از دست‌اندركاران و پیشنهاددهندگان ایجاد حزب رستاخیز بود. گنجی علاوه بر اینكه با احراز مقام و مدیریت تشكیل نخستین كنفرانس (اسپن) كه سال گذشته در شیراز مورد توجه علیاحضرت شهبانو قرار گرفت همیشه خود را یكی از نزدیكان قطبی محسوب و با اینكه مشاور هویدا بود و خود را به عنوان دوست ایشان همه جا معرفی می‌كرد ولی در پس پرده با گروه مخالف هویدا هم‌صدا و اخبار و اطلاعات را به آنها می‌داد. منوچهر گنجی ضمناً همه جا خود را از دوستان بسیار نزدیك برخی از مقامات مؤثر مملكتی معرفی می‌نماید.
[توضیح حاشیه سند]:اینطور نباید باشد 8- غلامرضا كیانپور: (خارج از حدود و قدرت نخست‌وزیر)
شایع بود كه وزیر دادگستری كابینه آقای آموزگار آقای امیر رضوانی قاضی سابق دادگستری و معاون فعلی و چندین سال وزارت كشاورزی و عمران روستایی خواهد بود و در مورد تشكیلات كار دادگستری و وضع آن به دستور آقای آموزگار گزارش مشروح و جامعی هم به ایشان تسلیم كرده است ولی گویا چون كیانپور برنامه‌ای را در دادگستری شروع نموده و باید به پایان برساند لذا آموزگار موفق نشده امیر رضوانی را وارد كابینه نماید.
9- مهناز افخمی: (از یاران نزدیك آموزگار و از اعضای باند گروه وی می‌باشد) مشارالیها از ابتدای تشكیل حزب رستاخیز در حزب فعالیت داشته و همسر وی آقای افخمی كه فعلاً دبیركل كمیته مبارزه با بی‌سوادی است. از ابتدای تصدی آقای آموزگار در وزارت كشور معاونت ایشان را عهده‌دار و یكی از اعضای باند جدید آمریكاییان در ایران است. گروه جدید آمریكاییان منظور طرفداران سابق آمریكاییان در ایران هستند كه اكنون هم مورد تأیید حكومت فعلی آمریكا می‌باشند.
10- شیخ‌الاسلام‌زاده: نامبرده با اینكه با كمك هویدا وارد كابینه شد و هرچه دارد از اوست ولی مدتی پس از وزارت همكاری نزدیك خود را با آموزگار آغاز و فعالیت‌های حزبی خود را در جناح پیشرو متمركز نمود و هنگامی كه آقای آموزگار دبیركل حزب رستاخیز شد و از پست سرپرستی جناح پیشرو استعفا داد پیشنهاد كرد تا شیخ‌الاسلام‌زاده به جای وی منصوب شود كه مراتب مورد تصویب اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر قرار نگرفت و مجیدی به این سمت انتخاب شد.
شیخ‌الاسلام‌زاده از طرفداران آمریكایی‌ها بوده و مخصوصاً مطلب از این جهت كه به طور كامل در اختیار آقای نیلی آرام معاون وزارت بهداری قرار دارد جالب است زیرا همسر آقای آرام منشی مخصوص «هلمز» رئیس پیشین سازمان سیا و سفیر آمریكا در ایران بود و اكنون كه گفته می‌شود هلمز به عنوان تجارت در ایران مقیم بوده و در هتل هیلتون سكنی دارد و شایع است كه به عنوان مشاور با مقامات عالیه مملكتی مناسباتی دارد همسر نیلی آرام بعضاً روابط خود را با وی محفوظ داشته است.
11- كریم معتمدی: نامبرده از وزرایی است كه از ابتدای تشكیل جناح پیشرو با آموزگار بوده و روابط نزدیك خود را با وی همواره حفظ كرده است و در زمان دبیركلی آموزگار، تنها وزیری بود كه به دستور آموزگار مرتباً در جلسات كانون‌های گفت‌وشنود حزبی شركت می‌كرد و خلاصه اینكه به طور كامل و دربست در اختیار آموزگار بوده و هست.
وزرای جدید:
1- نصراصفهانی: این فرد افسر شهربانی بوده كه بنا به خواسته آموزگار بازنشسته شد و پس از بازنشستگی بلافاصله در شركت ساختمانی آموزگار به كار مشغول شد و با ایشان روابط فوق‌العاده نزدیكی داشت. موقعی كه آموزگار وزیر كشور شد اولین اقدامش بركناری 5 نفر از استانداران وابسته به هویدا بود كه نصراصفهانی را به عنوان استاندار كرمان و بعد هم به عنوان استاندار فارس منصوب كرد. نصراصفهانی هنگام استانداری فارس در یك مذاكره كاملاً خصوصی عنوان می‌نمود كه هرچه دارد از آموزگار دارد زیرا هویدا با او خیلی بد است و عوامل هویدا در حزب و در استانداری دست او را بسته‌اند.
2- مرتضی صالحی: زمانی كه آموزگار وزیر كشور بود وی از سازمان برنامه و به عنوان معاون وزارت كشور انتخاب شد و شایع است كه یكی از عوامل جدید سیا می‌باشد. ضمناً در مورد مناسبات و آشنایی بسیار نزدیك همسر وی با آموزگار نیز شایعاتی وجود دارد و این شایعه بیشتر از زمانی قوت گرفت كه صالحی به استانداری خوزستان برگزیده شد.
3- محمود كاشفی: نامبرده در طول وزارت دارائی آموزگار معاون پارلمانی وی بود و از همان موقع با آموزگار نزدیك شد و بعد هم كه آموزگار وزیر كشور شد دو نفر از كسانی را كه با خود به وزارت كشور برد یكی علی فرشچی و دیگری محمود كاشفی بود كه او را به عنوان دبیركل سازمان امور اداری و استخدامی منصوب كرد.
كاشفی در طول خدمت در سازمان امور اداری و استخدامی به هیچ‌وجه موفقیتی نداشت به طوری كه به ناچار او را از این سمت بركنار و یكی دیگر از عوامل آموزگار به نام عالیمرد این سمت را عهده‌دار شد و بنا به توصیه آموزگار عالیمرد یك پست سازمانی به عنوان مطالعه به كاشفی داد كه به فرانسه برود.
4- منوچهر آگاه: در مورد وابستگی وی به سیاست آمریكا مطالب زیادی عنوان و حتی او را یكی از گردانندگان عوامل سیا ایران می‌دانند. آگاه به وسیله آموزگار به عنوان معاون وزارت كشور منصوب شد و بعد هم این رابطه را با ایشان حفظ كرد و سال قبل هم كه معینی وزیر كشور شد، وی را در پست خود ابقا (البته به خاطر آموزگار) و همین عمل معینی باعث نزدیكی بیشتر معینی با آموزگار شد.
5- احمدعلی احمدی: یكی از نزدیكان سیاست آمریكا و معروف است كه از اعضای مؤثر سیا می‌باشد. احمدی با كمك روحانی و برای خوش‌خدمتی به وی و اربابان آمریكایی خود چندین شركت بزرگ آمریكایی را به ایران آورد و كشت و صنعت را تشكیل داد. این فرد از جمله افرادی است كه از كلیه امكانات مالی و معنوی روحانی در زمان وزارت كشاورزی وی متنعم و در اندك مدتی به ثروت هنگفتی و باورنكردنی رسید.
گفته می‌شود كه پرواضح است احمدی با كمك آمریكاییان به مقام وزارت كشاورزی رسیده و مخصوصاً به این پست منصوب گردیده كه منافع روحانی را حفظ كند و از پرونده‌سازی علیه وی جلوگیری كند زیرا به طور قطع هر كس دیگری به جای احمدی به وزارت كشاورزی منصوب می‌شد برای روحانی دردسر شدیدی درست می‌كرد امّا احمدی كه خود از این سفره به نواهای فراوان رسیده و میلیاردر شده این كار را نخواهد كرد.
6- تقی توكلی: معروف است كه از عوامل جدید سیا در ایران بوده و فوق‌العاده برای آنها خدمت كرده است مخصوصاً در زمان تصدی شركت ملی مس سرچشمه.
7- رضا امین: وی را نیز مانند تقی توكلی از عوامل آمریكایی می‌دانند و در عین حال می‌گویند كه هر دو نفر آنها خوب كار می‌كنند.
8- فیروز توفیق: این فرد در سازمان برنامه حتی مركز آمار را نتوانست اداره كند و در برابر اداره یك تشكیلات كوچك عملاً عاجز بود و اداره آنها را به دیگران سپرده بوده و انتخاب وی به وزارت مسكن و شهرسازی برای كسانی كه او را از نزدیك می‌شناسند باعث اعجاب است زیرا در حال حاضر مهمترین و مشكل‌ترین وظیفه دولت جدید مسئله مسكن است و آن را به فردی سپرده‌اند كه كوچكترین اطلاعی در این باره نداشته و فاقد هرگونه شم مدیریت است، به هر حال پیش‌بینی می‌شود كه فیروز توفیق در كار خود ناموفق خواهد بود و در مورد وابستگی وی به سازمان سیا مطالبی عنوان می‌شود.
9- داریوش همایون: نامبرده یكی از عوامل مخالف هویدا می‌باشد و این دشمنی زمانی به اوج خود رسید كه هویدا در ترمیم كابینه دو سال پیش خود او را وارد كابینه نكرد. با وجودی كه اختلاف نظراتی بین وی و آموزگار در حزب رستاخیز پیدا شده بود امّا آموزگار به خاطر اردشیر زاهدی (برادر همسر همایون) و اینكه وی از عوامل مؤثر و به اصطلاح پایه‌گذار حزب رستاخیز است او را در كابینه خود وارد كرد امّا صاحب‌نظران معتقدند كه داریوش همایون در این پست توفیقی حاصل نخواهد كرد زیرا با اختلافاتی كه بین همایون و دوستان نزدیك آموزگار مانند قطبی و جعفریان در وزارت اطلاعات و جهانگردی وجود دارد موفقیت همایون در این پست بعید به نظر می‌رسد و از هم‌اكنون پیش‌بینی می‌شود همایون از وزرائی است كه در اولین ترمیم كابینه كنار گذارده خواهد شد.
10- كاظم خسروشاهی: گفته می‌شود انتخاب خسروشاهی به وزارت بازرگانی دهن‌كجی بزرگ به دولت سابق و عوامل سابق وزارت بازرگانی به خصوص مهدوی است زیرا مهدوی در زمان وزرات خود به این افراد خیلی اجحاف كرد و با عنوان كردن موضوع فروش شیر دامی و محكومیت خسروشاهی دشمنی خود را نسبت به این گروه به ثبوت رسانید. عنوان می‌شود كه خسروشاهی كلیه تشكیلات فعلی وزارت بازرگانی را به هم خواهد زد و ایادی مهدوی را بركنار خواهد كرد. همچنین در خصوص وابستگی خسروشاهی به آمریكاییان مطالبی عنوان و گفته می‌شود وی از جمله بازرگانان معدود عضو سیا می‌باشد.
11- علی فرشچی: نزدیكی علی فرشچی با آموزگار كه از وزارت دارائی آموزگار آغاز شده و فرشچی به عنوان رئیس دفتر وی مشغول انجام وظیفه بود تا امروز برقرار و علاوه بر سرپرستی سازمان اوقاف كشور بودجه محرمانه نخست‌وزیری و امور اداری نخست‌وزیری نیز به وی سپرده شده است.
12- صادق كاظمی: در مورد وابستگی و قرابت وی با آموزگار مطالبی عنوان و گفته می‌شود آموزگار با آوردن كاظمی به نخست‌وزیری منظورش كوتاه كردن دست حسین رجبی بوده است.
نظریه شنبه: نظری ندارد.
2- در خصوص اینكه كابینه جدید مورد تأیید و خواسته مقامات آمریكا می‌باشد در محافل مختلف مطالبی عنوان و سفر اخیر علیاحضرت شهبانو را به آمریكا با این مسئله بی‌ارتباط نمی‌دانند.
3- صرف‌نظر از شایعه قوی وابستگی اعضای كابینه به سیاست فعلی آمریكا، در زمینه سوءشهرت برخی از این عوامل از جمله علی فرشچی و اینكه رسماً برای آقای آموزگار و برخی دیگر از مقامات بزم خصوصی ترتیب می‌دهد شایعاتی در سطح وسیع وجود داشته و سپردن بودجه محرمانه نخست‌وزیری و امور مذهبی كشور به چنین فردی با این خصوصیات اخلاقی از وجهه هیئت دولت می‌كاهد.
[حاشیه پایین گزارش]: منبع بیشتر شایعات موجود را گزارش كرده و گاهی حقایقی نیز در آن وجود دارد ولی منتسب كردن همه وزراء به آمریكایی‌ها را خود منبع كرده و حتی شایعات كوچه و بازار نیز به این غلیظی نیست [امضاء ناخوانا] 23/5/36[25]
[حاشیه سمت راست صفحه اول]: عالیخانی او را درآورده و با انصاری ارتباطی نداشته است.
[حاشیه پایین سمت راست صفحه اول]: 417618
[مهرها]: خیلی محرمانه، 341 بایگانی شود.
*پژوهشگر و مدیر بخش تدوین مرکز اسناد انقلاب اسلامی و کارشناس مجمع تشخیص مصلحت نظام
**. توضیح آنکه منظور از «خارج از قدرت نخست وزیر» وزرایی هستند که با دخالت مستقیم شاه تعیین شده اند.
منبع: www.irdc.ir
