پانسمان
نويسنده:آرش ماندنی زاده
پوشانيدن سطوح مجروح و بانداژ بخش قابل اهميتي از كمك هاي اوليه به حساب مي آيد. عموماً سطح اكثر زخم ها نيازمند پوشاندن مي باشند و تثبيت موقعيت و حمايتي كه در اثر بانداژ فراهم مي آيد تقريباً براي تمامي جراحات از جمله شكستگي ها مفيد است. در ادامه وسايل و موارد مورد نياز براي تجهيز مناسب جعبه كمك هاي اوليه كه به آن ها نياز خواهيد داشت توضيح داده مي شود.
نوع پوشش و يا بانداژي كه شما انتخاب مي كنيد و روش بكارگيري آن ها به نوع جراحت و امكانات و وسايلي كه در دسترس شما وجود دارد خواهد داشت. البته هميشه بايد در صورت امكان از تجهيزات استريل شده كمك هاي اوليه استفاده كنيد. ولي اگر وسايل و مواد استريل در دسترس نداريد مي توانيد با بكارگيري ابتكاري اقلام روزمره اي (مثل پارچه هاي پاكيزه) اقدام به پانسمان كنيد.
ب) پوشاندن سطح زخم و محافظت از آن و كاهش احتمال بروز عفونت
كاربردهاي بانداژ:
الف) حفظ و تداوم فشار مستقيم روي پوشش بكار رفته بمنظور كنترل بهتر خونريزي
ب) حفظ موقعيت پوشش ها- آتل ها و كمپرس ها در محل ضايعه
ج) كاهش ميزان تورم
د) تثبيت و حمايت مفاصل و اندام هاي آسيب ديده
و) محدود سازي حركات
2- بيست عدد پوشش چسب دار به اندازه هاي معين شده.
3- شش عدد پوشش استريل در اندازه متوسط
4- دو عدد پوشش استريل در اندازه بزرگ
5- دو عدد پوشش استريل در اندازه بسيار بزرگ
6- دو عدد پد چشمي استريل
7- شش عدد بانداژ سه گوش
8- شش عدد سنجاق ايمني (سنجاق قفلي)
9- دستكش هاي استريل و يكبار مصرف
2- قيچي
3- انبرك موچين
4- پوشش هاي (پد) كتاني
5- محلول هاي پاك كننده از نوع غير الكلي
6- نوار چسب
7- مداد و دفترچه يادداشت و انواع اتيكت و برچسب
8- ماسك هاي محافظت كننده صورت انواع پلاستيكي يا كاغذي
9- در فعاليت هاي برون شهري پتو و كيسه خواب و چراغ قوه و سوت
زخم بندي باعث پوشانيدن سطح زخم و در نتيجه پيشگيري از ورود عفونت به درون آن شده و باعث كمك به لخته شدن خون مي گردد هر چند ممكن است پوشش روي زخم روي آن بچسبد. فوايد حاصله از زخم بندي بيشتر از آنند كه به خاطر ناراحتي هاي حاصله در هنگام برداشتن آن ها از پانسمان خودداري كنيم. در صورت امكان از پوشش هاي استريل و بسته بندي شده استفاده كنيد. اگر هيچ نوع پوشش استريلي در دسترس نداريد مي توانيد به صورت ابتكاري از پوشش هاي پاكيزه اي كه پرزدار نباشند بهره بگيريد.
2- پوشش را مستقيماً روي زخم قرار دهيد و هرگز آن را از اطراف زخم بر روي آن نلغزانيد.
3- در صورت افتادن و يا كنار رفتن پوشش حتماً بايد آن را تعويض كرد.
4- اگر خون از پوشش اوليه شما به بيرون نشت پيدا مي كند آن را بر نداريد بلكه بايد پوشش ديگري بر روي سطح پوشش اوليه قرار داده و اضافه كنيد.
5- اگر فقط يك عدد پوشش استريل در اختيارتان وجود دارد براي پوشاندن سطح زخم ابتدا از پوشش استريل استفاده كرده و سپس از پارچه ها و يا پوشش هاي پاكيزه ديگر به عنوان پانسمان خارجي استفاده كنيد.
- در صورتي كه دستكش هاي يكبار مصرف در دسترس داريد از آن ها استفاده كنيد.
- در صورت امكان دست هاي خود را به خوبي قبل از پانسمان زخم بشوييد.
- بريدگي ها و خراشيدگي هاي دست هاي خود را بوسيله پوشش هاي ضدآب بپوشانيد.
- از لمس كردن جراحات و نيز آن سطوحي از پوشش ها كه در تماس مستقيم با زخم قرار خواهند گرفت خودداري كنيد.
- سعي كنيد كه در طول مدت زخم بندي از هرگونه سرفه و يا عطسه كردن و نيز صحبت كردن در جهت زخم خودداري كنيد.
اگر دستكش در اختيار شما نيست مي توانيد به يكي از طريق زير عمل كنيد:
- از مصدوم بخواهيد كه شخصاً زخم خود را البته تحت نظارت شما بپوشاند.
- دست هاي خود را درون يك كيسه تميز پلاستيكي قرار دهيد.
- به عنوان آخرين راه پس از تمام عمل زخم بندي حتماً به طور كامل و دقيق دست هاي خود را به خوبي شستشو دهيد.
1- پوشش را از بسته خود خارج كنيد. سپس يكي دو دور پيچ هاي باند را از طرف آزاد آن باز نماييد. كاملاً دقت كنيد كه حلقه يا نوار بانداژ از دستتان نيفتد و در ضمن بايد از لمس قسمت پد در اينگونه پانسمان ها اجتناب كنيد.
2- تا شدگي هاي ناحيه پد پانسمان را صاف كرده و در عين حال باند واقع در دو طرف پد را نگهداريد. سپس پد را مستقيماً بر روي زخم قرار دهيد.
3- انتهاي كوتاه تر بانداژ (دم باند) را يك بار در اطراف اندام مصدوم (در واقع روي پد پانسمان) بپيچيد و پس از استحكام نسبي پد در محل قسمت دم را رها و آويزان كنيد (اين قسمت با هيچ جسم خارجي نبايد تماس پيدا كند).
4- انتهاي ديگر باند (سر باند) را در اطراف اندام بپيچيد تا زماني كه كاملاً روي تمام سطح پد را بپوشاند. اگر پانسمان از محل خود جابجا شد پانسمان را عوض كنيد.
5- براي محكم كردن بانداژ دو انتهاي سر و دم آن را به روش مربع گره بزنيد. با انتخاب محل بر روي پد مي توانيد فشاري نسبتاً محكم بر روي زخم وارد كنيد. اگر خونريزي به سطح پانسمان رسيد نبايد پانسمان را برداريد بلكه مي توانيد پوشش و يا پانسمان ديگري روي آن اضافه كنيد.
6- گردش خون را در نواحي انتهايي اندام مجروح بررسي كنيد و در صورت لزوم بانداژ را قدري شل تر كنيد.
2- لايه از جنس كتان را به حالت يك پد بر روي پوشش تهيه شده از گاز اضافه كنيد.
3- با بكارگيري چسب و يا باند نواري پانسمان خود را در محل آن تثبيت و محكم كنيد.
2- پدي را كه از پارچه تهيه كرده ايد مستقيماً روي سطح مجروح قرار دهيد و در صورت لزوم مجدداً روي آن پارچه ها و يا مواد نرم و تميز ديگر بگذاريد.
3- پانسمان خود را بوسيله باند و يا يك باريكه تميز پارچه اي تميز محكم كنيد. دو انتهاي رشته به كار رفته را به روش مربع گره بزنيد. در زخم هاي كوچك استفاده از پوشش هاي چسبنده مفيد است. اين پانسمان ها داراي پد كوچكي از جنس سلولز و يا گاز مي باشند كه بر روي يك لايه چسبنده قرار داده شده اند. چسب هاي زخم بندي در ابعاد گوناگوني تهيه و عرضه مي گردند و برخي از آن ها متناسب با شكل انگشتان يا پاشنه و يا آرنج طراحي گرديده اند. حتماً قبل از بكارگيري آن ها بايد سابقه آلرژي به اين گونه چسب ها را از فرد مصدوم مورد پرسش قرار دهيد. كليه كساني كه با مواد غذايي سر و كار دارند نيز حتماً بايد هرگونه جراحت ناحيه دست خود را با چسب زخم هاي ضدآب بپوشانند.
1- باريكه هاي محافظ آن را قدري عقب بزنيد ولي آن ها را كاملاً خارج نكنيد. سپس بدون لمس كردن ناحيه پد آن را روي ناحيه زخم قرار دهيد.
2- به دقت و به آرامي باريكه محافظ را به طرفين كشيده و جدا سازيد. سپس انتها و لبه هاي چسب زخم را روي پوست فشرده و بچسبانيد.
2- براي حفظ سرماي اين پد هر سه الي پنج دقيقه يك بار مجدداً آن را درون آب سرد بگذاريد. بايد حداقل به مدت بيست دقيقه محل آسيب ديدگي را خنك كنيد.
2- كيسه يخ را نسبتاً محكم روي محل آسيب ديدگي نگه داريد.
3- فقط به مدت ده الي پانزده دقيقه محل ضايعه را سرد كنيد البته در صورت ذوب يخ در مدت ذكر شده مي توانيد محتوي يخ آن را تجديد كنيد.
براي نگه داشتن پانسمان روي سطح زخم و براي كنترل خونريزي و براي تثبيت موقعيت و يا بي حركت سازي اعضا در صدمات گوناگون و يا براي كاهش ميزان تورم و التهاب عضو بكار مي رود. بانداژ به سه گروه اصلي تقسيم مي شود.
1- بانداژ نواري: كه پانسمان را ثابت و يا محكم مي كند و يا براي تثبيت موقعيت اندام مجروح بكار برده مي شود.
2- بانداژ لوله اي: كه مي توان باعث استحكام پانسمان در نواحي انگشتان و يا پنجه ها گرديده و يا از مفاصل مصدوم حمايت كند.
3- بانداژ سه گوش: كه معمولاً از جنس پارچه بوده و به عنوان آويز و پوشش دهنده سطوح وسيع ساير انواع پانسمان ويا بي حركت سازي اندام ها مي تواند بكار برده شود.
در موارد اضطراري شما ممكن است مجبور به ابداع پانسمان هاي ابتكاري از كالاهاي پارچه اي مورد مصرف روزانه باشيد.
- مصدوم را در موقعيتي مناسب (نشسته يا دراز كشيده) و راحت قرار دهيد.
- ناحيه آسيب ديده را تحت حمايت قرار دهيد البته عمل نگهداري اندام را خود مصدوم و يا يك دستيار مي تواند برايتان انجام دهد.
- سعي كنيد در صورت امكان هميشه در مقابل و روبروي مصدوم و ترجيحاً در سمت آسيب ديده او قرار گرفته و اقدام كنيد.
- بانداژ به عمل آمده بايد به قدر كافي مستحكم باشد ولي نه آن قدر محكم كه باعث قطع و يا بروز اختلال در جريان خون اندام مربوطه گردد.
- در صورت باداژ يك اندام بايد در صورت امكان انگشتان دست و يا پنجه هاي پا را نپوشانيد تا بتوانيد بعد از اتمام بانداژ جريان خون را در اندام مربوطه بررسي كنيد.
- با بكارگيري گره مربع بانداژ خود را محكم كنيد. البته گره زدن نبايد روي نواحي استخواني صورت گرفته و نيز نبايد باعث ايجاد ناراحتي در مصدوم گردد. انتهاي آزاد بانداژ را در صورت امكان در زير گره زده شده فرو ببريد.
- مكرراً گردش خون نواحي انتهايي اندام مصدوم را بررسي كرده و در صورت لزوم بانداژ به عمل آمده را مقداري شل تر كنيد.
- فواصل بانداژهاي به عمل آمده در اطراف باند را بايد به گونه اي انتخاب كنيد كه حداكثر مقدار حريم ممكنه براي ناحيه آسيب ديده حفظ شود.
- محل گره زدن را به گونه اي انتخاب كنيد كه گره ها در سمت سالم بدن و رو به سمت بالا قرار گيرند. اگر هر دو طرف بدن آسيب ديده اند بايد محل محكم كردن گره ها حتي المقدور در ناحيه مياني بدن بوده و يا اين كه در جايي صورت گيرند كه احتمال ايجاد صدمه بيشتر به حداقل ممكن برسد.
شيوه بررسي جريان خون شما بايد بلافاصله پس از اتمام بانداژ يك دست و يا يك پا وهمچنين پس از بكارگيري آويزها جريان خون عضو مربوطه را به دقت ارزيابي كرده و سپس هر ده دقيقه يك بار اين بررسي ها را تا زمان رسيدن به مراكز امدادي تكرار كنيد.
ارزيابي مكرر گردش خون از اين نظر مهم و حياتي تلقي مي گردد كه احتمال تورم و التهاب اندام هاي آسيب ديده پس از گذشت مدتي از سانحه وجود دارد و در نتيجه ورم كردن اندام ممكن است بانداژ به عمل آمده (حتي در مدت كوتاهي) بيش از حد سخت شده و با ايجاد فشار روي عروق و اندام باعث قطع جريان خون در آن شود.
علائم مربوط به اختلال در گردش خون با گذشت زمان تغيير مي يابند. بدين معني كه ابتدا وريدهاي اندام و بعد از مدتي شريان هاي خون رساننده به آن دچار اختلال در عملكرد مي گردند.
- پوست آبي رنگ به همره وريدهاي برجسته و برآمده
- احساس درد و باد كردن عضو
- احساس سوزن سوزن شدن و تحريك و به دنبال آن دردي عميق و شديد
- عدم توانايي در حركت دادن انگشتان و يا پنجه ها
اگر بانداژ به عمل آمده بيش از حد محكم شده باشد آن گاه پس از برداشتن فشار از روي ناخن رنگ بستر آن به حالت طبيعي (قبلي) خود برنمي گردد و يا اين كه برگشت رنگ در آن به كندي صورت مي گيرد.
2- پيچش هاي بانداژ سفت شده را درست تا آن اندازه باز كنيد كه حرارت و رنگ طبيعي به اندام مربوطه برگردد.
مصدوم ممكن است در اين هنگام احساس تحريك و سوزن سوزن شدن در آن محل را داشته باشد. در صورت لزوم مي توانيد پس از اطمينان كامل يافتن از برقراري مجدد و كافي جريان خون بانداژ را دوباره به عمل آوريد.
الف) باندهاي درشت باف (داراي روزنه هاي در نسج باند)
كه براي نگهداري پانسمان در خود بكار برده مي شوند. به دليل ويژگي هاي مربوط به روزنه دار بودن بافت آن ها تهويه خوبي در محل بانداژ شده صورت مي گيرد ولي نمي توان اين گونه باندها را براي اعمال فشار روي زخم و يا حمايت و تثبيت موقعيت مفاصل بكار بست.
ب) باندهاي تطبيق پذير (شكل گيرنده يا قالب گيرنده)
اين گونه باندها مي توانند بسته به شكل بدن قالب گيرنده و براي تثبيت نسبي كاملاً محكم ضايعات و يا نگهداري پانسمان در محل خود (قدري محكم تر از باند درشت باف) بكار برده مي شود.
ج) باندهاي كشي (داراي قابليت كشش و يا فشرده شدن)
كه براي حمايت و ثابت سازي مفاصل به نحوي محكم و استوار بكار مي شوند. به روش هاي گوناگون مي شود يك بانداژ نواري را در محل خود ثابت كرد مثلاً با بكارگيري گيره هاي مخصوص بانداژ و سنجاق هاي ايمني و يا نوار چسب كه اصولاً در جعبه هاي كمك هاي اوليه وجود دارند. البته اگر هيچ يك از وسايل ذكر شده را در دسترس نداشته باشيد مي توانيد به راحتي به روش چين دادن و تو گذاشتن (فرو كردن و جا گذاشتن) انتهاي دمي بانداژ آن را در محل تثبيت كنيد.
بهتر است ابتدا انگشتان خود را ما بين بانداژ و پوست مصدوم فرو ببريد تا از زخمي شدن پوست توسط سنجاق پيشگيري شود.
نواحي مختلف بدن نيازمند بكارگيري پهناهاي متفاوتي از باندهاي نواري مي باشند. البته به ياد داشته باشيد كه عريض تر بودن بانداژ بكار رفته از حد لزوم بهتر از بيش از حد باريك بودن آن مي باشد. البته سعي كنيد كه اندازه مناسبي را انتخاب كنيد.
روش بكارگيري باندهاي نواري بايد از قواعد و اصول زير در موقع انجام بانداژ نواري پيروي مي كند:
- وقتي باند به حالت نيمه باز قرار دارد براي قسمت حلقوي آن واژه سر بكار مي رود و به قسمت باز شده آن دُم باند گفته مي شود.
- بايد در حين عمل بانداژ قسمت سر آن را به طور سر بالا نگه داريد.
- حتي الامكان روبروي مصدوم و در سمت آسيب ديده وي قرار بگيريد.
- در حين كار بايد ترتيبي اتخاذ كنيد كه ناحيه آسيب ديده به همان وضعيتي نگهداري و حمايت گردد كه در نظر داريد بعد از اتمام بانداژ به آن حالت باقي بماند.
- هميشه بايد وضعيت گردش خون را در نواحي ما بعد بانداژ ارزيابي نماييد مخصوصاً اگر از باندهاي ارتجاعي و يا انواع تطبيق پذير باند استفاده مي نماييد چرا كه اين گونه بانداژ بر شكل اندام پانسمان شده قالب مي گيرند و در مواردي كه اندام مصدوم دچار تورم گردد اين گونه باندها محكم تر شده و گاهي مي توانند فشار بيش از حدي به عضو آسيب ديده وارد سازند.
2- با چند سري چرخانيدن باند به شكل مارپيچي و در جهتي از سمت دروني اندام به بيرون آن اندام مصدوم را تحت پوشش بانداژ قرار دهيد. بايد در هر بار پيچيدن باند به نحوي عمل كنيد كه هر مرتبه تقريباً بين نصف الي دوسوم سطح باندپيچي شده در دور قبلي تحت پوشش قرار گيرد.
3- عمل بانداژ را با يك گردش مستقيم به اتمام رسانيده و به يكي از طرق ذكر شده انتهاي باند را تثبيت كنيد.
اگر باند مورد استفاده كوتاه تر از آن است كه تمامي سطوح مورد نظر را پوشش دهد. مي توانيد با اضافه كردن و بكارگيري يك باند ديگر پانسمان خود را گسترش داده و كامل كنيد.
4- انتهاي اندام آسيب ديده را مكرراً از لحاظ وضعيت گردش خون بررسي و كنترل كنيد.
اگر به نظر مي رسد كه بانداژ به عمل آمده بيش از حد سفت و محكم است چند دور از پيچ هاي آن را گشوده و سپس مجدداً آن را به نحوي شل تر از دفعه قبل بكار بريد.
2- قسمت دم باند را روي سطح دروني آرنج قرار دهيد. سپس بانداژ خود را ابتدا از زير آرنج عبور داده و سپس آن را يك و نيم دور در اطراف آرنج و رو به سمت خارج آن بچرخانيد كه اين امر باعث تثبيت بانداژي مي شود كه قرار است مفصل آرنج را بپوشاند.
3- بانداژ خود را با عبور دادن مفصل آرنج به طرف سطح دروني (داخلي) بازو گسترش دهيد سپس آن را به طور زاويه دار در اطراف بازو طوري بپيچيد كه باعث پوشيده شدن نيمه فوقاني دور قبلي بانداژ بشود.
4- در ادامه كار بايد بانداژ را از سطح دروني بازو به نقطه اي درست زير مفصل آرنج ادامه دهيد و سپس براي پوشانيدن نيمه تحتاني اولين دور به عمل آمده بانداژ يك بار بانداژ خود را به طور مارپيچي به دور ساعد بچرخانيد.
5- چندين مرتبه به انجام بانداژ به طور زاويه دار در قسمت هاي فوقاني و تحتاني آرنج ادامه دهيد كه در هر بار تكرار كردن اين گونه بانداژ بايد آن را به نحوي گسترش و امتداد دهيد كه هر لايه باند تقريباً دوسوم سطح لايه قبلي را بپوشاند.
6- براي تمام عمل بانداژ بايد دو بار باند خود را به صورت مستقيم به دور اندام مجروح مثلاً در ناحيه ساعد بچرخانيد. بعد بايد انتهاي باند را تثبيت سازيد.
7- هر ده دقيقه يك بار بايد گردش خون انگشتان دست و يا پنجه هاي پا را ارزيابي كنيد چرا كه ازيابي جريان خون در صورت بكارگيري اين شيوه بانداژ اهميت ويژه اي دارد.
اگر بانداژ به عمل آمده بيش از حد سفت و محكم باشد بايد تا زمان بازگشت جريان خون به دست و يا پاي مصدوم چندين دور از پيچ هاي بانداژ خود را بگشاييد. مي توانيد پس از مدتي دوباره عمل بانداژ را البته اين بار قدري شل تر تكرار كنيد.
روشي كه در زير براي بانداژ يك دست توضيح داده مي شود مي تواند به شرط رعايت اين موارد در مورد پا نيز بكار رود.
اجتناب از بانداژ كردن پاشنه پا و جانشين كردن انگشت بزرگ پا به جاي شست دست.
- بانداژ را به صورت زاويه دار و از قاعده شست از پشت دست به نحوي عبور دهيد كه از لبه بالايي آن با ناخن انگشت كوچك دست مماس گردد.
- باند را به نحوي از سطح كفي انگشتان دست (و به عبارت ديگر از زير انگشتان آن) بگذرانيد كه لبه بالايي آن در امتداد قاعده ناخن انگشت اشاره قرار گيرد.
- باند را به طور زاويه دار از ناحيه پشتي دست عبور دهيد تا آن كه به سطح كناري (بيروني) مچ برسيد. سپس اطراف و بالاي مچ دست را بانداژ كنيد.
- مراتب ذكر شده فوق را چندين مرتبه تكرار نماييد و در هر بار پيچيدن باند به نحوي عمل كنيد كه هر مرتبه تقريباً دوسوم سطح باندپيچي شده در دور قبلي تحت پوشش قرار گيرد. انگشت شست را باندپيچي نكنيد. پس از پوشيده شدن دست بايد دو دور باند را در اطراف مچ به طور مستقيم بچرخانيد.
- انتهاي بانداژ به عمل آمده را با بكارگيري گيره مخصوص يا سنجاق قفلي محكم كنيد. مكرراً گردش خون انگشتان را ارزيابي و كنترل كرده در صورت لزوم بانداژ را قدري شل تر كنيد. اگر اين شيوه بانداژ را در پا بكار برده ايد بايد در پنجه هاي پا به بررسي جريان خون بپردازيد.
2- در حالي كه انتهاي گاز را روي انگشت نگه داشته ايد بازوهاي اپليكاتور را قدري از هم دورتر كنيد تا از قطر نوك انگشتان مقداري بازتر قرار گيرد كه در نتيجه اين عمل يك لايه از گاز روي سطح انگشت باقي بماند. مجدداً و براي يك بار ديگر اپليكاتور را با پيچاندن باند آماده كنيد.
3- در حالي كه هنوز گاز را محكم در قاعده انگشت نگه داشته ايد يك بار ديگر به آرامي اپليكاتور را تا هنگامي كه سطح انگشت توسط لايه بعدي گاز و يا بانداژ لوله اي پوشانيده گردد روي انگشت به عقب بكشيد سپس اپليكاتور را از روي انگشت برداشته و دور كنيد.
4- بانداژ لوله اي را در قاعده انگشت و به كمك نوارهاي چسبنده محكم و تثبيت كنيد. به ياد داشته باشيد كه براي اجتناب از بروز اختلال در جريان خون انگشت نبايد تمامي محيط انگشت را با نوار چسب احاطه نماييد. سپس بايد وضعيت گردش خون را مكرراً ارزيابي نموده و در صورت لزوم نوار چسبيده شده را جدا ساخته و مجدداً براي بار ديگر و با فشار كمتر آن را مورد استفاده قرار دهيد.
برخي از كاربردهاي بالقوه بانداژ سه گوش به شرح زير است:
1- بي حركت ساختن و يا حمايت كردن اندام ها سفت كردن و ثابت نمودن آتل ها و پانسمان هاي حجيم بوسيله بانداژ پهن كراواتي كه مي توان با دو بار چين دادن باند سه گوش آن را تهيه كرد.
2- بي حركت كردن پنجه پاها و قوزك ها و يا نگه داشتن پانسمان ها در محل بكار گرفته شده بوسيله استفاده از بانداژ كراواتي باريك كه اين گونه باندها را نيز مي توان از باند سه گوش تهيه نمود.
3- تشكيل يك بالشتك محافظ يا يك پانسمان استريل به روش باز كردن يك باند سه گوش بسته بندي شده و به شكل دلخواه يا ابتكاري چين دادن و تا كردن آن.
4- بكارگيري باند سه گوش باز به عنوان آويز براي حمايت به عمل آوردن از يك اندام آسيب ديده و يا نگه داشتن پانسمان هاي پوشش هاي بكار رفته در نواحي جمجمه كف دست يا پا در محل خود.
ب) مجدداً و براي يك مرتبه ديگر باند سه گوش را از وسط و در همان جهت قبلي تا كنيد تا يك باند كراواتي پهن آماده گردد.
ب) يك بار ديگر بايد آن را به دو نيم تا كنيد كه بتوانيد يك باند قطور و در عين حال طويل و باريك بدست آوريد.
1- ابتدا باند سه گوش را به شكل يك باند كراواتي باريك در آورده و سپس دو انتهاي حاصله را به قسمت وسط آورده و به عبارت ديگر باند كراواتي را در جهتي عمود بر جهت هاي قبلي تا نماييد.
2- تا زمان به دست آوردن اندازه دلخواه و مورد نظر خود به تا كردن انتهاهاي باند به وسط آن ادامه دهيد.
باند به دست آمده را در مكاني خشك نگهداري كنيد.
2- هر دو انتهاي باند را رو به بالا قرار دهيد.
3- انتهاي سمت راستي باند را ابتدا از رو و سپس از زير انتهاي سمت چپي آن عبور دهيد.
4- انتهاها را محكم بكشيد تا اين كه سفت و محكم بشوند. سپس دو انتهاي باند را به زير بانداژ فرو كنيد.
ب) در حالي كه گره را با دست خود نگه داشته ايد يكي از دو انتهاي باند را از درون گره بيرون كشيده و در آوريد.
2- دو انتهاي ديگر باند سه گوش را هر كدام را در جهتي مخالف با ديگري در اطراف مچ بپيچانيد. سپس دو انتهاي ديگر باند را به روش مربع و در نقطه اي روي رأس آن گره زده و به طريقه كشيدن رأس باند و به آرامي بانداژ به عمل آمده را روي پانسمان يعني روي پوشش ديگر سطح زخم محكم و تثبيت نماييد. رأس باند را از روي گره گذرانيده و تا كنيد و بعد رأس باند را زير بانداژ فرو كنيد.
2- دو انتهاي ديگر باند را به گونه اي دور سر مصدوم بياوريد كه لبه اي كه در ناحيه قاعده ايجاد كرده بوديد مختصري بالاتر از گوش هاي وي به سمت خلفي سر او امتداد يابد. سپس دو انتهاي باند را در پشت گردن مصدوم و بر روي رأس باند از روي يكديگر عبور دهيد.
3- دو انتهاي باند را از اطراف سر مصدوم عبور داده و به جلوي سر مصدوم بياوريد. براي تثبيت و تحكيم بانداژ دو انتها را به روش مربع به هم گره بزنيد طوري كه محل گره در وسط پيشاني مصدوم انتخاب شده و نزديك به قاعده بانداژ قرار داشته باشد.
4- در حالي كه با يك دستتان سر مصدوم را ثابت نگه داشته ايد با دست ديگرتان رأس باند را به سمت پايين بكشيد تا بانداژ شما محكم گردد. سپس رأس باند را به سمت بالا و به طرف فرق سر مصدوم آورده و آن را بوسيله يك سنجاق قفلي تثبيت نماييد. اگر اين گونه سنجاق ها را در اختيار نداريد مي توانيد رأس باند را روي انتهاي متقاطع آن در ناحيه پشتي سر تا كرده و سپس آن را بدون بانداژ وارد كنيد.
الف) آويز بازو (اندام فوقاني)
معمولاً در آسيب ديدگي هاي نواحي بازو و ساعد و مچ دست و يا شكستگي هاي ساده دنده اي بكار برده مي شوند و به نحوي باعث نگه داشتن و حمايت اندام فوقاني مي گردند كه در آن ساعد به شكل افقي قرار گرفته و يا مختصري به سمت بالا كشيده مي شود.
ب) آويز بالا برنده
كه به كمك آن اندام فوقاني به گونه اي حمايت و تثبيت مي گردد كه دست به حد قابل توجه و مطلوبي بالا برده شده است و در موارد زير كاربرد دارد:
براي كمك به كنترل خون ريزي از زخم هاي ناحيه ساعد و كاهش ميزان تورم در سوختگي ها و در بعضي از انواع شكستگي هاي عارضه دار و يا مركب در دنده ها.
2- انتهاي تهتاني باند را طوري از روي ساعد مصدوم عبور دهيد كه در محل شانه وي به انتهاي ديگر باند برسد.
3- در حفره واقع شده در بالاي استخوان ترقوه طرف آسيب ديده بدن از يك گره مربع استفاده كنيد. سپس هر دو انتهاي بانداژ را به زير گره فرو كنيد تا مثل يك پد اطراف گره را بپوشاند.
4- رأس بند را به سمت جلوي آرنج تا كنيد. قسمت هاي شل بانداژ را در ناحيه زيرين آن جمع كرده و تو بگذاريد و سپس بوسيله يك سنجاق قفلي رأس باند را به قسمت جلويي بانداژ ببنديد. اگر سنجاق قفلي در دسترس نداريد آن قدر بايد رأس باند را بپيچانيد تا اين كه آويز به نحوي راحت و مناسب نگه داشته شود سپس رأس باند را در ناحيه پشتي بازو و به درون آويز فرو ببريد.
5- مكرراً گردش خون را در انگشتان دست مصدوم ارزيابي كنيد و در صورت لزوم آويز را باز كرده و به گونه اي كه پانسمان را در زير آويز انجام داده ايد نيز بگشاييد.
2- يكي از انتهاهاي بند سه گوش را روي شانه سالم او بيندازيد به نحوي كه رأس باند در طرف صدمه ديده او قرار گيرد. از مصدوم بخواهيد كه بازوي خود را رها كند. قاعده بانداژ خود را به زير دست و ساعد و به پشت و اطراف آرنج وي فرو كنيد. در عين حال بايد اندام فوقاني وي را در اين مدت نگه داشته و هم چنين از پوشانيدن انگشت شست در او خودداري كنيد.
3- انتهاي تحتاني باند را به شكل زاويه دار (مايل) و در ناحيه پشت مصدوم به بالا بياوريد تا اين كه در ناحيه شانه به انتهاي ديگر باند برسد.
4- اين دو انتهاي باند را به روش مربع گره بزنيد به طوري كه گره در حفره واقع در بالاي استخوان ترقوه مصدوم قرار داده شود و انتهاهاي باند را به شكل يك بالشتك به زير و اطراف گره فرو بريد.
5- آن قدر رأس باند را بپيچانيد تا آن كه بانداژ به عمل آمده به نحوي راحت و مناسب با آرنج مصدوم تطابق يابد. سپس رأس باند را در حوالي آرنج به درون آويز فرو كرده محكم كنيد. در صورتي كه سنجاق قفلي در اختيار نداريد قسمت هاي شل قرار گرفته بانداژ را بر روي رأس باند تا كرده و در كنار بانداژ محكم و تثبيت كنيد.
6- مكرراً گردش خون را در انگشت شست او ارزيابي كنيد و در صورت لزوم آويز و هرگونه پانسمان به عمل آمده در زير آن را باز نماييد.
كت و يا ژاكتي كه كناره آن سراسر دكمه دار باشد (كاپشن) در درون حفره ايجاد شده در بين دگمه هاي آن قرار دهيد.
ب) پيراهن آستين بلند: اگر مصدوم پيراهني آستين بلند به تن دارد جداره سر آستين را در اطراف اندام آسيب ديده به قسمت جلويي پيراهن يا ژاكت او با سنجاق كردن متصل نماييد. اگر مي خواهيد آويز ابتكاري شما از نوع بالا برنده باشد مي توانيد سر آستين را قدري بالاتر و در روي شانه وي به لباسش سنجاق كنيد كه در نتيجه اندام فوقاني آسيب ديده او بالاتر قرار خواهد گرفت.
ج) پيراهن آستين كوتاه: از يك كمربند يا كراوات و يا جفت بند كفش و يا باريكه هاي پارچه اي كشدار مي توانيد براي ايجاد حمايت به روش «گردن بند - سر آستين» استفاده نماييد.
تذكر: اگر به وجود شكستگي در ناحيه ساعد شك داريد هرگز از اين روش استفاده نكنيد.
منبع:پایگاه اینترنتی امدادگران ایران
/خ
نوع پوشش و يا بانداژي كه شما انتخاب مي كنيد و روش بكارگيري آن ها به نوع جراحت و امكانات و وسايلي كه در دسترس شما وجود دارد خواهد داشت. البته هميشه بايد در صورت امكان از تجهيزات استريل شده كمك هاي اوليه استفاده كنيد. ولي اگر وسايل و مواد استريل در دسترس نداريد مي توانيد با بكارگيري ابتكاري اقلام روزمره اي (مثل پارچه هاي پاكيزه) اقدام به پانسمان كنيد.
كاربري زخم بندي:
ب) پوشاندن سطح زخم و محافظت از آن و كاهش احتمال بروز عفونت
كاربردهاي بانداژ:
الف) حفظ و تداوم فشار مستقيم روي پوشش بكار رفته بمنظور كنترل بهتر خونريزي
ب) حفظ موقعيت پوشش ها- آتل ها و كمپرس ها در محل ضايعه
ج) كاهش ميزان تورم
د) تثبيت و حمايت مفاصل و اندام هاي آسيب ديده
و) محدود سازي حركات
ملزومات مورد نياز براي كمك هاي اوليه:
ملزومات و اقلام پايه ضروري:
2- بيست عدد پوشش چسب دار به اندازه هاي معين شده.
3- شش عدد پوشش استريل در اندازه متوسط
4- دو عدد پوشش استريل در اندازه بزرگ
5- دو عدد پوشش استريل در اندازه بسيار بزرگ
6- دو عدد پد چشمي استريل
7- شش عدد بانداژ سه گوش
8- شش عدد سنجاق ايمني (سنجاق قفلي)
9- دستكش هاي استريل و يكبار مصرف
اقلام مفيد اضافي:
2- قيچي
3- انبرك موچين
4- پوشش هاي (پد) كتاني
5- محلول هاي پاك كننده از نوع غير الكلي
6- نوار چسب
7- مداد و دفترچه يادداشت و انواع اتيكت و برچسب
8- ماسك هاي محافظت كننده صورت انواع پلاستيكي يا كاغذي
9- در فعاليت هاي برون شهري پتو و كيسه خواب و چراغ قوه و سوت
زخم بندي باعث پوشانيدن سطح زخم و در نتيجه پيشگيري از ورود عفونت به درون آن شده و باعث كمك به لخته شدن خون مي گردد هر چند ممكن است پوشش روي زخم روي آن بچسبد. فوايد حاصله از زخم بندي بيشتر از آنند كه به خاطر ناراحتي هاي حاصله در هنگام برداشتن آن ها از پانسمان خودداري كنيم. در صورت امكان از پوشش هاي استريل و بسته بندي شده استفاده كنيد. اگر هيچ نوع پوشش استريلي در دسترس نداريد مي توانيد به صورت ابتكاري از پوشش هاي پاكيزه اي كه پرزدار نباشند بهره بگيريد.
اصول زخم بندي:
2- پوشش را مستقيماً روي زخم قرار دهيد و هرگز آن را از اطراف زخم بر روي آن نلغزانيد.
3- در صورت افتادن و يا كنار رفتن پوشش حتماً بايد آن را تعويض كرد.
4- اگر خون از پوشش اوليه شما به بيرون نشت پيدا مي كند آن را بر نداريد بلكه بايد پوشش ديگري بر روي سطح پوشش اوليه قرار داده و اضافه كنيد.
5- اگر فقط يك عدد پوشش استريل در اختيارتان وجود دارد براي پوشاندن سطح زخم ابتدا از پوشش استريل استفاده كرده و سپس از پارچه ها و يا پوشش هاي پاكيزه ديگر به عنوان پانسمان خارجي استفاده كنيد.
جلوگيري از تبادل عفونت:
- در صورتي كه دستكش هاي يكبار مصرف در دسترس داريد از آن ها استفاده كنيد.
- در صورت امكان دست هاي خود را به خوبي قبل از پانسمان زخم بشوييد.
- بريدگي ها و خراشيدگي هاي دست هاي خود را بوسيله پوشش هاي ضدآب بپوشانيد.
- از لمس كردن جراحات و نيز آن سطوحي از پوشش ها كه در تماس مستقيم با زخم قرار خواهند گرفت خودداري كنيد.
- سعي كنيد كه در طول مدت زخم بندي از هرگونه سرفه و يا عطسه كردن و نيز صحبت كردن در جهت زخم خودداري كنيد.
اگر دستكش در اختيار شما نيست مي توانيد به يكي از طريق زير عمل كنيد:
- از مصدوم بخواهيد كه شخصاً زخم خود را البته تحت نظارت شما بپوشاند.
- دست هاي خود را درون يك كيسه تميز پلاستيكي قرار دهيد.
- به عنوان آخرين راه پس از تمام عمل زخم بندي حتماً به طور كامل و دقيق دست هاي خود را به خوبي شستشو دهيد.
پانسمان هاي استريل:
شيوه انجام
1- پوشش را از بسته خود خارج كنيد. سپس يكي دو دور پيچ هاي باند را از طرف آزاد آن باز نماييد. كاملاً دقت كنيد كه حلقه يا نوار بانداژ از دستتان نيفتد و در ضمن بايد از لمس قسمت پد در اينگونه پانسمان ها اجتناب كنيد.
2- تا شدگي هاي ناحيه پد پانسمان را صاف كرده و در عين حال باند واقع در دو طرف پد را نگهداريد. سپس پد را مستقيماً بر روي زخم قرار دهيد.
3- انتهاي كوتاه تر بانداژ (دم باند) را يك بار در اطراف اندام مصدوم (در واقع روي پد پانسمان) بپيچيد و پس از استحكام نسبي پد در محل قسمت دم را رها و آويزان كنيد (اين قسمت با هيچ جسم خارجي نبايد تماس پيدا كند).
4- انتهاي ديگر باند (سر باند) را در اطراف اندام بپيچيد تا زماني كه كاملاً روي تمام سطح پد را بپوشاند. اگر پانسمان از محل خود جابجا شد پانسمان را عوض كنيد.
5- براي محكم كردن بانداژ دو انتهاي سر و دم آن را به روش مربع گره بزنيد. با انتخاب محل بر روي پد مي توانيد فشاري نسبتاً محكم بر روي زخم وارد كنيد. اگر خونريزي به سطح پانسمان رسيد نبايد پانسمان را برداريد بلكه مي توانيد پوشش و يا پانسمان ديگري روي آن اضافه كنيد.
6- گردش خون را در نواحي انتهايي اندام مجروح بررسي كنيد و در صورت لزوم بانداژ را قدري شل تر كنيد.
زخم بندي با گاز
روش هاي عملكرد:
2- لايه از جنس كتان را به حالت يك پد بر روي پوشش تهيه شده از گاز اضافه كنيد.
3- با بكارگيري چسب و يا باند نواري پانسمان خود را در محل آن تثبيت و محكم كنيد.
زخم بندي بصورت ابتكاري:
شيوه عملكرد:
2- پدي را كه از پارچه تهيه كرده ايد مستقيماً روي سطح مجروح قرار دهيد و در صورت لزوم مجدداً روي آن پارچه ها و يا مواد نرم و تميز ديگر بگذاريد.
3- پانسمان خود را بوسيله باند و يا يك باريكه تميز پارچه اي تميز محكم كنيد. دو انتهاي رشته به كار رفته را به روش مربع گره بزنيد. در زخم هاي كوچك استفاده از پوشش هاي چسبنده مفيد است. اين پانسمان ها داراي پد كوچكي از جنس سلولز و يا گاز مي باشند كه بر روي يك لايه چسبنده قرار داده شده اند. چسب هاي زخم بندي در ابعاد گوناگوني تهيه و عرضه مي گردند و برخي از آن ها متناسب با شكل انگشتان يا پاشنه و يا آرنج طراحي گرديده اند. حتماً قبل از بكارگيري آن ها بايد سابقه آلرژي به اين گونه چسب ها را از فرد مصدوم مورد پرسش قرار دهيد. كليه كساني كه با مواد غذايي سر و كار دارند نيز حتماً بايد هرگونه جراحت ناحيه دست خود را با چسب زخم هاي ضدآب بپوشانند.
روش هاي عملكرد:
1- باريكه هاي محافظ آن را قدري عقب بزنيد ولي آن ها را كاملاً خارج نكنيد. سپس بدون لمس كردن ناحيه پد آن را روي ناحيه زخم قرار دهيد.
2- به دقت و به آرامي باريكه محافظ را به طرفين كشيده و جدا سازيد. سپس انتها و لبه هاي چسب زخم را روي پوست فشرده و بچسبانيد.
كمپرس هاي سرد:
الف) نحوه استفاده از يك پد خنك:
2- براي حفظ سرماي اين پد هر سه الي پنج دقيقه يك بار مجدداً آن را درون آب سرد بگذاريد. بايد حداقل به مدت بيست دقيقه محل آسيب ديدگي را خنك كنيد.
ب) نحوه استفاده از كيسه يخ:
2- كيسه يخ را نسبتاً محكم روي محل آسيب ديدگي نگه داريد.
3- فقط به مدت ده الي پانزده دقيقه محل ضايعه را سرد كنيد البته در صورت ذوب يخ در مدت ذكر شده مي توانيد محتوي يخ آن را تجديد كنيد.
انواع بانداژ
براي نگه داشتن پانسمان روي سطح زخم و براي كنترل خونريزي و براي تثبيت موقعيت و يا بي حركت سازي اعضا در صدمات گوناگون و يا براي كاهش ميزان تورم و التهاب عضو بكار مي رود. بانداژ به سه گروه اصلي تقسيم مي شود.
1- بانداژ نواري: كه پانسمان را ثابت و يا محكم مي كند و يا براي تثبيت موقعيت اندام مجروح بكار برده مي شود.
2- بانداژ لوله اي: كه مي توان باعث استحكام پانسمان در نواحي انگشتان و يا پنجه ها گرديده و يا از مفاصل مصدوم حمايت كند.
3- بانداژ سه گوش: كه معمولاً از جنس پارچه بوده و به عنوان آويز و پوشش دهنده سطوح وسيع ساير انواع پانسمان ويا بي حركت سازي اندام ها مي تواند بكار برده شود.
در موارد اضطراري شما ممكن است مجبور به ابداع پانسمان هاي ابتكاري از كالاهاي پارچه اي مورد مصرف روزانه باشيد.
قواعد اساسي بانداژ
الف) قبل از شروع بانداژ:
- مصدوم را در موقعيتي مناسب (نشسته يا دراز كشيده) و راحت قرار دهيد.
- ناحيه آسيب ديده را تحت حمايت قرار دهيد البته عمل نگهداري اندام را خود مصدوم و يا يك دستيار مي تواند برايتان انجام دهد.
- سعي كنيد در صورت امكان هميشه در مقابل و روبروي مصدوم و ترجيحاً در سمت آسيب ديده او قرار گرفته و اقدام كنيد.
ب) در حين انجام بانداژ:
- بانداژ به عمل آمده بايد به قدر كافي مستحكم باشد ولي نه آن قدر محكم كه باعث قطع و يا بروز اختلال در جريان خون اندام مربوطه گردد.
- در صورت باداژ يك اندام بايد در صورت امكان انگشتان دست و يا پنجه هاي پا را نپوشانيد تا بتوانيد بعد از اتمام بانداژ جريان خون را در اندام مربوطه بررسي كنيد.
- با بكارگيري گره مربع بانداژ خود را محكم كنيد. البته گره زدن نبايد روي نواحي استخواني صورت گرفته و نيز نبايد باعث ايجاد ناراحتي در مصدوم گردد. انتهاي آزاد بانداژ را در صورت امكان در زير گره زده شده فرو ببريد.
- مكرراً گردش خون نواحي انتهايي اندام مصدوم را بررسي كرده و در صورت لزوم بانداژ به عمل آمده را مقداري شل تر كنيد.
ج) اگر هدف از بانداژ بي حركت ساختن يك اندام باشد:
- فواصل بانداژهاي به عمل آمده در اطراف باند را بايد به گونه اي انتخاب كنيد كه حداكثر مقدار حريم ممكنه براي ناحيه آسيب ديده حفظ شود.
- محل گره زدن را به گونه اي انتخاب كنيد كه گره ها در سمت سالم بدن و رو به سمت بالا قرار گيرند. اگر هر دو طرف بدن آسيب ديده اند بايد محل محكم كردن گره ها حتي المقدور در ناحيه مياني بدن بوده و يا اين كه در جايي صورت گيرند كه احتمال ايجاد صدمه بيشتر به حداقل ممكن برسد.
د) پس از اتمام بانداژ:
شيوه بررسي جريان خون شما بايد بلافاصله پس از اتمام بانداژ يك دست و يا يك پا وهمچنين پس از بكارگيري آويزها جريان خون عضو مربوطه را به دقت ارزيابي كرده و سپس هر ده دقيقه يك بار اين بررسي ها را تا زمان رسيدن به مراكز امدادي تكرار كنيد.
ارزيابي مكرر گردش خون از اين نظر مهم و حياتي تلقي مي گردد كه احتمال تورم و التهاب اندام هاي آسيب ديده پس از گذشت مدتي از سانحه وجود دارد و در نتيجه ورم كردن اندام ممكن است بانداژ به عمل آمده (حتي در مدت كوتاهي) بيش از حد سخت شده و با ايجاد فشار روي عروق و اندام باعث قطع جريان خون در آن شود.
علائم مربوط به اختلال در گردش خون با گذشت زمان تغيير مي يابند. بدين معني كه ابتدا وريدهاي اندام و بعد از مدتي شريان هاي خون رساننده به آن دچار اختلال در عملكرد مي گردند.
روش تشخيص بروز اختلال در گردش خون
الف) علائم زير ممكن است در مراحل زودرس ديده شوند:
- پوست آبي رنگ به همره وريدهاي برجسته و برآمده
- احساس درد و باد كردن عضو
ب) علائم زير ممكن است در مراحل ديررس ديده شود:
- احساس سوزن سوزن شدن و تحريك و به دنبال آن دردي عميق و شديد
- عدم توانايي در حركت دادن انگشتان و يا پنجه ها
شيوه انجام بررسي
اگر بانداژ به عمل آمده بيش از حد محكم شده باشد آن گاه پس از برداشتن فشار از روي ناخن رنگ بستر آن به حالت طبيعي (قبلي) خود برنمي گردد و يا اين كه برگشت رنگ در آن به كندي صورت مي گيرد.
2- پيچش هاي بانداژ سفت شده را درست تا آن اندازه باز كنيد كه حرارت و رنگ طبيعي به اندام مربوطه برگردد.
مصدوم ممكن است در اين هنگام احساس تحريك و سوزن سوزن شدن در آن محل را داشته باشد. در صورت لزوم مي توانيد پس از اطمينان كامل يافتن از برقراري مجدد و كافي جريان خون بانداژ را دوباره به عمل آوريد.
باندهاي نواري شكل
الف) باندهاي درشت باف (داراي روزنه هاي در نسج باند)
كه براي نگهداري پانسمان در خود بكار برده مي شوند. به دليل ويژگي هاي مربوط به روزنه دار بودن بافت آن ها تهويه خوبي در محل بانداژ شده صورت مي گيرد ولي نمي توان اين گونه باندها را براي اعمال فشار روي زخم و يا حمايت و تثبيت موقعيت مفاصل بكار بست.
ب) باندهاي تطبيق پذير (شكل گيرنده يا قالب گيرنده)
اين گونه باندها مي توانند بسته به شكل بدن قالب گيرنده و براي تثبيت نسبي كاملاً محكم ضايعات و يا نگهداري پانسمان در محل خود (قدري محكم تر از باند درشت باف) بكار برده مي شود.
ج) باندهاي كشي (داراي قابليت كشش و يا فشرده شدن)
كه براي حمايت و ثابت سازي مفاصل به نحوي محكم و استوار بكار مي شوند. به روش هاي گوناگون مي شود يك بانداژ نواري را در محل خود ثابت كرد مثلاً با بكارگيري گيره هاي مخصوص بانداژ و سنجاق هاي ايمني و يا نوار چسب كه اصولاً در جعبه هاي كمك هاي اوليه وجود دارند. البته اگر هيچ يك از وسايل ذكر شده را در دسترس نداشته باشيد مي توانيد به راحتي به روش چين دادن و تو گذاشتن (فرو كردن و جا گذاشتن) انتهاي دمي بانداژ آن را در محل تثبيت كنيد.
سنجاق هاي ايمني
چسب هاي نواري شكل:
گيره هاي بانداژ:
روش به درون فرو بردن انتهاي بانداژ:
بهتر است ابتدا انگشتان خود را ما بين بانداژ و پوست مصدوم فرو ببريد تا از زخمي شدن پوست توسط سنجاق پيشگيري شود.
انتخاب اندازه هاي مناسب و صحيح براي بانداژ:
نواحي مختلف بدن نيازمند بكارگيري پهناهاي متفاوتي از باندهاي نواري مي باشند. البته به ياد داشته باشيد كه عريض تر بودن بانداژ بكار رفته از حد لزوم بهتر از بيش از حد باريك بودن آن مي باشد. البته سعي كنيد كه اندازه مناسبي را انتخاب كنيد.
روش بكارگيري باندهاي نواري بايد از قواعد و اصول زير در موقع انجام بانداژ نواري پيروي مي كند:
- وقتي باند به حالت نيمه باز قرار دارد براي قسمت حلقوي آن واژه سر بكار مي رود و به قسمت باز شده آن دُم باند گفته مي شود.
- بايد در حين عمل بانداژ قسمت سر آن را به طور سر بالا نگه داريد.
- حتي الامكان روبروي مصدوم و در سمت آسيب ديده وي قرار بگيريد.
- در حين كار بايد ترتيبي اتخاذ كنيد كه ناحيه آسيب ديده به همان وضعيتي نگهداري و حمايت گردد كه در نظر داريد بعد از اتمام بانداژ به آن حالت باقي بماند.
- هميشه بايد وضعيت گردش خون را در نواحي ما بعد بانداژ ارزيابي نماييد مخصوصاً اگر از باندهاي ارتجاعي و يا انواع تطبيق پذير باند استفاده مي نماييد چرا كه اين گونه بانداژ بر شكل اندام پانسمان شده قالب مي گيرند و در مواردي كه اندام مصدوم دچار تورم گردد اين گونه باندها محكم تر شده و گاهي مي توانند فشار بيش از حدي به عضو آسيب ديده وارد سازند.
شيوه عملكرد
2- با چند سري چرخانيدن باند به شكل مارپيچي و در جهتي از سمت دروني اندام به بيرون آن اندام مصدوم را تحت پوشش بانداژ قرار دهيد. بايد در هر بار پيچيدن باند به نحوي عمل كنيد كه هر مرتبه تقريباً بين نصف الي دوسوم سطح باندپيچي شده در دور قبلي تحت پوشش قرار گيرد.
3- عمل بانداژ را با يك گردش مستقيم به اتمام رسانيده و به يكي از طرق ذكر شده انتهاي باند را تثبيت كنيد.
اگر باند مورد استفاده كوتاه تر از آن است كه تمامي سطوح مورد نظر را پوشش دهد. مي توانيد با اضافه كردن و بكارگيري يك باند ديگر پانسمان خود را گسترش داده و كامل كنيد.
4- انتهاي اندام آسيب ديده را مكرراً از لحاظ وضعيت گردش خون بررسي و كنترل كنيد.
اگر به نظر مي رسد كه بانداژ به عمل آمده بيش از حد سفت و محكم است چند دور از پيچ هاي آن را گشوده و سپس مجدداً آن را به نحوي شل تر از دفعه قبل بكار بريد.
نحوه بانداژ آرنج و زانو
شيوه عملكرد
2- قسمت دم باند را روي سطح دروني آرنج قرار دهيد. سپس بانداژ خود را ابتدا از زير آرنج عبور داده و سپس آن را يك و نيم دور در اطراف آرنج و رو به سمت خارج آن بچرخانيد كه اين امر باعث تثبيت بانداژي مي شود كه قرار است مفصل آرنج را بپوشاند.
3- بانداژ خود را با عبور دادن مفصل آرنج به طرف سطح دروني (داخلي) بازو گسترش دهيد سپس آن را به طور زاويه دار در اطراف بازو طوري بپيچيد كه باعث پوشيده شدن نيمه فوقاني دور قبلي بانداژ بشود.
4- در ادامه كار بايد بانداژ را از سطح دروني بازو به نقطه اي درست زير مفصل آرنج ادامه دهيد و سپس براي پوشانيدن نيمه تحتاني اولين دور به عمل آمده بانداژ يك بار بانداژ خود را به طور مارپيچي به دور ساعد بچرخانيد.
5- چندين مرتبه به انجام بانداژ به طور زاويه دار در قسمت هاي فوقاني و تحتاني آرنج ادامه دهيد كه در هر بار تكرار كردن اين گونه بانداژ بايد آن را به نحوي گسترش و امتداد دهيد كه هر لايه باند تقريباً دوسوم سطح لايه قبلي را بپوشاند.
6- براي تمام عمل بانداژ بايد دو بار باند خود را به صورت مستقيم به دور اندام مجروح مثلاً در ناحيه ساعد بچرخانيد. بعد بايد انتهاي باند را تثبيت سازيد.
7- هر ده دقيقه يك بار بايد گردش خون انگشتان دست و يا پنجه هاي پا را ارزيابي كنيد چرا كه ازيابي جريان خون در صورت بكارگيري اين شيوه بانداژ اهميت ويژه اي دارد.
اگر بانداژ به عمل آمده بيش از حد سفت و محكم باشد بايد تا زمان بازگشت جريان خون به دست و يا پاي مصدوم چندين دور از پيچ هاي بانداژ خود را بگشاييد. مي توانيد پس از مدتي دوباره عمل بانداژ را البته اين بار قدري شل تر تكرار كنيد.
نحوه بانداژ كف دست و پا
روشي كه در زير براي بانداژ يك دست توضيح داده مي شود مي تواند به شرط رعايت اين موارد در مورد پا نيز بكار رود.
اجتناب از بانداژ كردن پاشنه پا و جانشين كردن انگشت بزرگ پا به جاي شست دست.
شيوه عملكرد بدين صورت است كه
- بانداژ را به صورت زاويه دار و از قاعده شست از پشت دست به نحوي عبور دهيد كه از لبه بالايي آن با ناخن انگشت كوچك دست مماس گردد.
- باند را به نحوي از سطح كفي انگشتان دست (و به عبارت ديگر از زير انگشتان آن) بگذرانيد كه لبه بالايي آن در امتداد قاعده ناخن انگشت اشاره قرار گيرد.
- باند را به طور زاويه دار از ناحيه پشتي دست عبور دهيد تا آن كه به سطح كناري (بيروني) مچ برسيد. سپس اطراف و بالاي مچ دست را بانداژ كنيد.
- مراتب ذكر شده فوق را چندين مرتبه تكرار نماييد و در هر بار پيچيدن باند به نحوي عمل كنيد كه هر مرتبه تقريباً دوسوم سطح باندپيچي شده در دور قبلي تحت پوشش قرار گيرد. انگشت شست را باندپيچي نكنيد. پس از پوشيده شدن دست بايد دو دور باند را در اطراف مچ به طور مستقيم بچرخانيد.
- انتهاي بانداژ به عمل آمده را با بكارگيري گيره مخصوص يا سنجاق قفلي محكم كنيد. مكرراً گردش خون انگشتان را ارزيابي و كنترل كرده در صورت لزوم بانداژ را قدري شل تر كنيد. اگر اين شيوه بانداژ را در پا بكار برده ايد بايد در پنجه هاي پا به بررسي جريان خون بپردازيد.
گاز لوله اي
شيوه عملكرد
2- در حالي كه انتهاي گاز را روي انگشت نگه داشته ايد بازوهاي اپليكاتور را قدري از هم دورتر كنيد تا از قطر نوك انگشتان مقداري بازتر قرار گيرد كه در نتيجه اين عمل يك لايه از گاز روي سطح انگشت باقي بماند. مجدداً و براي يك بار ديگر اپليكاتور را با پيچاندن باند آماده كنيد.
3- در حالي كه هنوز گاز را محكم در قاعده انگشت نگه داشته ايد يك بار ديگر به آرامي اپليكاتور را تا هنگامي كه سطح انگشت توسط لايه بعدي گاز و يا بانداژ لوله اي پوشانيده گردد روي انگشت به عقب بكشيد سپس اپليكاتور را از روي انگشت برداشته و دور كنيد.
4- بانداژ لوله اي را در قاعده انگشت و به كمك نوارهاي چسبنده محكم و تثبيت كنيد. به ياد داشته باشيد كه براي اجتناب از بروز اختلال در جريان خون انگشت نبايد تمامي محيط انگشت را با نوار چسب احاطه نماييد. سپس بايد وضعيت گردش خون را مكرراً ارزيابي نموده و در صورت لزوم نوار چسبيده شده را جدا ساخته و مجدداً براي بار ديگر و با فشار كمتر آن را مورد استفاده قرار دهيد.
باندهاي سه گوش
برخي از كاربردهاي بالقوه بانداژ سه گوش به شرح زير است:
1- بي حركت ساختن و يا حمايت كردن اندام ها سفت كردن و ثابت نمودن آتل ها و پانسمان هاي حجيم بوسيله بانداژ پهن كراواتي كه مي توان با دو بار چين دادن باند سه گوش آن را تهيه كرد.
2- بي حركت كردن پنجه پاها و قوزك ها و يا نگه داشتن پانسمان ها در محل بكار گرفته شده بوسيله استفاده از بانداژ كراواتي باريك كه اين گونه باندها را نيز مي توان از باند سه گوش تهيه نمود.
3- تشكيل يك بالشتك محافظ يا يك پانسمان استريل به روش باز كردن يك باند سه گوش بسته بندي شده و به شكل دلخواه يا ابتكاري چين دادن و تا كردن آن.
4- بكارگيري باند سه گوش باز به عنوان آويز براي حمايت به عمل آوردن از يك اندام آسيب ديده و يا نگه داشتن پانسمان هاي پوشش هاي بكار رفته در نواحي جمجمه كف دست يا پا در محل خود.
روش تهيه بانداژ كراواتي پهن
ب) مجدداً و براي يك مرتبه ديگر باند سه گوش را از وسط و در همان جهت قبلي تا كنيد تا يك باند كراواتي پهن آماده گردد.
روش تهيه بانداژ كراواتي باريك
ب) يك بار ديگر بايد آن را به دو نيم تا كنيد كه بتوانيد يك باند قطور و در عين حال طويل و باريك بدست آوريد.
روش نگهداري (انبار كردن) يك باند سه گوش
1- ابتدا باند سه گوش را به شكل يك باند كراواتي باريك در آورده و سپس دو انتهاي حاصله را به قسمت وسط آورده و به عبارت ديگر باند كراواتي را در جهتي عمود بر جهت هاي قبلي تا نماييد.
2- تا زمان به دست آوردن اندازه دلخواه و مورد نظر خود به تا كردن انتهاهاي باند به وسط آن ادامه دهيد.
باند به دست آمده را در مكاني خشك نگهداري كنيد.
گره مربع يا چهار گوش
روش زدن گره مربع
2- هر دو انتهاي باند را رو به بالا قرار دهيد.
3- انتهاي سمت راستي باند را ابتدا از رو و سپس از زير انتهاي سمت چپي آن عبور دهيد.
4- انتهاها را محكم بكشيد تا اين كه سفت و محكم بشوند. سپس دو انتهاي باند را به زير بانداژ فرو كنيد.
روش باز كردن گره مربع
ب) در حالي كه گره را با دست خود نگه داشته ايد يكي از دو انتهاي باند را از درون گره بيرون كشيده و در آوريد.
بانداژ پوششي دست و پا توسط باند سه گوش
شيوه انجام
2- دو انتهاي ديگر باند سه گوش را هر كدام را در جهتي مخالف با ديگري در اطراف مچ بپيچانيد. سپس دو انتهاي ديگر باند را به روش مربع و در نقطه اي روي رأس آن گره زده و به طريقه كشيدن رأس باند و به آرامي بانداژ به عمل آمده را روي پانسمان يعني روي پوشش ديگر سطح زخم محكم و تثبيت نماييد. رأس باند را از روي گره گذرانيده و تا كنيد و بعد رأس باند را زير بانداژ فرو كنيد.
روش بانداژ كاسه سر
شيوه انجام
2- دو انتهاي ديگر باند را به گونه اي دور سر مصدوم بياوريد كه لبه اي كه در ناحيه قاعده ايجاد كرده بوديد مختصري بالاتر از گوش هاي وي به سمت خلفي سر او امتداد يابد. سپس دو انتهاي باند را در پشت گردن مصدوم و بر روي رأس باند از روي يكديگر عبور دهيد.
3- دو انتهاي باند را از اطراف سر مصدوم عبور داده و به جلوي سر مصدوم بياوريد. براي تثبيت و تحكيم بانداژ دو انتها را به روش مربع به هم گره بزنيد طوري كه محل گره در وسط پيشاني مصدوم انتخاب شده و نزديك به قاعده بانداژ قرار داشته باشد.
4- در حالي كه با يك دستتان سر مصدوم را ثابت نگه داشته ايد با دست ديگرتان رأس باند را به سمت پايين بكشيد تا بانداژ شما محكم گردد. سپس رأس باند را به سمت بالا و به طرف فرق سر مصدوم آورده و آن را بوسيله يك سنجاق قفلي تثبيت نماييد. اگر اين گونه سنجاق ها را در اختيار نداريد مي توانيد رأس باند را روي انتهاي متقاطع آن در ناحيه پشتي سر تا كرده و سپس آن را بدون بانداژ وارد كنيد.
آويزها
الف) آويز بازو (اندام فوقاني)
معمولاً در آسيب ديدگي هاي نواحي بازو و ساعد و مچ دست و يا شكستگي هاي ساده دنده اي بكار برده مي شوند و به نحوي باعث نگه داشتن و حمايت اندام فوقاني مي گردند كه در آن ساعد به شكل افقي قرار گرفته و يا مختصري به سمت بالا كشيده مي شود.
ب) آويز بالا برنده
كه به كمك آن اندام فوقاني به گونه اي حمايت و تثبيت مي گردد كه دست به حد قابل توجه و مطلوبي بالا برده شده است و در موارد زير كاربرد دارد:
براي كمك به كنترل خون ريزي از زخم هاي ناحيه ساعد و كاهش ميزان تورم در سوختگي ها و در بعضي از انواع شكستگي هاي عارضه دار و يا مركب در دنده ها.
شيوه عملكرد
الف) طريقه بكارگيري آويز بازو
2- انتهاي تهتاني باند را طوري از روي ساعد مصدوم عبور دهيد كه در محل شانه وي به انتهاي ديگر باند برسد.
3- در حفره واقع شده در بالاي استخوان ترقوه طرف آسيب ديده بدن از يك گره مربع استفاده كنيد. سپس هر دو انتهاي بانداژ را به زير گره فرو كنيد تا مثل يك پد اطراف گره را بپوشاند.
4- رأس بند را به سمت جلوي آرنج تا كنيد. قسمت هاي شل بانداژ را در ناحيه زيرين آن جمع كرده و تو بگذاريد و سپس بوسيله يك سنجاق قفلي رأس باند را به قسمت جلويي بانداژ ببنديد. اگر سنجاق قفلي در دسترس نداريد آن قدر بايد رأس باند را بپيچانيد تا اين كه آويز به نحوي راحت و مناسب نگه داشته شود سپس رأس باند را در ناحيه پشتي بازو و به درون آويز فرو ببريد.
5- مكرراً گردش خون را در انگشتان دست مصدوم ارزيابي كنيد و در صورت لزوم آويز را باز كرده و به گونه اي كه پانسمان را در زير آويز انجام داده ايد نيز بگشاييد.
ب) طريقه استفاده از يك آويز بالا برنده
2- يكي از انتهاهاي بند سه گوش را روي شانه سالم او بيندازيد به نحوي كه رأس باند در طرف صدمه ديده او قرار گيرد. از مصدوم بخواهيد كه بازوي خود را رها كند. قاعده بانداژ خود را به زير دست و ساعد و به پشت و اطراف آرنج وي فرو كنيد. در عين حال بايد اندام فوقاني وي را در اين مدت نگه داشته و هم چنين از پوشانيدن انگشت شست در او خودداري كنيد.
3- انتهاي تحتاني باند را به شكل زاويه دار (مايل) و در ناحيه پشت مصدوم به بالا بياوريد تا اين كه در ناحيه شانه به انتهاي ديگر باند برسد.
4- اين دو انتهاي باند را به روش مربع گره بزنيد به طوري كه گره در حفره واقع در بالاي استخوان ترقوه مصدوم قرار داده شود و انتهاهاي باند را به شكل يك بالشتك به زير و اطراف گره فرو بريد.
5- آن قدر رأس باند را بپيچانيد تا آن كه بانداژ به عمل آمده به نحوي راحت و مناسب با آرنج مصدوم تطابق يابد. سپس رأس باند را در حوالي آرنج به درون آويز فرو كرده محكم كنيد. در صورتي كه سنجاق قفلي در اختيار نداريد قسمت هاي شل قرار گرفته بانداژ را بر روي رأس باند تا كرده و در كنار بانداژ محكم و تثبيت كنيد.
6- مكرراً گردش خون را در انگشت شست او ارزيابي كنيد و در صورت لزوم آويز و هرگونه پانسمان به عمل آمده در زير آن را باز نماييد.
آويزهاي ابتكاري
شيوه عملكرد
كت و يا ژاكتي كه كناره آن سراسر دكمه دار باشد (كاپشن) در درون حفره ايجاد شده در بين دگمه هاي آن قرار دهيد.
ب) پيراهن آستين بلند: اگر مصدوم پيراهني آستين بلند به تن دارد جداره سر آستين را در اطراف اندام آسيب ديده به قسمت جلويي پيراهن يا ژاكت او با سنجاق كردن متصل نماييد. اگر مي خواهيد آويز ابتكاري شما از نوع بالا برنده باشد مي توانيد سر آستين را قدري بالاتر و در روي شانه وي به لباسش سنجاق كنيد كه در نتيجه اندام فوقاني آسيب ديده او بالاتر قرار خواهد گرفت.
ج) پيراهن آستين كوتاه: از يك كمربند يا كراوات و يا جفت بند كفش و يا باريكه هاي پارچه اي كشدار مي توانيد براي ايجاد حمايت به روش «گردن بند - سر آستين» استفاده نماييد.
تذكر: اگر به وجود شكستگي در ناحيه ساعد شك داريد هرگز از اين روش استفاده نكنيد.
منبع:پایگاه اینترنتی امدادگران ایران
/خ
