آستانه‌ي شاه نعمت الله ولي

واقع در ماهان کرمان، يکي از جالبترين، باصفاترين و دل‌انگيزترين بقعه‌ها و آستانه‌هاي ايران. هنر و سليقه‌اي که در بناي مجموعه و باغسازي آن بکار رفته است در نوع خود کم نظير است. آستانه‌ي ماهان نه تنها در ايران بلکه در کشورهاي اسلامي ديگر و بويژه شبه قاره‌ي هند از معروفيت فراوان برخوردار است. آستانه‌ي مزبور خانقاه و آرامگاه شاه نعمت الله ولي، از عارفان بزرگ قرن هشتم و مراد طريقت نعمت اللهي است. هسته‌ي اصلي بنا را آرامگاه شاه نعمت الله تشکيل مي‌دهد که با توجه به گنبد زيبا و خوش تناسب آن قلب مجموعه را مي‌سازد. اين بقعه در سال 840ق به هزينه‌ي احمدشاه بهمني، از شاهان سلسله‌ي بهمنيه‌ي دکن هند که از مريدان و دوستداران شاه نعمت الله بود برپا شد. گنبد زيرين بقعه بر روي ترنبه‌هاي چهارگوشه استوار گشته است. پاکار گنبد که روي طرح هشت ضلعي قرار گرفته، دايره‌ي کامل نيست و به صورت کثيرالاضلاعي است نزديک به دايره. بر روي ترنبه‌ها تزييناتي به گونه‌ي مقرنس همراه با نقاشي انجام گرفته است. گنبد رويين بر روي گريواري قرار گرفته که با کاشيهاي سفيد و سياه و فيروزه‌اي گره‌سازي شده و داراي نقش ستاره‌هاي ده پر، يازده پر، دوازده پر تند و طبلهاي کند چهار و پنج و هشت و نه ضلعي است. بر روي گريو عبارت: «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» و «يا مقلب القلوب و الابصار» خوانده مي‌شود. براي ورود به قلب آستانه بايد از پيشخان گذشت و به صحن «اتابکي» وارد شد و با عبور از آن به سردر و صحن «وکيل الملکي» از آثار دوران قاجار وارد شد. سردر مزبور با وجود لطمه‌هايي که ديده است، از زيبائي و شکوه خاصي برخوردار است. وجود صحن وسيع و استخر و آبنما و سروهاي ناز آن صفائي دل‌انگيز بر آستانه بخشيده است. در جنوب بقعه رواق شاه عباسي قرار دارد که در سال 998ق برپا شده است که از آثار با ارزش معماري دوران صفوي به شمار مي‌رود. رواق مزبور با عرض برابر 9/57 متر به کمک چند قوس عرضي و يزدي بندي پوشش شده و در طول آن سه جام خانه قرار دارد. ازاره‌ي آن با کاشيهاي زيباي هفت رنگ پوشيده بوده که بسياري از آنها از بين رفته است. بناي حسينيه‌ي ميرداماد در اصل مربوط به دوران صفويه بوده که بعد از ويراني در دوران قاجار از نو برپا شده است و از نظر طرح و نقشه ويژگيهاي خاصي را در بر دارد. هر يک از اتاقها به وسيله‌ي سه ورودي با صحن ارتباط دارند. در دو سوي صحن دو تالار بزرگ قرار داشته که به کار انجام مراسم دسته جمعي برگزاري حلقه‌ي ذکر مي‌رفته است. در انتهاي صحن نيز سردري بزرگ با دو مناره‌ي بلند در دو سوي آن بر جلوه‌ي مجموعه مي‌افزايد.
منبع مقاله :
گروه نويسندگان، (1391) دائرةالمعارف تشيع، تهران: حکمت، چاپ اول.