نام يک رشته کتابها که محدثان شيعي امامي و فقهاي جعفري درباره‌ي «اجازه» فقيهان و محدثان ايشان تأليف کرده‌اند. گويا نخستين کساني که در اين مورد به نگارش جداگانه‌ي مستقل برخاسته آن را بدل به رشته‌اي در خور پژوهش کرده‌اند، عالماني مانند سيد رضي الدين علي بن طاووس (م664ق) و شيخ شهيد (م786ق) و سپس شهيد دوم (م966ق) بوده‌اند. ابن طاووس اثر خود در اين زمينه را کتاب الاجازات لکشف طرق المفازات فيما يحصي من الاجازات نام نهاده است. اين گونه کتابها بر پايه‌ي آگاهي نويسندگان و گسترش يا کوتاهي دامنه‌ي دانسته‌هاشان، مفصل يا مختصر است. برخي از نويسندگان اين عنوان نام برده مي‌شوند:
1) ابراهيم بن محمدبن علي بن احمد حرفوشي عاملي (م1080ق در مشهد) علامه سيداحمد بن حسين موسوي تستري نجفي معروف به «سيد آقا» که اجازات گذشتگان و معاصرانش را براي خود گرد آورده است؛ 3) اجمدبن زين الدين احسايي (م1241ق)؛ 4) سيدمحمد باقربن محمد تقي موسوي اصفهاني (م1260ق)؛ 5) علامه مجلسي (م1110ق) که يکي از مجلدات بحار را ويژه‌ي اين عنوان گردانيده است؛ 6) ميرزا محمدباقر بن علامه شيخ محمدتقي مشهور به «آقا نجفي اصفهاني» که اثر خويش در اين زمينه را در سه جلد به سال 1320ق نگاشته است؛ 7) جمال الدين حسن بن شهيد ثاني؛ 8) محمدحسن بن محمدعلي استرآبادي که «اجازاتي» در سال 1096ق تأليف کرده است؛ 9) سيد عزالدين حسين بن حيدربن قمر حسيني کرکي، شيخ روايت محمدتقي مجلسي و محقق سبزواري؛ 10) علامه محمدحسين ابن محمدعلي مرعشي حسيني شهرستاني حايري (م1315ق)؛ 11) آقا محمدرضا بن محمدباقر درخشي قايني از نوادگان ملا عبدالله توني؛ 12) شيخ زين الدين شهيد ثاني؛ 13) علامه سيدمحمد صادق بن حسن بن ابراهيم آل بحرالعلوم که در سال 1353ق از نگارش اثر خود فراغت يافته است؛ 14) علامه عبدالحسين بن علي تهراني حايري (م 1286 ق)؛
15) علامه مير عبدالصمد بن احمدبن محمدبن طيب بن محمد ابن نورالدين بن محدث جزايري؛ 16) سيد غياث الدين بن عبدالکريم بن احمدبن موسي بن طاووس حلي (648-693ق)؛ 17) علامه عبدالله بن عيسي تبريزي اصفهاني، مشهور به افندي، نويسنده‌ي رياض العلماء (م1130ق)؛ 18) سيد علامه امير شرف الدين علي بن حجة الله حسيني شولستاني غروي (م ح 1060ق)؛ 19) شيخ محمدمحسن بن شيخ عبدعلي عاملي نجفي که در اين مورد کتابي در سال 1125ق نگاشته است؛ 20) علامه محدث محمدبن حسن بن علي بن محمد حر عاملي (م1104ق)؛ 21) علامه حجت ميرزا محمدبن رجب علي شريف تهراني عسکري. او را در اين باب اثر چهار جلدي بزرگي است؛ 22) امام الحرمين محمدبن عبدالوهاب همداني کاظمي (م1303ق)؛ 23) شيخ محمدعلي تنبيني عاملي که ملامحمد تقي مجلسي از او نقل روايت مي‌کند؛ 24) آية الله بحرالعلوم سيدمحمد مهدي بن مرتضي بن سيد محمد طباطبائي بروجردي نجفي (م 1212ق)؛ 25) علامه ابوالفتح سيد نصرالله بن حسين بن علي بن اسماعيل موسوي فايزي حايري مدرس، شهيد در نزديکي قسطنطنيه در حدود سال 1168ق و نيز الاسناد المصفي از آقا بزرگ طهراني (نجف، 1356ش).
کتابنامه:
الذريعة، 123/1-131.
منبع مقاله :
گروه نويسندگان، (1391)، دائرة المعارف تشيع، تهران: حکمت، چاپ اول
1) ابراهيم بن محمدبن علي بن احمد حرفوشي عاملي (م1080ق در مشهد) علامه سيداحمد بن حسين موسوي تستري نجفي معروف به «سيد آقا» که اجازات گذشتگان و معاصرانش را براي خود گرد آورده است؛ 3) اجمدبن زين الدين احسايي (م1241ق)؛ 4) سيدمحمد باقربن محمد تقي موسوي اصفهاني (م1260ق)؛ 5) علامه مجلسي (م1110ق) که يکي از مجلدات بحار را ويژه‌ي اين عنوان گردانيده است؛ 6) ميرزا محمدباقر بن علامه شيخ محمدتقي مشهور به «آقا نجفي اصفهاني» که اثر خويش در اين زمينه را در سه جلد به سال 1320ق نگاشته است؛ 7) جمال الدين حسن بن شهيد ثاني؛ 8) محمدحسن بن محمدعلي استرآبادي که «اجازاتي» در سال 1096ق تأليف کرده است؛ 9) سيد عزالدين حسين بن حيدربن قمر حسيني کرکي، شيخ روايت محمدتقي مجلسي و محقق سبزواري؛ 10) علامه محمدحسين ابن محمدعلي مرعشي حسيني شهرستاني حايري (م1315ق)؛ 11) آقا محمدرضا بن محمدباقر درخشي قايني از نوادگان ملا عبدالله توني؛ 12) شيخ زين الدين شهيد ثاني؛ 13) علامه سيدمحمد صادق بن حسن بن ابراهيم آل بحرالعلوم که در سال 1353ق از نگارش اثر خود فراغت يافته است؛ 14) علامه عبدالحسين بن علي تهراني حايري (م 1286 ق)؛
15) علامه مير عبدالصمد بن احمدبن محمدبن طيب بن محمد ابن نورالدين بن محدث جزايري؛ 16) سيد غياث الدين بن عبدالکريم بن احمدبن موسي بن طاووس حلي (648-693ق)؛ 17) علامه عبدالله بن عيسي تبريزي اصفهاني، مشهور به افندي، نويسنده‌ي رياض العلماء (م1130ق)؛ 18) سيد علامه امير شرف الدين علي بن حجة الله حسيني شولستاني غروي (م ح 1060ق)؛ 19) شيخ محمدمحسن بن شيخ عبدعلي عاملي نجفي که در اين مورد کتابي در سال 1125ق نگاشته است؛ 20) علامه محدث محمدبن حسن بن علي بن محمد حر عاملي (م1104ق)؛ 21) علامه حجت ميرزا محمدبن رجب علي شريف تهراني عسکري. او را در اين باب اثر چهار جلدي بزرگي است؛ 22) امام الحرمين محمدبن عبدالوهاب همداني کاظمي (م1303ق)؛ 23) شيخ محمدعلي تنبيني عاملي که ملامحمد تقي مجلسي از او نقل روايت مي‌کند؛ 24) آية الله بحرالعلوم سيدمحمد مهدي بن مرتضي بن سيد محمد طباطبائي بروجردي نجفي (م 1212ق)؛ 25) علامه ابوالفتح سيد نصرالله بن حسين بن علي بن اسماعيل موسوي فايزي حايري مدرس، شهيد در نزديکي قسطنطنيه در حدود سال 1168ق و نيز الاسناد المصفي از آقا بزرگ طهراني (نجف، 1356ش).
کتابنامه:
الذريعة، 123/1-131.
منبع مقاله :
گروه نويسندگان، (1391)، دائرة المعارف تشيع، تهران: حکمت، چاپ اول
