سه صحنه از زندگی پیامبر (صلی الله علیه وآله )

خداى متعال به ما مسلمانان دستور داده است كه از پيامبر تبعيت كنيم. اين تبعيت، در همه چيز زندگى است. آن بزرگوار، نه فقط در گفتار خود، بلكه در رفتار خود، در هيأت زندگى خود، در چگونگى معاشرت خود با مردم و با خانواده، در برخوردش با دوستان، در معامله‏اش با دشمنان و بيگانگان، در رفتارش با ضعفا و با اقويا، در همه چيز اسوه و الگوست.
جامعه‏ى اسلامى ما آن وقتى به معناى واقعى كلمه جامعه‏ى اسلامىِ كامل است، كه خود را بر رفتار پيامبر منطبق كند. اگر به طور صددرصد مثل رفتار آن حضرت عملى نيست - كه نيست - لااقل شباهت به آن بزرگوار باشد؛ عكس جريان زندگى نبىّ‏اكرم بر زندگى ما حاكم نباشد؛ در آن خط حركت بكنيم.

صحنه‏ى اول از زندگى پيامبر، صحنه‏ى دعوت و جهاد

در سه صحنه از صحنه‏هاى مهم زندگى، جملات مختصرى از آن بزرگوار عرض مى‏كنم. البته در اين باب كتابهاى مفصل نوشته شده است و سخن، طولانى‏تر و مبسوطتر از آن است كه در گفتارهايى از اين قبيل بشود حق آن را ادا كرد. از هر خرمن گلى، خوشه‏يى بايد چيد؛ براى اين‏كه در ذهن ما ياد آن بزرگوار هميشه زنده باشد.
صحنه‏ى اول از زندگى پيامبر، صحنه‏ى دعوت و جهاد بود. كار مهم پيامبر خدا، دعوت به حق و حقيقت، و جهاد در راه اين دعوت بود. در مقابل دنياى ظلمانى زمان خود، پيامبر اكرم دچار تشويش نشد. چه آن روزى كه در مكه تنها بود، يا جمع كوچكى از مسلمين او را احاطه كرده بودند و در مقابلش سران متكبر عرب، صناديد قريش و گردنكشان، با اخلاقهاى خشن و با دستهاى قدرتمند قرار گرفته بودند، و يا عامه‏ى مردمى كه از معرفت نصيبى نبرده بودند، وحشت نكرد؛ سخن حق خود را گفت، تكرار كرد، تبيين كرد، روشن كرد، اهانتها را تحمل كرد، سختيها و رنجها را به جان خريد، تا توانست جمع كثيرى را مسلمان كند؛ و چه آن وقتى كه حكومت اسلامى تشكيل داد و خود در موضع رئيس اين حكومت، قدرت را به دست گرفت. آن روز هم دشمنان و معارضان گوناگونى در مقابل پيامبر بودند؛ چه گروههاى مسلح عرب - وحشيهايى كه در بيابانهاى حجاز و يمامه، همه‏جا پراكنده بودند و دعوت اسلام بايد آنها را اصلاح مى‏كرد و آنها مقاومت مى‏كردند - و چه پادشاهان بزرگ دنياى آن روز - دو ابرقدرت آن روز عالم؛ يعنى ايران و امپراتورى روم - كه پيامبر نامه‏ها نوشت، مجادله‏ها كرد، سخنها گفت، لشكركشيها كرد، سختيها كشيد، در محاصره‏ى اقتصادى افتاد و كار به جايى رسيد كه مردم مدينه گاهى دو روز و سه روز، نان براى خوردن پيدا نمى‏كردند. تهديدهاى فراوان از همه طرف پيامبر را احاطه كرد. بعضى از مردم نگران مى‏شدند، بعضى متزلزل مى‏شدند، بعضى نق مى‏زدند، بعضى پيامبر را به ملايمت و سازش تشويق مى‏كردند؛ اما پيامبر در اين صحنه‏ى دعوت و جهاد، يك لحظه دچار سستى نشد و با قدرت، جامعه‏ى اسلامى را پيش برد، تا به اوج عزت و قدرت رساند؛ و همان نظام و جامعه بود كه به بركت ايستادگى پيامبر در ميدانهاى نبرد و دعوت، در سالهاى بعد توانست به قدرت اول دنيا تبديل شود.

صحنه‏ى دوم از زندگى پيامبر، صحنه‏ى رفتار با مردم‏

صحنه‏ى دوم از زندگى پيامبر، رفتار آن حضرت با مردم بود. هرگز خلق و خوى مردمى و محبت و رفق به مردم و سعى در استقرار عدالت در ميان مردم را فراموش نكرد؛ مانند خود مردم و متن مردم زندگى كرد؛ با آنها نشست‏وبرخاست كرد؛ با غلامان و طبقات پايين جامعه، دوستى و رفاقت كرد؛ با آنها غذا مى‏خورد؛ با آنها مى‏نشست؛ با آنها محبت و مدارا مى‏كرد؛ قدرت، او را عوض نكرد؛ ثروت ملى، او را تغيير نداد؛ رفتار او در دوران سختى و در دورانى كه سختى برطرف شده بود، فرقى نكرد؛ در همه حال با مردم و از مردم بود؛ رفقِ به مردم مى‏كرد و براى مردم عدالت مى‏خواست.
در جنگ خندق، وقتى كه مسلمين در مدينه از همه طرف تقريباً محاصره بودند و غذا به مدينه نمى‏آمد و آذوقه‏ى مردم تمام شده بود، به طورى كه گاهى دو روز، سه روز كسى غذا گيرش نمى‏آمد كه بخورد، در همان حال پيامبر اكرم خودش در خندق كندن در برابر دشمن، با مردم مشاركت مى‏كرد و مانند مردم گرسنگى مى‏كشيد.

صحنه‏ى سوم از زندگى پيامبر، صحنه‏ى ذكر و عبادت الهى‏

و بالاخره صحنه‏ى سوم از زندگى پيامبر، ذكر و عبادت الهى آن حضرت بود. پيامبر با آن مقام و با آن شأن و عظمت، از عبادت خود غافل نمى‏شد؛ نيمه‏ى شب مى‏گريست و دعا و استغفار مى‏كرد. ام‏سلمه يك شب ديد پيامبر نيست؛ رفت ديد مشغول دعا كردن است و اشك مى‏ريزد و استغفار مى‏كند و عرض مى‏كند: «اللّهم و لا تكلنى الى نفسى طرفة عين». ام‏سلمه گريه‏اش گرفت. پيامبر از گريه‏ى او برگشت و گفت: اين‏جا چه مى‏كنى؟ عرض كرد: يا رسول‏اللَّه! تو كه خداى متعال اين‏قدر عزيزت مى‏دارد و گناهانت را آمرزيده است - «ليغفرلك اللَّه ما تقدّم من ذنبك و ما تأخّر» - چرا گريه مى‏كنى و مى‏گويى خدايا ما را به خودمان وانگذار؟ فرمود: «و ما يؤمننى»؛ اگر از خدا غافل بشوم، چه چيزى من را نگه خواهد داشت؟ اين براى ما درس است. در روز عزت، در روز ذلت، در روز سختى، در روز راحتى، در روزى كه دشمن انسان را محاصره كرده است، در روزى كه دشمن با همه‏ى عظمت، خودش را بر چشم و وجود انسان تحميل مى‏كند، و در همه‏ى حالات خدا را به ياد داشتن، خدا را فراموش نكردن، به خدا تكيه كردن، از خدا خواستن؛ اين، آن درس بزرگ پيامبر به ماست.
منبع: گزیده‌ای از خطبه‏هاى نماز جمعه‏ى تهران‏ 05/ 07/ 70