انواع حفظ قرآن

حفظ قرآن به دو شكل ممكن است: 1. حفظ ترتيبي[1] 2. حفظ موضوعي
«حفظ ترتيبي» يعني حفظ آيات از ابتداي قرآن تا پايان آن. «حفظ موضوعي» به معناي حفظ آيات دسته‌بندي شده در موضوع‌هاي متفاوت است. كساني كه از حافظه‌ي متوسط و وقت بيش‌تر برخوردارند، شايسته است در مسير حفظ ترتيبي گام بردارند. براي آنان كه از حافظه‌ي متوسط يا فرصت كافي بي‌بهره‌اند، حفظ موضوعي يا حفظ بعضي از سوره‌هاي كوچك و داراي فضيلت، سودمندتر است. يكي از ياران پيامبر اسلام ـ صلي اللّه عليه و آله ـ نزد حضرت آمد و گفت: قرآن از ذهنم رميده و نگهداري‌اش برايم دشوار شده است.
حضرت فرمود: «لا تُحَمِّلْ عَلَيْكَ ما لاتُطيقُ وَ عَلَيْكَ بِالسُّجُود.»[2] كاري كه توان انجامش را نداري، انجام مده؛ و بر تو باد سجده كردن.
سفره كرم و نعمت الاهي براي همگان باز است و چقدر زيبا است كه هركسي مي‌تواند به اندازه‌ي ظرفيت و توان و استعداد خود از قرآن كريم استفاده نمايد. در رحمت حفظ قرآن بر همگان گشوده است، عده‌اي كه از استعداد و حافظه‌ي قوي برخوردارند و وقت لازم جهت حفظ دارند بسيار به‌جاست كه از ابتدا شروع به حفظ نموده و منظم و به ترتيب سوره‌ها را حفظ نمايند.
ولي افرادي كه توان حفظ كامل و از ابتدا تا انتها را ندارند، در حد توان براي خود برنامه‌ريزي نمايند؛ به ‌گونه‌اي كه سوره‌هاي مورد علاقه را حفظ نمايند و شروع آن از سوره‌هاي كوچك باشد.
نكته‌ي جالب توجه اين است كه حفظ موضوعي قرآن براي همگان مفيد فايده و امكان‌پذير است. قرآن مشتمل بر معارف گرانبها و متعددي است در موضوعات مختلف اعتقادي، اخلاقي، اجتماعي، حقوقي، عبادي و... كه ما مي‌توانيم با انتخاب موضوع، آيات مربوط به آن‌را شناسايي نموده و حفظ نماييم.

پي نوشت :
 

[1] . در عصر رسالت، به دليل آن‌كه آيات قرآن به طور تدريجي نازل مي‌شد، حفظ آن بر اساس نزول آيات بود نه به شكل ترتيبي كه امروز رايج است.
[2] . حياة الصحابة، ج 3، ص 467.
 

منبع: اندیشه قم
/س