استغاثه به امام عصر ارواحنا فداء
این نوشتار در بیان قسم چهارم از توسلات به امام عصر - علیه السلام - است و آن استغاثه کردن به ایشان است . معنای استغاثه، تضرع و زاری و لابه نمودن به ایشان در موقع پیش آمدن درماندگی سخت و دچار شدن به محنتی که مانند کارد به گلو رسیدن است و اما توجه به ایشان در نوع حوائج و مهمات که به درجه سختی و بیچارگی نباشد مانند: طلب سعادت آخرتی یا مانند اولاد و خانه و امثال آنها خواستن، پس آن استشفاع است و عنوان جدا دارد و در فصل دیگری انشاء الله تعالی ذکر می شود.
و امر استغاثه و استشفاع برای هر کس در هر زمان با امام زمان خود از توسلات مهم عظیم است زیرا در آنها اعتراف به مقام جلیل حضرت ولی الله اعظم که واسطه همه ی فیوضات خداوند متعال می باشند، حاصل می شود و تعظیم و تجلیل و تشریف از برای شأن جلیل آن جناب - علیه السلام - بجا آورده می شود و این مطلب بی نهایت نزد خداوند - جل شانه - محبوب است و وسیله تقرب بنده نزد او می شود و به این سبب گرفتاری او را زود اصلاح می فرماید، به واسطه ی آنکه خداوند متعال خود بر حسب تعداد زیادی از روایات در لیله القدر و درهر صبح و شام ملائکه را نزد امام - علیه السلام - نازل می فرماید، و هر امری که برای بندگان مقدر فرموده نزد ایشان می آورند و به دست ایشان و به امر و نهی ایشان ملائکه آن را جاری می نمایند. با آنکه خداوند- جل شانه - خود خالق و صانع و رب العالمین و مدبر امور مخلوقات است و فرموده:
(کل یوم هو فی شان )(1)یعنی: هر زمانی او - جل شانه - به اراده و تقدیر و فراهم فرمودن اسبابها در انجام کاری است و نیز فرموده:
(ولا یوده حفظهما )(2)
یعنی: او را حفظ فرمودن آسمان و زمین و اهل آنها و تدبیر نمودن امر آنها به زحمت و خستگی نمی اندازد .
با این همه چنین تعظیم و تجلیل و احترامی از ولی و حجت بزرگوار خود می فرماید . پس البته بر بندگان لازم است که بعد از توبه و تضرع به درگاه خداوند، و طلب نمودن حوائج خود از فضل او، استغاثه و الحاح و تضرع خدمت امام زمان خود نمایند و از ایشان اقدام فرمودنشان را در انجام دادن امر آنها و اصلاح نمودن مهمشان طلب و درخواست نماید. و برحسب آنکه در مضمون آیات قرآن مجید ، و اخبار بسیاری از ائمه اطهار - علیهم السلام - تاکیدات اکید شدیدی در خصوص سعی کردن در اصلاح امر بیچارگان وارد شده برای هر کسی که توانائی داشته باشد بر آن، چه به دست یا قدم و مال و زبان، و فضایل جلیل و عظیمی برای آن ذکر شده است که موجب حیرت و تعجب است، و عقوبات شدید بسیار سختی هم برای هر که با توانایی او و علمش به حال بیچارگان کوتاهی نماید، وارد گردیده، پس کشف می شود که این امر بی اندازه نزد خداوند - جل شانه - و در نزد امام -علیه السلام - عظمت دارد بنابراین با این خصوصیت، و با ملاحه ی احاطه ی علم امام - علیه السلام- به حال هر کس و قدرتشان بر انجام هر امری و کمال لطف و مرحمت و علاقه مندی ایشان به اهل ایمان و اهل ولایتشان به اضعاف مضاعف علاقه مندی هر پدری نسبت به فرزند عزیز خود است. پس معلوم است که هر بنده ی مومن بعد از توجهش به ایشان در حال بیچارگی و استغاثه کردنش نزد ایشان با مراعات شرایط مهم و آداب آن چگونه مورد توجه و عنایت ایشان واقع خواهد شد و امر او را انجام خواهند داد . هر چند این امر توسل در استغاثه بندگان به وجود مبارک امام زمان - علیه السلام -، نسبت به همه ائمه طاهرین - صلوات الله علیهم اجمعین - ثابت بوده و هست ؛ لکن اختصاص خاصی در آن نسبت به حضرت صاحب الامر- صلوات الله علیه - ثابت شده که در آن با سایر ائمه اطهار - علیهم السلام - امتیاز کامل دارند و شواهد بر آن هم در اخبار بسیار است، از جمله از القاب خاص مبارک ایشان غوث، و غوث الفقراء است چنانچه ذکر آن در زیارات معتبره نقل شده و درحدیث مولود آن جناب - علیه السلام - است که هنگامی که حلیمه خاتون ایشان را به دست حضرت امام حسن عسگری -علیه السلام - دادند، دست مبارک خود را بر روی منیر ایشان کشیدند و فرمودند: ای حجت خدا، بقیه انبیاء، و نور اصفیاء، و غوث فقراء و خاتم اوصیاء و... تکلم کن.
از آن جمله است آنچه در واقعه ی ابو الوفاء شیرازی است که شرح آن در مزار بحار (2)و در نجم الثاقب (3) از چند نقل در کتب علماء ابرار مذکور می باشد. او در زندان گرفتار بود تا وقتی که خبر حکم قتل به او دادند که تو را خواهند کشت . وی توبه و تضرع بسیار با خداوند متعال کرد و متوسل به ائمه اطهار - علیهم السلام - گردید . تا آنکه به خواب رفت و حضرت رسول -صلی الله علیه واله و سلم - را در خواب دید . برای او بیان فرمودند که باید در هر حاجتی به یک نفر از ما متوسل شوید و شرح هر حاجتی را نسبت به هر امامی بیان کردند تا آنکه فرمودند: هر گاه شمشیر به گلویت رسید، یعنی کار بر تو خیلی سخت شد، بگو: «یا صاحب الزمان اغثنی، یا صاحب الزمان ادرکنی » که تو را اعانت می فرماید . او در همان حال استغاثه کرد و دید که آن حضرت از جانب آسمان ظاهر شدند و فرمودند کار تو را انجام دادم . در اثر آن فردا از قتل نجات یافت، ابی علی الیاس هم که والی بود و قصد قتل وی را داشت به او گفت: به چه کسی استغاثه کردی ؟ جواب داد به آن که فریاد رس درماندگان است . از آن جمله است آنچه در دار السلام شیخ اجل عالم وحید فرید آقای شیخ محمود عراقی - طاب ثراه - است در ضمن حکایت و واقعه مفصلی در جمله ی حکایات کسانی که تشرف به حضور مبارک امام عصر - علیه السلام - پیدا کرده اند، و مجمل آن چنین است: صاحب واقعه عالم جلیل نبیل، آقا ملا قاسم - طاب ثراه- بزرگواری را در ک کرد و از ایشان آیاتی را که تعلق به امام - علیه السلام -دارد، مشاهده کرد و بعد از تمنای او از ایشان وسیله مهم را برای اصلاح امور و کفایت مهمات، پس دو دعا و ذکر تعلیم او فرمودند: یکی هر مومنی در شدتی واقع شود متوسل به آن شود و آن این ذکر است:« یا محمد یا علی یا فاطمه یا صاحب الزمان ادرکنی و لا تهلکنی ».و بعد توضیح فرمودند که توجه تو به آن سه بزرگوار اولا موجب شفاعت آنها در حق تو می شود که قابل رحمت خدا شوی و مورد نظر لطف آن حضرت گردی . لکن ناظم کل حضرت صاحب الامر می باشند که باید به ایشان التجا کنی که «یا صاحب الزمان ادرکنی و لا تهلکنی » تا آنکه فریاد رسی از تو فرمایند و انجام امر تو را نمایند .(4) بر مطالب مهم جلیل است، و اینجا به آنچه شاهد مطلب این مقام است اکتفا شد که از مناصب خاص امام عصر - علیه السلام - اغاثه و فریاد رسی است و در شداید سخت باید به ایشان پناه برد و استغاثه کرد .
با این همه شرط مهم دیگر آن است که از گناهان خود به قلب و زبان توبه ی واقعی نماید به قلب و زبان اگر هم در اعمال خود کار شنیع و زشتی را می داند که مرتکب آن می باشد، ترک نماید و یا اگر ظلم و آزاری از او به کسی رسیده که می داند، پس او را از خود راضی نماید که این هر دو سبب شدت غضب از خدا و ولی خدا و موجب استحقاق عقوبت بنده است . تا چه رسد که دیگر به او توجه و لطف نمایند .
یا صاحب الزمان اغثنی، یا صاحب الزمان ادرکنی
از آن جمله است آنچه از دار السلام نقل شد:
یا محمد، یا علی یا فاطمه یا صاحب الزمان ادرکنی و لا تهلکنی .
از آن جمله است که برخی از علماء اعلام فرموده اند: در صحرا یا مکان وسیع خلوت مخصوصا با سر برهنه بگویند:
یا ابا القاسم اغثنی یا ابا صالح المهدی ادرکنی ادرکنی و لا تدعنی، فانی ذلیل عاجز.
از آن جمله است نیز آنچه ایشان فرموده اند:
یا موعود المنتظر انظر الی المحتضر.
از آن جمله آنچه معروف و مشهور در السنه مؤمنین است:
المستغاث بک یا صاحب الزمان .
و این سه قسم اخیر اگر چه مظنون است که آنها از ناحیه ی مقدسه متعلق به خود آن حضرت - صلوات الله علیه - اخذ شده که در خواب یا بیداری تعلیم فرموده اند، مانند دو قسم اول، ولی کفایت می کند توسل به آنها در مقام التجا و استغاثه به آن جناب - علیه السلام - همان که آن عبارات مشتمل بر معنای استغاثه است با آنکه برا ی حال استغاثه و شرط آن از شکستگی حال که در بنده موجود باشد به وجهی که در آداب آن ذکر شد، و غیر از آنها هم شرط خاصی در اداء عبارت استغاثه معلوم نشده . چنانچه در مقام توسل به آن الفاظ و عبارات مذکور هم تاثیر کامل دیده شده است .
اما آنچه به عبارت مبسوط و جامع باشد، بسیار است . یک قسم از آنها مشترک ما بین ائمه ی اطهار - علیهم السلام - است که آنها در باب توسلات به ایشان ذکر می شود.
قسم دوم آنچه مختص به امام عصر - صلوات الله علیه - است و کیفیت جامع سریع الاثر آن را در نجم الثاقب (5)، باب هفتم در حکایت بیست و چهارم ذکر فرموده، به این عبارت: شیخ جلیل فضل بن حسن الطبرسی، صاحب تفسیر مجمع البیان، در کتاب کنوز النجاح (6)نقل کرده که این دعا را حضرت صاحب الزمان - صلوات الله علیه - در خواب به ابی الحسن محمد بن ابی اللیث - رحمه الله تعالی - در شهر بغداد در مقابر قریش تعلیم نموده است . ابی الحسن مذکور از ترس کشته شدن، به مقابر قریش گریخته و پناه برده بود. پس به برکت این دعا از کشته شدن نجات یافته بود. ابوالحسن مذکور گفته است که آن حضرت به من تعلیم نمود که بگو:
اللهم عظم البلاء و برح الخفاء و انقطع الرجاء و انکشف الغطاء و ضاقت الارض و منعت السماء و الیک یارب المشتکی و علیک المعول فی الشده و الرخاء اللهم صلی علی محمد و ال محمد اولی الامر الذین فرضت علینا طاعتهم فعرفتنا بذلک منزلتهم ففرج عنا بحقم فرجا عاجلا قریبا کلمح البصر او هو اقرب یا محمد یاعلی یاعلی یا محمد اکفیانی فانکما کافیای، و انصرانی فانکما ناصرای، یا مولای یا صاحب الزمان الغوث الغوث الغوث ادرکنی ادرکنی ادرکنی
و این دعا در فصل بیان نماز های آن جناب - علیه السلام - نیز ذکر شد اما با تغییرات و کم و زیادی در بعضی الفاظ آن، و وجه اختصاص داشتن آن به ایشان با آنکه در مضمون آن التجاء به حضرت رسول و حضرت امیر المومنین -علیهما و الهما السلام - هم شده است، در موقع نقل واقعه ی ذکر «یا محمد یا علی یا فاطمه یا صاحب الزمان، ادرکنی و لا تهلکنی »بیانش گردید .
و یک کیفیت دیگر مبسوط و جامع آن است که عریضه ای خدمت آن جناب - علیه السلام - عرضه می شود. لکن چون عنوان عریضه امتیاز خاصی دارد، لهذا در فصل جدا گانه ای بیان آن و آدابش می شود. انشا ءالله تعالی .
یک کیفیت دیگر نیز مبسوط و جامع و کامل است لکن چون از ابتدا مشتمل بر سلام و زیارت آن حضرت - صلوات الله علیه - است و لهذا در فصل زیارات ایشان ذکر می شود. و اول آن سلام الله الکامل التام الشامل ... است .
توضیحا باید دانست که برای این الفاظ و عبارات مذکور، برای استغاثه به امام عصر - صلوات الله علیه - وقت و عدد معین ذکر نشده؛ زیرا عمده شرط در تاثیر استغاثه نمودن، توجه به آن جناب - علیه السلام - است در وقت وقوع در شدت سختی با حال شکستگی و تضرع و لابه کردن، پس به هر حال و هر عدد و هر وقت باشد کافی است . لکن بهتر و اکمل در اثر آنست که در اوقات شریف و اوقات متعلق به آن جناب - علیه السلام - باشد، مخصوصا مقارن طلوع فجر و در مکان خلوت و موافق یکی از عددها که حد کمال ختم است، در نوع دعاها خوانده شود. و از آنها ده و دیگر چهل، و دیگر هفتاد و دیگر صد می باشد . و در باب عدد چهل که در آیات و اخبار و آثار زیاد تصریح شده که هر ذکر جمیلی به این عدد خوانده شود، آثار کامل عجیب و غریب از آن ظاهر می شود و در خصوص عدد «صد » هم در حدیث است که فرمودند:«المأة ختمة » یعنی: عدد صد یک ختم تمام است در هر ذکر و دعائی که تاثیر کامل می بخشد . و بنا به آن آیات و اخبار در باب عدد چهل و عدد صد که برای نوع ذکرها و دعاها وارد شده، پس هر ذکر و دعا که عدد معین برای خصوص آن وارد نشده هر گاه به عدد چهل یا صد خوانده شود مطابق حدیث و خبر خوانده شده است . و اگر هر کدام از این عبارات استغاثه را بعد از نماز آن حضرت - صلوات الله علیه - بخوانند خصوصا کیفیت اول از قسم اول نمازهای ایشان که در فصل اول ذکر شد، پس فوق العاده اکمل در تأثیر خواهد شد .
و امر استغاثه و استشفاع برای هر کس در هر زمان با امام زمان خود از توسلات مهم عظیم است زیرا در آنها اعتراف به مقام جلیل حضرت ولی الله اعظم که واسطه همه ی فیوضات خداوند متعال می باشند، حاصل می شود و تعظیم و تجلیل و تشریف از برای شأن جلیل آن جناب - علیه السلام - بجا آورده می شود و این مطلب بی نهایت نزد خداوند - جل شانه - محبوب است و وسیله تقرب بنده نزد او می شود و به این سبب گرفتاری او را زود اصلاح می فرماید، به واسطه ی آنکه خداوند متعال خود بر حسب تعداد زیادی از روایات در لیله القدر و درهر صبح و شام ملائکه را نزد امام - علیه السلام - نازل می فرماید، و هر امری که برای بندگان مقدر فرموده نزد ایشان می آورند و به دست ایشان و به امر و نهی ایشان ملائکه آن را جاری می نمایند. با آنکه خداوند- جل شانه - خود خالق و صانع و رب العالمین و مدبر امور مخلوقات است و فرموده:
(کل یوم هو فی شان )(1)یعنی: هر زمانی او - جل شانه - به اراده و تقدیر و فراهم فرمودن اسبابها در انجام کاری است و نیز فرموده:
(ولا یوده حفظهما )(2)
یعنی: او را حفظ فرمودن آسمان و زمین و اهل آنها و تدبیر نمودن امر آنها به زحمت و خستگی نمی اندازد .
با این همه چنین تعظیم و تجلیل و احترامی از ولی و حجت بزرگوار خود می فرماید . پس البته بر بندگان لازم است که بعد از توبه و تضرع به درگاه خداوند، و طلب نمودن حوائج خود از فضل او، استغاثه و الحاح و تضرع خدمت امام زمان خود نمایند و از ایشان اقدام فرمودنشان را در انجام دادن امر آنها و اصلاح نمودن مهمشان طلب و درخواست نماید. و برحسب آنکه در مضمون آیات قرآن مجید ، و اخبار بسیاری از ائمه اطهار - علیهم السلام - تاکیدات اکید شدیدی در خصوص سعی کردن در اصلاح امر بیچارگان وارد شده برای هر کسی که توانائی داشته باشد بر آن، چه به دست یا قدم و مال و زبان، و فضایل جلیل و عظیمی برای آن ذکر شده است که موجب حیرت و تعجب است، و عقوبات شدید بسیار سختی هم برای هر که با توانایی او و علمش به حال بیچارگان کوتاهی نماید، وارد گردیده، پس کشف می شود که این امر بی اندازه نزد خداوند - جل شانه - و در نزد امام -علیه السلام - عظمت دارد بنابراین با این خصوصیت، و با ملاحه ی احاطه ی علم امام - علیه السلام- به حال هر کس و قدرتشان بر انجام هر امری و کمال لطف و مرحمت و علاقه مندی ایشان به اهل ایمان و اهل ولایتشان به اضعاف مضاعف علاقه مندی هر پدری نسبت به فرزند عزیز خود است. پس معلوم است که هر بنده ی مومن بعد از توجهش به ایشان در حال بیچارگی و استغاثه کردنش نزد ایشان با مراعات شرایط مهم و آداب آن چگونه مورد توجه و عنایت ایشان واقع خواهد شد و امر او را انجام خواهند داد . هر چند این امر توسل در استغاثه بندگان به وجود مبارک امام زمان - علیه السلام -، نسبت به همه ائمه طاهرین - صلوات الله علیهم اجمعین - ثابت بوده و هست ؛ لکن اختصاص خاصی در آن نسبت به حضرت صاحب الامر- صلوات الله علیه - ثابت شده که در آن با سایر ائمه اطهار - علیهم السلام - امتیاز کامل دارند و شواهد بر آن هم در اخبار بسیار است، از جمله از القاب خاص مبارک ایشان غوث، و غوث الفقراء است چنانچه ذکر آن در زیارات معتبره نقل شده و درحدیث مولود آن جناب - علیه السلام - است که هنگامی که حلیمه خاتون ایشان را به دست حضرت امام حسن عسگری -علیه السلام - دادند، دست مبارک خود را بر روی منیر ایشان کشیدند و فرمودند: ای حجت خدا، بقیه انبیاء، و نور اصفیاء، و غوث فقراء و خاتم اوصیاء و... تکلم کن.
از آن جمله است آنچه در واقعه ی ابو الوفاء شیرازی است که شرح آن در مزار بحار (2)و در نجم الثاقب (3) از چند نقل در کتب علماء ابرار مذکور می باشد. او در زندان گرفتار بود تا وقتی که خبر حکم قتل به او دادند که تو را خواهند کشت . وی توبه و تضرع بسیار با خداوند متعال کرد و متوسل به ائمه اطهار - علیهم السلام - گردید . تا آنکه به خواب رفت و حضرت رسول -صلی الله علیه واله و سلم - را در خواب دید . برای او بیان فرمودند که باید در هر حاجتی به یک نفر از ما متوسل شوید و شرح هر حاجتی را نسبت به هر امامی بیان کردند تا آنکه فرمودند: هر گاه شمشیر به گلویت رسید، یعنی کار بر تو خیلی سخت شد، بگو: «یا صاحب الزمان اغثنی، یا صاحب الزمان ادرکنی » که تو را اعانت می فرماید . او در همان حال استغاثه کرد و دید که آن حضرت از جانب آسمان ظاهر شدند و فرمودند کار تو را انجام دادم . در اثر آن فردا از قتل نجات یافت، ابی علی الیاس هم که والی بود و قصد قتل وی را داشت به او گفت: به چه کسی استغاثه کردی ؟ جواب داد به آن که فریاد رس درماندگان است . از آن جمله است آنچه در دار السلام شیخ اجل عالم وحید فرید آقای شیخ محمود عراقی - طاب ثراه - است در ضمن حکایت و واقعه مفصلی در جمله ی حکایات کسانی که تشرف به حضور مبارک امام عصر - علیه السلام - پیدا کرده اند، و مجمل آن چنین است: صاحب واقعه عالم جلیل نبیل، آقا ملا قاسم - طاب ثراه- بزرگواری را در ک کرد و از ایشان آیاتی را که تعلق به امام - علیه السلام -دارد، مشاهده کرد و بعد از تمنای او از ایشان وسیله مهم را برای اصلاح امور و کفایت مهمات، پس دو دعا و ذکر تعلیم او فرمودند: یکی هر مومنی در شدتی واقع شود متوسل به آن شود و آن این ذکر است:« یا محمد یا علی یا فاطمه یا صاحب الزمان ادرکنی و لا تهلکنی ».و بعد توضیح فرمودند که توجه تو به آن سه بزرگوار اولا موجب شفاعت آنها در حق تو می شود که قابل رحمت خدا شوی و مورد نظر لطف آن حضرت گردی . لکن ناظم کل حضرت صاحب الامر می باشند که باید به ایشان التجا کنی که «یا صاحب الزمان ادرکنی و لا تهلکنی » تا آنکه فریاد رسی از تو فرمایند و انجام امر تو را نمایند .(4) بر مطالب مهم جلیل است، و اینجا به آنچه شاهد مطلب این مقام است اکتفا شد که از مناصب خاص امام عصر - علیه السلام - اغاثه و فریاد رسی است و در شداید سخت باید به ایشان پناه برد و استغاثه کرد .
آداب و شرایط استغاثه
با این همه شرط مهم دیگر آن است که از گناهان خود به قلب و زبان توبه ی واقعی نماید به قلب و زبان اگر هم در اعمال خود کار شنیع و زشتی را می داند که مرتکب آن می باشد، ترک نماید و یا اگر ظلم و آزاری از او به کسی رسیده که می داند، پس او را از خود راضی نماید که این هر دو سبب شدت غضب از خدا و ولی خدا و موجب استحقاق عقوبت بنده است . تا چه رسد که دیگر به او توجه و لطف نمایند .
کیفیت استغاثه به آن جناب علیه السلام
یا صاحب الزمان اغثنی، یا صاحب الزمان ادرکنی
از آن جمله است آنچه از دار السلام نقل شد:
یا محمد، یا علی یا فاطمه یا صاحب الزمان ادرکنی و لا تهلکنی .
از آن جمله است که برخی از علماء اعلام فرموده اند: در صحرا یا مکان وسیع خلوت مخصوصا با سر برهنه بگویند:
یا ابا القاسم اغثنی یا ابا صالح المهدی ادرکنی ادرکنی و لا تدعنی، فانی ذلیل عاجز.
از آن جمله است نیز آنچه ایشان فرموده اند:
یا موعود المنتظر انظر الی المحتضر.
از آن جمله آنچه معروف و مشهور در السنه مؤمنین است:
المستغاث بک یا صاحب الزمان .
و این سه قسم اخیر اگر چه مظنون است که آنها از ناحیه ی مقدسه متعلق به خود آن حضرت - صلوات الله علیه - اخذ شده که در خواب یا بیداری تعلیم فرموده اند، مانند دو قسم اول، ولی کفایت می کند توسل به آنها در مقام التجا و استغاثه به آن جناب - علیه السلام - همان که آن عبارات مشتمل بر معنای استغاثه است با آنکه برا ی حال استغاثه و شرط آن از شکستگی حال که در بنده موجود باشد به وجهی که در آداب آن ذکر شد، و غیر از آنها هم شرط خاصی در اداء عبارت استغاثه معلوم نشده . چنانچه در مقام توسل به آن الفاظ و عبارات مذکور هم تاثیر کامل دیده شده است .
اما آنچه به عبارت مبسوط و جامع باشد، بسیار است . یک قسم از آنها مشترک ما بین ائمه ی اطهار - علیهم السلام - است که آنها در باب توسلات به ایشان ذکر می شود.
قسم دوم آنچه مختص به امام عصر - صلوات الله علیه - است و کیفیت جامع سریع الاثر آن را در نجم الثاقب (5)، باب هفتم در حکایت بیست و چهارم ذکر فرموده، به این عبارت: شیخ جلیل فضل بن حسن الطبرسی، صاحب تفسیر مجمع البیان، در کتاب کنوز النجاح (6)نقل کرده که این دعا را حضرت صاحب الزمان - صلوات الله علیه - در خواب به ابی الحسن محمد بن ابی اللیث - رحمه الله تعالی - در شهر بغداد در مقابر قریش تعلیم نموده است . ابی الحسن مذکور از ترس کشته شدن، به مقابر قریش گریخته و پناه برده بود. پس به برکت این دعا از کشته شدن نجات یافته بود. ابوالحسن مذکور گفته است که آن حضرت به من تعلیم نمود که بگو:
اللهم عظم البلاء و برح الخفاء و انقطع الرجاء و انکشف الغطاء و ضاقت الارض و منعت السماء و الیک یارب المشتکی و علیک المعول فی الشده و الرخاء اللهم صلی علی محمد و ال محمد اولی الامر الذین فرضت علینا طاعتهم فعرفتنا بذلک منزلتهم ففرج عنا بحقم فرجا عاجلا قریبا کلمح البصر او هو اقرب یا محمد یاعلی یاعلی یا محمد اکفیانی فانکما کافیای، و انصرانی فانکما ناصرای، یا مولای یا صاحب الزمان الغوث الغوث الغوث ادرکنی ادرکنی ادرکنی
و این دعا در فصل بیان نماز های آن جناب - علیه السلام - نیز ذکر شد اما با تغییرات و کم و زیادی در بعضی الفاظ آن، و وجه اختصاص داشتن آن به ایشان با آنکه در مضمون آن التجاء به حضرت رسول و حضرت امیر المومنین -علیهما و الهما السلام - هم شده است، در موقع نقل واقعه ی ذکر «یا محمد یا علی یا فاطمه یا صاحب الزمان، ادرکنی و لا تهلکنی »بیانش گردید .
و یک کیفیت دیگر مبسوط و جامع آن است که عریضه ای خدمت آن جناب - علیه السلام - عرضه می شود. لکن چون عنوان عریضه امتیاز خاصی دارد، لهذا در فصل جدا گانه ای بیان آن و آدابش می شود. انشا ءالله تعالی .
یک کیفیت دیگر نیز مبسوط و جامع و کامل است لکن چون از ابتدا مشتمل بر سلام و زیارت آن حضرت - صلوات الله علیه - است و لهذا در فصل زیارات ایشان ذکر می شود. و اول آن سلام الله الکامل التام الشامل ... است .
توضیحا باید دانست که برای این الفاظ و عبارات مذکور، برای استغاثه به امام عصر - صلوات الله علیه - وقت و عدد معین ذکر نشده؛ زیرا عمده شرط در تاثیر استغاثه نمودن، توجه به آن جناب - علیه السلام - است در وقت وقوع در شدت سختی با حال شکستگی و تضرع و لابه کردن، پس به هر حال و هر عدد و هر وقت باشد کافی است . لکن بهتر و اکمل در اثر آنست که در اوقات شریف و اوقات متعلق به آن جناب - علیه السلام - باشد، مخصوصا مقارن طلوع فجر و در مکان خلوت و موافق یکی از عددها که حد کمال ختم است، در نوع دعاها خوانده شود. و از آنها ده و دیگر چهل، و دیگر هفتاد و دیگر صد می باشد . و در باب عدد چهل که در آیات و اخبار و آثار زیاد تصریح شده که هر ذکر جمیلی به این عدد خوانده شود، آثار کامل عجیب و غریب از آن ظاهر می شود و در خصوص عدد «صد » هم در حدیث است که فرمودند:«المأة ختمة » یعنی: عدد صد یک ختم تمام است در هر ذکر و دعائی که تاثیر کامل می بخشد . و بنا به آن آیات و اخبار در باب عدد چهل و عدد صد که برای نوع ذکرها و دعاها وارد شده، پس هر ذکر و دعا که عدد معین برای خصوص آن وارد نشده هر گاه به عدد چهل یا صد خوانده شود مطابق حدیث و خبر خوانده شده است . و اگر هر کدام از این عبارات استغاثه را بعد از نماز آن حضرت - صلوات الله علیه - بخوانند خصوصا کیفیت اول از قسم اول نمازهای ایشان که در فصل اول ذکر شد، پس فوق العاده اکمل در تأثیر خواهد شد .
پی نوشت :
1- سوره ی الرحمن، آیه ی 31.
2- سوره ی بقره، آیه ی 255.
3- بحار،ج 94، ص 32.
4- نجم الثاقب، ص 493 و 492 باب 9، (در عذر داخل نمودن بعضی از حکایات )
5- دار السلام، ص 316، باب کسانی که حضرت را دیده و نشناخته اند، قضیه یازدهم .
6- نجم الثاقب، ص 263.
7-برای شناخت این کتاب مراجعه شود به الذریعه، ج 18، ص 175.
