پرسش:
مشکل من این است که زمان زیادی را با تلویزیون، رایانه و سرگرمی‌های مجازی می‌گذرانم. چگونه می‌توانم بر این عادت بد پیروز شوم؟
پاسخ:
از شیوه پرسش شما مشخص می‌شود که ارزش وقت را به خوبی می‌دانید. کسانی با این سؤالات روبرو می‌شوند که احساس می‌کنند زمان آنها به سوی اهدافی که دارند، پیش نمی‌رود و استفاده مفیدی از آن نمی‌شود. با توجه به این، چند قانون را به یاد داشته باشید:
قانون اعتدال
هیچ کدام از سرگرمی‌هایی که از آن نام بردید، به خودی خود بد و ناپسند نیستند. بخشی از نیازهای فکری و نیز سرگرمی‌های شما را رسانه تشکیل می‌دهند. مشکل اصلی در زیاده‌روی است. وقتی احساس می‌کنید مانند یک اسیر در دست غول رسانه‌ای هستید و هیچ اراده‌ای از خودتان ندارید، آن‌وقت خیلی اعصاب‌تان به هم می‌ریزد. تصور کنید که به خود گفته‌اید: امروز مسابقه فوتبال را تماشا می‌کنم و بعد از آن سراغ کار دیگری می‌روم. الان که مسابقه تمام شده، منتظرید با مربیان مصاحبه بشود. بعد تصمیم می‌گیرید خبر آن را هم دنبال کنید. سپس به خودتان می‌گویید: یک چرخی میان شبکه‌های بزنم فقط برای اینکه بدانم الان چه برنامه‌هایی پخش می‌شوند. اتفاقا یکی از شبکه‌ها در حال پخش فیلم کمدی است و شما هم کشته مرده چنین فیلم‌هایی هستید. به خودتان می‌گویید فقط نیم ساعت است. بعد از آن سراغ کارم می‌روم و .... این حکایت هر روز اسیران رسانه است. درباره کار با رایانه هم چنین داستانی وجود دارد. زمانی که شما از هر نوع رسانه‌ای دوری کنید، کوتاهی کرده‌اید و از اطلاعات مورد نیاز خود دور شده‌اید. زمانی که بیشتر وقت خود را پای تلویزیون یا رایانه باشید، باز هم ویروسی شده‌اید. بهتر است دست به انتخاب بزنید و از میان برنامه‌ها چند تایی را که مورد علاقه و نیازتان است، گلچین کنید. آن وقت است که تازه لذت استفاده از رسانه را می‌چشید.
قانون قاطعیت
هیچ کس به اندازه خودتان نمی‌تواند حریف شما شود. آدم‌ها هر قدر هم کله‌شق و یک دنده باشند، به خودشان که می‌رسند، کم می‌آورند و نمی‌توانند سرزنش‌های درونی را تحمل کنند. با همین جدیت با خودتان رفتار کنید. یک لحظه از خودتان بپرسید: چرا باید این همه وقتم را تلف کنم؟ من با این وقتی که به تلویزیون و رایانه یا تلفن همراه می‌دهم، چه چیزی به دست می‌آورم؟ آیا این معامله منصفانه است و سود می‌دهد یا اینکه حتی احتمال ورشکستگی و بازماندن از موفقیت در آن وجود دارد؟ زمانی که تصمیم بگیرید از رسانه‌ها خوب استفاده کنید، حتما آن را اجرا هم خواهید کرد؛ چون رسانه به دست ما انسان‌ها تولید شده و نمی‌تواند قوی‌تر از ما باشد.
قانون جایگزینی
به فکر جایگزین‌های مناسب باشید. زمانی که برنامه متنوعی برای خودتان طراحی نکنید، ناخواسته سراغ سرگرمی‌های مجازی می‌روید. تصور کنید اگر شما هر روز برنامه ورزشی با دوستان خود داشته باشید یا پاتوقی مثل مسجد را شب‌ها در آن جمع شوید، طبیعی رشد می‌کنید و دیگر اسیر رسانه نمی‌شوید. همچنین زمانی که به یک نوآوری مانند نوشتن، ساختن یک وسیله، تغییر چیدمان اتاق‌تان و هر چیزی شبیه این مشغول شوید، باز نفس راحتی می‌کشید. برای پیدا کردن جایگزین مناسب، با بزرگترها مشورت کنید تا با توجه به شرایط اختصاصی خودتان، پیشنهادهای بهتری به شما بدهند.
قانون توجه
اگر بدانیم که قرار است روی قالیچه پرنده‌ای به نام زمان قرار بگیریم و با آن به سرزمین موفقیت برسیم، پس می‌دانیم که این زمان خیلی مهم است؛ خیلی مهم‌تر از طلا. چون همه کسانی که طلا دارند، موفق و راضی از پیشرفت خود نیستند، ولی کسانی که موفقیت چندجانبه‌ای داشته‌اند، گوهری گران‌تر از طلا به دست آورده‌اند. من و شما در دنیایی زندگی می‌کنیم که نمی‌خواهند وقت را مهم جلوه دهند، به همین خاطر برای پر کردن جیب شرکت‌های خودشان بازیهای متنوع، فیلم‌های آن‌چنانی و سرگرمی‌های جور واجور می‌سازند تا بهترین سرمایه خودمان یعنی زمان را راحت به آنها بفروشیم. دشمنان نمی‌خواهند ما با همین سرعت پیشرفت کنیم و سرعت‌گیرهایی با جذابیت بالا تولید کردهاند تا از سرعت خود بکاهیم. مراقب باشیم.
استفاده از نوع دیگر
بعضی از دوستان شما تا رایانه را می‌شنوند، یاد بازیهای هیجان‌انگیز آن می‌افتند. عده‌ای هم با شنیدن این کلید واژه یاد تکمیل دوره آموزشی خودشان می‌افتند. برخی کلاس‌‌شان از این هم بالاتر است و با شنیدن این کلمه یادشان می‌آید که نرم‌افزارهای آموزشی‌ای را که تهیه کردهاند، ببینند و از اطلاعات آن استفاده کنند. چه اتفاقی افتاده است؟ فقط یک تغییر نگاه ساده، چنین تفاوتی را ایجاد نموده است. ابزارهای رسانه‌ای هم می‌توانند خدمات زیادی به شما بدهند که به شدت نیازمندشان هستید. کارکردهای مختلف و متنوع آنها را شناسایی کنید و بر اساس نیاز خود، استفاده از رسانه را مدیریت نمایید.
غلبه بر عادت‌ها
عادت‌های ما در طول زمان و با اراده خودمان به وجود می‌آیند و برای از بین رفتن هم نیازمند این دو ویتامین هستند: اراده و زمان. تا نخواهیم هیچ اتفاقی نمی‌افتد و تا به خودمان فرصت ندهیم، تغییر کردن ممکن نیست. از همین الان که تصمیم گرفته‌اید از اسارت تلویزیون فرار کنید، قدم اول برای یک تغییر را کلید زده‌اید. منتظر قدم‌های بعدی و شرایط بهتر بمانید و با جدیت کارتان را دنبال کنید. یادتان باشد: ترک عادت موجب مرض نیست، بلکه خیلی وقت‌ها مقدمه سلامتی است.
مشکل من این است که زمان زیادی را با تلویزیون، رایانه و سرگرمی‌های مجازی می‌گذرانم. چگونه می‌توانم بر این عادت بد پیروز شوم؟
پاسخ:
از شیوه پرسش شما مشخص می‌شود که ارزش وقت را به خوبی می‌دانید. کسانی با این سؤالات روبرو می‌شوند که احساس می‌کنند زمان آنها به سوی اهدافی که دارند، پیش نمی‌رود و استفاده مفیدی از آن نمی‌شود. با توجه به این، چند قانون را به یاد داشته باشید:
قانون اعتدال
هیچ کدام از سرگرمی‌هایی که از آن نام بردید، به خودی خود بد و ناپسند نیستند. بخشی از نیازهای فکری و نیز سرگرمی‌های شما را رسانه تشکیل می‌دهند. مشکل اصلی در زیاده‌روی است. وقتی احساس می‌کنید مانند یک اسیر در دست غول رسانه‌ای هستید و هیچ اراده‌ای از خودتان ندارید، آن‌وقت خیلی اعصاب‌تان به هم می‌ریزد. تصور کنید که به خود گفته‌اید: امروز مسابقه فوتبال را تماشا می‌کنم و بعد از آن سراغ کار دیگری می‌روم. الان که مسابقه تمام شده، منتظرید با مربیان مصاحبه بشود. بعد تصمیم می‌گیرید خبر آن را هم دنبال کنید. سپس به خودتان می‌گویید: یک چرخی میان شبکه‌های بزنم فقط برای اینکه بدانم الان چه برنامه‌هایی پخش می‌شوند. اتفاقا یکی از شبکه‌ها در حال پخش فیلم کمدی است و شما هم کشته مرده چنین فیلم‌هایی هستید. به خودتان می‌گویید فقط نیم ساعت است. بعد از آن سراغ کارم می‌روم و .... این حکایت هر روز اسیران رسانه است. درباره کار با رایانه هم چنین داستانی وجود دارد. زمانی که شما از هر نوع رسانه‌ای دوری کنید، کوتاهی کرده‌اید و از اطلاعات مورد نیاز خود دور شده‌اید. زمانی که بیشتر وقت خود را پای تلویزیون یا رایانه باشید، باز هم ویروسی شده‌اید. بهتر است دست به انتخاب بزنید و از میان برنامه‌ها چند تایی را که مورد علاقه و نیازتان است، گلچین کنید. آن وقت است که تازه لذت استفاده از رسانه را می‌چشید.
قانون قاطعیت
هیچ کس به اندازه خودتان نمی‌تواند حریف شما شود. آدم‌ها هر قدر هم کله‌شق و یک دنده باشند، به خودشان که می‌رسند، کم می‌آورند و نمی‌توانند سرزنش‌های درونی را تحمل کنند. با همین جدیت با خودتان رفتار کنید. یک لحظه از خودتان بپرسید: چرا باید این همه وقتم را تلف کنم؟ من با این وقتی که به تلویزیون و رایانه یا تلفن همراه می‌دهم، چه چیزی به دست می‌آورم؟ آیا این معامله منصفانه است و سود می‌دهد یا اینکه حتی احتمال ورشکستگی و بازماندن از موفقیت در آن وجود دارد؟ زمانی که تصمیم بگیرید از رسانه‌ها خوب استفاده کنید، حتما آن را اجرا هم خواهید کرد؛ چون رسانه به دست ما انسان‌ها تولید شده و نمی‌تواند قوی‌تر از ما باشد.
قانون جایگزینی
به فکر جایگزین‌های مناسب باشید. زمانی که برنامه متنوعی برای خودتان طراحی نکنید، ناخواسته سراغ سرگرمی‌های مجازی می‌روید. تصور کنید اگر شما هر روز برنامه ورزشی با دوستان خود داشته باشید یا پاتوقی مثل مسجد را شب‌ها در آن جمع شوید، طبیعی رشد می‌کنید و دیگر اسیر رسانه نمی‌شوید. همچنین زمانی که به یک نوآوری مانند نوشتن، ساختن یک وسیله، تغییر چیدمان اتاق‌تان و هر چیزی شبیه این مشغول شوید، باز نفس راحتی می‌کشید. برای پیدا کردن جایگزین مناسب، با بزرگترها مشورت کنید تا با توجه به شرایط اختصاصی خودتان، پیشنهادهای بهتری به شما بدهند.
قانون توجه
اگر بدانیم که قرار است روی قالیچه پرنده‌ای به نام زمان قرار بگیریم و با آن به سرزمین موفقیت برسیم، پس می‌دانیم که این زمان خیلی مهم است؛ خیلی مهم‌تر از طلا. چون همه کسانی که طلا دارند، موفق و راضی از پیشرفت خود نیستند، ولی کسانی که موفقیت چندجانبه‌ای داشته‌اند، گوهری گران‌تر از طلا به دست آورده‌اند. من و شما در دنیایی زندگی می‌کنیم که نمی‌خواهند وقت را مهم جلوه دهند، به همین خاطر برای پر کردن جیب شرکت‌های خودشان بازیهای متنوع، فیلم‌های آن‌چنانی و سرگرمی‌های جور واجور می‌سازند تا بهترین سرمایه خودمان یعنی زمان را راحت به آنها بفروشیم. دشمنان نمی‌خواهند ما با همین سرعت پیشرفت کنیم و سرعت‌گیرهایی با جذابیت بالا تولید کردهاند تا از سرعت خود بکاهیم. مراقب باشیم.
استفاده از نوع دیگر
بعضی از دوستان شما تا رایانه را می‌شنوند، یاد بازیهای هیجان‌انگیز آن می‌افتند. عده‌ای هم با شنیدن این کلید واژه یاد تکمیل دوره آموزشی خودشان می‌افتند. برخی کلاس‌‌شان از این هم بالاتر است و با شنیدن این کلمه یادشان می‌آید که نرم‌افزارهای آموزشی‌ای را که تهیه کردهاند، ببینند و از اطلاعات آن استفاده کنند. چه اتفاقی افتاده است؟ فقط یک تغییر نگاه ساده، چنین تفاوتی را ایجاد نموده است. ابزارهای رسانه‌ای هم می‌توانند خدمات زیادی به شما بدهند که به شدت نیازمندشان هستید. کارکردهای مختلف و متنوع آنها را شناسایی کنید و بر اساس نیاز خود، استفاده از رسانه را مدیریت نمایید.
غلبه بر عادت‌ها
عادت‌های ما در طول زمان و با اراده خودمان به وجود می‌آیند و برای از بین رفتن هم نیازمند این دو ویتامین هستند: اراده و زمان. تا نخواهیم هیچ اتفاقی نمی‌افتد و تا به خودمان فرصت ندهیم، تغییر کردن ممکن نیست. از همین الان که تصمیم گرفته‌اید از اسارت تلویزیون فرار کنید، قدم اول برای یک تغییر را کلید زده‌اید. منتظر قدم‌های بعدی و شرایط بهتر بمانید و با جدیت کارتان را دنبال کنید. یادتان باشد: ترک عادت موجب مرض نیست، بلکه خیلی وقت‌ها مقدمه سلامتی است.
نویسنده: ابراهیم اخوی
