طبع عناب چیست؟و طریقه مصرف آن چگونه است؟

عناب، میوه‌ای با برگ‌های سبز براق و گل‌های سبز مایل به زرد است. شکل ظاهری این میوه در حالت نارس، بیضی شکل، سبز رنگ و قهوه‌ای مایل به ارغوانی است و در زمان رسیدن، دارای ظاهری چروکیده مانند خرما است و طعم سیب را دارد، اما با گذشت زمان طعم آن بسیار شبیه خرما است. در ادامه طریقه مصرف عناب را شرح خواهیم داد.

طبع عناب

طب سنتی طبع عناب را معتدل و مرطوب و در برخی از موارد سرد عنوان کرده است. بدین جهت خوردن عناب برای افراد با مزاج سرد ممکن است همراه با نفخ باشد، از این رو توصیه می‌شود در کنار آن از مویز استفاده شود. با توجه با طبع معتدل و سرد عناب، خوردن آن می‌تواند حرارت بدن را کاهش دهد.

مصلحات عناب

دو گروه مصلح را می‌توان برای این میوه در نظر گرفت. اگر سرد مزاج هستید، دم کرده پونه، آویشن، عسل می‌تواند مفید باشد. اما اگر گرم مزاج هستید، باید از شکر استفاده کنید. توجه داشته باشید به دلیل اینکه عناب دارای رطوبت و سردی است و این خاصیت به کاهش حرارت بدن کمک می‌کند، افراد گرم مزاج می‌توانند مصلحات عناب را میل نکنند.

گیاه عناب
عناب درختی است که ارتفاع آن تا 8 متر می‌رسد، نوعی از این درخت مستقیم و باریک و نوعی دیگر به صورت کج و معوج بالا می‌رود. عناب بومی مناطق گرمسیر است و کشت آن در شمال آفریقا، جنوب اروپا و نواحی مدیترانه رواج دارد.

در ایران عناب به طور عمده در استان‌های خراسان، گلستان، مازندران، اصفهان، یزد، همدان، قزوین و قم وجود دارد. برگ‌های این درخت کوچک، زیبا، شفاف، ‌متناوب و دندانه‌دار است. گل‌های آن کوچک و به رنگ سبز مایل به زرد بوده، میوه این درخت که عناب نامیده می‌شود به رنگ قرمز و به شکل تخم مرغ و دارای یک هسته است.

در ادامه این مطلب با خواص دارویی، طریقه مصرف و طبع عناب بیشتر آشنا شوید.

خواص عناب

میوه عناب سرشار از کلسیم، پتاسیم، ساپونین‌ها، فلاونوئید‌ها، اسید بتولینیک و ویتأمین‌های A و C است. این میوه خط دفاعی برای درد‌های کوچک تا بیماری‌های مزمن را فراهم می‌کند.

بی‌خوابی را درمان می‌کند

با طریقه مصرف عناب به صورت نوشیدنی، درمان بی‌خوابی بهبود پیدا می‌کند. این میوه حاوی ساپونین‌هایی است که خاصیت آرام بخشی و خواب‌آوری دارند. نوشیدن یک فنجان چای عناب گرم درست قبل از رفتن به رختخواب می‌تواند خوابی آرام را به شما هدیه دهد و به درمان بی‌خوابی کمک کند.

سلامت قلب را بهبود می‌بخشد

از خواص عناب می‌توان به بهبود سلامت قلب اشاره کرد. سرشار از پتاسیم است و سدیم کمی دارد. پتاسیم رگ‌های خونی شما را شل می‌کند و به تنظیم سطح فشار خون کمک می‌کند. این میوه همچنین به عنوان یک عامل ضد آتروژن عمل می‌کند و از رسوب چربی و گرفتگی عروق شما جلوگیری می‌کند. همچنین مشخص شده است که عناب به کاهش میزان چربی در خون نوجوانان چاق کمک کرده است که این موضوع می‌تواند خطر بیماری قلبی را در نوجوانان کاهش دهد.

یبوست مزمن را برطرف می‌کند

مصرف عصاره عناب نه تنها علائم یبوست مزمن را تسکین می‌دهد بلکه باعث بهبود یبوست نیز می‌شود. توجه داشته باشید، زنان می‌‎توانند در دوران بارداری عناب بخورند، زیرا سرشار از فولات و آنتی اکسیدان است. با این حال، آن‌ها باید مصرف آن را محدود کنند زیرا ممکن است در صورت پرخوری، باعث یبوست شود.

سیستم ایمنی را تقویت می‌کند

از خواص عناب می‌‎توان به تقویت سیستم ایمنی اشاره کرد. این میوه کوچک سرشار از ویتأمین‌های A و C است که آنتی اکسیدان‌های قوی هستند. این مواد مغذی ضروری با آسیب‌های رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند و سیستم ایمنی بدن را از خطر دور و ابتلا به سرطان و بیماری قلبی را کاهش می‌دهند.

استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد

به طور سنتی از عناب برای درمان علائم استرس، اضطراب و افسردگی استفاده می‌شده است. این میوه اثر آرام بخشی بر ذهن و بدن دارد. عناب با مصرف دوز‌های پایین‌تر اضطراب را کاهش می‌دهد و در صورت مصرف در دوز‌های بالاتر اثر آرام‌بخشی دارد.

برای سلامت پوست مفید است

خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی عناب ممکن است به درمان آکنه، لکه‌ها و جای زخم کمک کند. با این حال، تحقیقات مستقیم در این زمینه وجود ندارد. مشخص شده است که عناب خارش ناشی از اگزما را تسکین می‌دهد. همچنین پتانسیل مهار گسترش ملانوم (سرطان پوست) را نشان داده است.

خواص ضد میکروبی دارد

با توجه به طریقه مصرف عناب، می‌تواند به مبارزه با عفونت‌ها کمک کند زیرا سرشار از فیتوکمیکال‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی است. ثابت شده است که فلاونوئید‌های موجود در عناب عوامل ضد میکروبی قوی هستند. در واقع، عصاره اتانولی این میوه به درمان عفونت در کودکان کمک می‌کند. همچنین، اسید بتولینیک موجود در عناب برای مبارزه با عفونت HIV و ویروس آنفلوانزا در مطالعات تجربی مشخص شده است.

به سم زدایی خون کمک می‌کند

عناب دارای خواص ضد التهابی است و ممکن است به سم زدایی خون کمک کند.

به هضم کمک می‌کند

میوه عناب حاوی فیبر است که به تنظیم هضم کمک می‌کند. این ماده مغذی حرکات صاف و منظم روده را تضمین می‌کند. این میوه همچنین دارای خواص ضد باکتریایی است. بر علیه هلیکوباکتر پیلوری، باکتری‌هایی که مسئول بیماری‌های گوارشی مانند زخم معده و اسیدیته هستند، عمل می‌کند.

خواص دارویی عناب

خواص عناب به طور خلاصه عبارتند از تمیز کننده و تصفیه کننده خون، تقویت حافظه، رفع غم و کم کردن اضطراب، تمیز کنده کلیه، رفع بی‌خوابی، تسکین اعصاب، رفع حالت تهوع و استفراغ، پیشگیری از سرطان، جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها، ایجاد کم اشتهایی، موثر در افزایش رشد موی سر، تقویت عضلات و تقویت کننده دستگاه گوارش است.

طبع عناب

طبع عناب معتدل و مرطوب است، اما برخی بزرگان طب سنتی مانند ابوعلی سینا معتقد هستند که طبع عناب کمی سرد است. عناب در اشخاص سرد مزاج ممکن است تولید گاز و نفخ کند، چنین افرادی برای مصرف آن و اصلاح طبع عناب باید همراه آن شکر و مویز بخورند. همچنین مصرف زیاد عناب باعث کم شدن شدن نیروی جنسی شده، بنابراین بایستی با خوراکی‌های محرک مانند عسل خورده شود.

مقدار و طریقه مصرف عناب

کاربرد عناب در ایران، هندوستان و پاکستان، بیشتر به صورت میوه خشک است. مقدار خوراک میوه عناب تا 50 عدد در روز است، ولی مصرف 10 تا 15 عدد عناب خشک یا تازه برای خوراک در چند روز مداوا کافی است.

برگ درخت عناب خاصیت شویندگی دارد، چنانچه کمی برگ تازه آن در کف دست له شود با آب تولید کف می‌کند و به جای صابون می‌توان از آن استفاده نمود.

برای تهیه جوشانده عناب 50 گرم عناب را در 1 لیتر آب می‌جوشانند تا حجم آن دو سوم شود.

جوشانده عناب و جو: 14 دانه عناب را با 25 گرم جو پوست کنده، مخلوط و در دو لیتر آب آنقدر بجوشانید تا جو شکفته شود و حدود 1 لیتر آب در ظرف باقی بماند. سپس این جوشانده را بگزارید تا ته نشین شده و سپس آب صاف شده آن را مصرف کنید.

از آشپزی گرفته تا تهیه دارو، راه‌های زیادی برای استفاده از عناب، در سراسر جهان وجود دارد. در ادامه خلاصه‌ای از برخی از مهمترین کاربرد‌های آن را بیان خواهیم کرد:

عناب تازه و خشک شده به عنوان میان وعده در سراسر جهان، مصرف می‌شود.
چای با طعم عناب به طور گسترده در چین و کره، مصرف می‌شود.
در برخی از مناطق هند از عناب برای تهیه ترشی، استفاده می‌شود.
در برخی کشور‌ها از میوه عناب برای تهیه مارمالاد و آب میوه، استفاده می‌کنند.
طریقه مصرف عناب در ایران نیز به همین شکل است. در ایران نیز عناب را به صورت شربت برای درمان سرماخودگی، سرفه و درد سینه، به صورت دمنوش با خیس کردن با گیاهان دارویی دیگر به عنوان یک نوشیدنی مقوی و به صورت خشک شده به عنوان تنقلات استفاده می‌شود. حتی می‌توانید آن را مانند یک سیب میل کنید، برش دهید و دانه‌ها را از آن جدا کنید.

عناب خیس کرده:

تعداد 20 دانه عناب را با 30 عدد دانه مویز که هسته آن گرفته شده و 30 دانه سه پستان، 17 گرم گل بنفشه در نیم لیتر آب خیس نمایید و اجازه دهید تا صبح بماند، سپس آن را صاف و با 50 گرم شیر خشت و همچنین 50 گرم ترنجبین مخلوط کنید تا به طور کامل حل شود، سپس برای اصلاح طبع عناب و سایر گیاهان همراه، قدری گلاب به آن اضافه و به مرور مصرف نمایید.

شربت عناب:

800 گرم از عناب خشک شده را در 4 لیتر آب بجوشانید تا بپزد، سپس عناب‌ها را له کرده، مایع حاصل شده را صاف نموده و به میزان 3 کیلو شکر به آن اضافه کنید و دوباره بجوشانید تا شکرها حل شده و شربت عناب آماده شود. در هنگام مصرف، نصف استکان از شربت آماده شده را در یک لیوان آب خنک حل کرده و میل نمایید. تمام خواص دارویی عناب در این شربت وجود دارد.

در سایر کشورها مانند بریتانیا عناب را به صورت خشک شده و یا به صورت آبنات‌های طعم دار همراه با چای مصرف می‌کنند. لازم به ذکر است عناب نارس و سبز، بی‌مزه و گس بوده، قابل خوردن نیست چرا که سنگین و خیلی دیر هضم است.

به همین علت توصیه اکید می‌گردد که قبل از رسیدن مصرف نشود. در کشورهای آسیای شرقی، کره، چین و تایوان از شربت عناب بسیار استفاده می‌گردد. در برخی از مناطق جهان از عناب برای تهیه سرکه استفاده می‌شود و در کشورهای آفریقایی از آن کیک درست می‌کنند.

با توجه به خواص دارویی متعدد و طبع عناب که معتدل محسوب می‌گردد، در همه جای جهان از آن به وفور استفاده شده، عناب کنسرو شده، چای با طعم عناب و آبنبات‌های عنابی از محصولات جانبی و فراورده‌های تجاری این گیاه مفید محسوب میشوند.

عوارض جانبی عناب

طبق شواهد، مصرف مقادیر زیاد عناب ممکن است در موارد نادر باعث خواب آلودگی، اسهال، کاهش اشتها، یبوست، نفخ و بی‌حالی شود. خوشبختانه عناب هیچ عارضه جانبی که عامل اصلی نگرانی باشد ندارد. با این حال، افراد مبتلا به دیابت ممکن است مجبور باشند از مصرف این میوه اجتناب کنند. چرا که ممکن است محتوای کربوهیدرات عناب بر سطح قند خون آن‌ها تأثیر بگذارد.

سخن پایانی

با توجه به طریقه مصرف عناب، اگر به دنبال خرید عناب تازه هستید، حتماً آن‌هایی را انتخاب کنید که سبز روشن و سفت هستند. عناب خشک معمولاً به صورت بسته‌بندی شده فروخته می‌شود. اگر می‌خواهید عناب تازه را در عرض ۳ تا ۴ روز مصرف کنید، روی پیشخوان آشپزخانه نگهداری کنید. اما برای مدت طولانی‌تر باید در یخچال نگهداری شود. عناب خشک را می‌توان برای چندین ماه نگهداری و استفاده کرد.