راه های دسترسی به جنگل های ارسباران
ارسباران در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار گرفته و برای رسیدن به این طبیعت بکر باید به شمال آذربایجان شرقی بروید. اگر از مسیر تهران حرکت می‌کنید؛ از آزادراه تهران_تبریز وارد مسیر فرعی که به سوی اهر می‌رود را انتخاب کنید پس از گذر از اهر به کلیبر که در کناره جنوب شرقی منطقه حفاظت شده ارسباران است می‌رسید.
ویژگی جنگل های ارسباران
از ویژگی های منطقه ارسباران شامل کوههای بلند و درختان گوناگون است که نگاه هر بیننده ای را مجذوب و حیران خویش می سازد و همچنین زیست گاهحیواناتی از جمله: خرس قهوه ای، خوک وحشی، روباه، شغال، گرگ، سیاه گوش و.... ، پرندگانی از قبیل: کبک، کبک چیل، جی جاق، کلاغ نوک قرمز و پرندگان شکاری چون عقاب طلایی، شاهین و ... همچنین از لحظ پوشش گیاهی دارای گونه های مختلف گیاهی منحصر به فرد سرخدار، ممرز، بلوط، فندق، گردو و سماق و غیره می باشد که گاه از نظر تنوع در جهان بی نظیر است..jpg "معرفی جاذبه های گردشگری جنگل های ارسباران")
پارک ملی ارسباران
ارسباران در حال حاضر به‌عنوان پارک ملی شناخته می‌شود و تنوع جانوری زیادی نیز در آن وجود دارد. اما باید توجه داشت که این منطقه به‌دلیل شکنندگی و چشم‌انداز‌های بکر در سال ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲ به‌عنوان منطقه ممنوعه و سپس منطقه حفاظت شده، تحت حفاظت و نظارت اعلام شد. ۲۲۰ گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار و ۲۲ گونه ماهی در این منطقه زندگی می‌کنند که از پسدانداران جنگل ارسباران می‌توان به کَل، بز، گراز، خرس قهوه‌ای، وشق (سیاه‌گوش) و پلنگ اشاره کرد.مرغ قفقازی سیاه یا همان قره خروس قفقازی، کبک، دراج، قرقاول، پرندگان شکاری مختلف و تعداد بی‌شماری پرنده آبزی و خشکی‌زی از جمله پرندگان این منطقه هستند. یکی از اصلی‌ترین ماموریت‌های پارک ملی ارسباران حفاظت و احیای نسل مارال (نوعی آهو) است. در همین جهت چندی پیش ۷ راس مارال از پارک ملی گلستان به‌این منطقه انتقال یافت و در زمینی به‌وسعت هفت هکتار در مرکز تحقیقاتی اینالو رها شدند.
در کنار تنوع جانوری منطقه ارسباران، این منطقه از تنوع گیاهی زیادی نیز بهره می‌برد. از درختان این منطقه می‌توان به بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی و بوته‌های تمشک و زغال‌اخته اشاره کرد. میوه بومی این جنگل نیز قره‌قات نام دارد که میوه‌ای ترش‌مزه است و هر بوته آن در سال ۳ تا ۴ کیلو میوه می‌دهد و میوه‌های آن نیز در اواسط تابستان می‌رسند. در کنار درختان مختلف، ارسباران دارای تنوع گیاهی و قارچی بالایی است و گفتنی می‌شود که از ۲ هزار و ۴۰۰ گونه‌ای گیاهی که در آذربایجان یافت شده، حدود هزار و ۴۰۰ گونه آن مربوط به‌جنگل‌های ارسباران هستند.
تنوع قارچ‌های شناسایی شده در این منطقه نیز ۲۵۰ گونه بوده است. قارچ دنبلان که نوع سیاه و سفید آن قیمت بالایی دارند، به‌وفور در بیشه‌های ارسباران و به‌خصوص در نزدیکی روستای دریلو یافت می‌شود. گفتنی است که قارچ دنبلان نوعی قارچ زیرزمینی است و واژه دنبلان نیز در ترکی به‌معنای "متورم" یا "بالا آمده" است و از آن‌جایی که این قارچ در زمان رشد، خاک روی خود را بالا می‌برد، افراد از این نشانه قارچ مذکور را پیدا می‌کنند. این نام برای این نوع از قارچ حکایت از قدمت استفاده غذایی آن دارد.
.jpg "معرفی جاذبه های گردشگری جنگل های ارسباران")
جاذبه های گردشگری ارسباران
قلعه بابک که به نام‌های «دژ بابک»، «بذ و قلعه جمهور» هم معروف است، دژ و مقر سردار تاریخی ایران، بابک خرم‌دین بوده‌است. این قلعه در نزدیکی شهر کلیبر قرار دارد..jpg "معرفی جاذبه های گردشگری جنگل های ارسباران")
آرامگاه منسوب به مادر تیمور لنگ در روستای آس قدیم در ۳۵ کیلومتری جاده اهر به کلیبر که از تخته سنگهای بزرگ و صاف ساخته شده و به مرور زمان و عدم رسیدگی سازمان میراث فرهنگی، دچار فرسودگی شده و حالتی مخروطی پیدا کرده است. در قبرستان قدیمی این روستا سنگ قبرهای زیبایی به شکل قوچ و تصاویر و شعرهای بی نظیری وجود دارد که متأسفانه برخی از آنها به سرقت رفته‌اند.
قلعه پشتو بر بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجانقرار گرفته است. قلعه در کوهستانی به ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر بنا شده است. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه استفادهٔ نظامی می‌شده است.
قلعه جوشین یکی از قلعه‌های تاریخی شهرستان ورزقان، در ۲۶ کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در ۶ کیلومتری روستای جوشین واقع شده است. قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا شیب‌های دیوارمانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می‌توانند به زحمت از آن بالا روند. این قلعه در حمله اعراب به ایران یکی از مراکز مقاومت بود. سفالهایی که در محوطه قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.
دژ قهقهه در ۸۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان مشگین‌شهر در استان اردبیل قرار دارد. این دژ به دلیل این که محل زندانی شدن افراد سیاسی مهمی مانند شاهزادگان صفوی در زمان گذشته بوده‌است، در تاریخ شهرت بسیاری دارد.
قلعه مردانقم قبل از اسلام احداث شده است. در عصر حکومت خوارزمشاهیان مدتها از آن به عنوان زندان سیاسی استفاده می‌کردند و عده‌ای از رجال و دربانیان و امرای قصر را محکوم و در قلعه مذکور زندانی می‌نمودند.
بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری در شهر اهر، محل خانقاه و مقبرهٔ شیخ شهاب‌الدین اهری می‌باشد. این مجموعه شامل ساختمان‌های خود خانقاه، مسجد، ایوانی بلند، مناره‌ها، و تعدادی غرفه است. این خانقاه از سال ۱۳۷۴ به موزه ادب و عرفان تبدیل شده است که تنها موزه عرفان در ایران است.
بازار اهر از شاخه‌های مختلفی تشکیل یافته و دارای ۴ بخش اصلی به نام‌های بازار جعفرقلی‌خان، بازار کفاشان، بازار نصیربیگ و راسته‌بازار است. این بازار در زمان رشیدالملک، حکمران وقت ارسباران مرمت شده‌است.
خانه تاریخی قاسم خان اهری از خانه‌های تاریخی اهر است که در خیابان حزب‌الله این شهر قرار گرفته‌است. این بنا از اتاق‌ها، سرسرا و نورگیرهای مختلفی شکل گرفته‌است. در سال ۱۳۸۴ خورشیدی، پارک قاسم اهری در جوار خانه تاریخی مذکور احداث شده‌است. این خانه در دوره‌های گذشته شاهد حضور رضاخان، محمد رضا پهلوی و دکتر اقبال نخست وزیر دولت وقت بوده است.
قصر آینالو در ته یکی از دره‌ها در روستای آینالو قرار دارد این قصر به ثروتمند معروف ارمنی دوران قاجاریه (طومانیاس) بوده است. از ساختمان با عظمت آن امروزه چیزهای زیادی باقی نمانده است. بنای نیمه سالم و باقی‌مانده این عمارت که در جهت شمال جنوب ساخته شده است در حدود ۱۲*۲۰ متر می‌باشد که قسمت جنوبی آن از در اصلی تا جنوب ۵/۶ متر می‌باشد این ساختمان ۳ طبقه یعنی (قسمت جنوبی) سه طبقه ولی بقیه ساختمان‌ها ۲ طبقه می‌باشد.
قلعه آوارسین که در نزدیکی روستای آوارسین شهرستان خداآفرین واقع شده‌است.
حمام کردشت یکی از آثار تاریخی روستای کردشت در بخش مرکزی شهرستان جلفا می‌باشد. این بنا سالانه پذیرای هزاران نفر از گردش گران داخلی و خارجی است. قدمت این بنا به اواسط دوره صفویه و زمان سلطنت شاه عباس صفوی (سومین و قدرتمندترین پادشاه صفوی) می‌رسد.
روستای الهرد در گورستان قدیمی الهرد، سنگ نوشته‌هایی مصور با حاشیه‌های منقش به خوبی حفظ شده‌اند. هر چند هیچ تحقیق علمی در مورد این سنگ نوشته‌ها انجام نگرفته، ولی غیر متداول بودن آنها در سطح منطقه ارسباران می‌تواند نشانی از قدمت روستا باشد.
خانه امیر ارشد در روستای اوخارا، شهرستان ورزقان، یکی از بناهای تاریخی ورزقان با اثر معماری منحصربه‌فرد دوره قاجار است. نمای بیرونی این عمارت از سنگ و بدنه داخلی آن از آجر بوده و در دو طبقه به وسعت یکهزار و ۱۰۰ متر مربع را شامل می‌شود.
از آثار قدیمی و مهم شهرستان خداآفرین پل‌های قدیمی و تاریخی خداآفرین هستند که در نزدیکی شهر خمارلو قرار دارند. یکی از دو پل خراب شده ولی دیگری تعمیر شده است و هنوز هم برای پیاده قابل استفاده است، که اغلب برای مذاکره مرزبان مورداستفاده قرار می‌گیرد. طول پل سالم ۱۶۰متر است که ۱۲۰ متر متعلق به ایران و ۴۰ متر متعلق به جمهوری آذربایجان است. محل پل‌ها تنگ‌ترین معابر رود ارس می‌باشد که بستر سنگی دارد ولی سایر جاهای محل عبور رود آهکی و نرم است که در قدیم برای ساختن پل توانایی و امکانات نداشتند.
موزه باستان‌شناسی خداآفرین را اشیای شش هزار ساله به دست آمده از کاوش‌های منطقه خداآفرین را در خود جای داده است. اهمیت اشیای یافت شده به این دلیل است که نشان می‌دهد علاوه بر زندگی کوچ نشینی، نوعی از زندگی ثابت و استقرار در شهرها نیز در این منطقه در چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح در جریان بوده است.
.jpg "معرفی جاذبه های گردشگری جنگل های ارسباران")
بهترین زمان سفر به جنگل های ارسباران
ارسباران معروف به قره داغ، یک ناحیه کاملا کوهستانی است. این منطقه برای مسافرانی که در تابستان از گرما کلافه‌اند بهترین‌جا است. اما بهترین زمان سفر به این شهر اواخر اردیبهشت تا اواخر شهریور است. منبع: سایت ستاره
