آشنايي با مفاهيم و اصطلاحات نشانههاي ظهور
1. نشانههاي ظهور
2. مَلاحِم
ملاحم در اصطلاح به جنگها و رويدادهاي مهم سياسي و اجتماعي اطلاق ميشود كه پيامبر گرامي اسلام(ص) و امامان معصوم(علیهم السّلام) از وقوع آنها خبر دادهاند.
3. فِتَن
4. اشراط الساعـة
پيامبر گرامي اسلام(ص) از همان سالهاي آغازين بعثت، بر اساس دانش ماورايي خود، به پيشگويي رويدادهاي مختلف فرهنگي، سياسي و اجتماعي ميپرداخت كه در آيندههاي دور و نزديك در جامعه اسلامي روي خواهد داد. به تعبير برخي از روايات، ايشان، مسلمانان را از همة حوادثي كه تا آستانة قيامت رخ خواهد داد، آگاه ميكرد. آن حضرت گاه مسلمانان را نسبت به رخدادهاي مباركي كه در آينده رخخواهد نمود، مژده و بشارت ميداد و گاه آنان را از وقايع شومي كه پيش روي آنهاست، برحذر ميداشت. اين رويه مستمر پيامبر اكرم(ص) در مورد پيشگويي رويدادهاي مختلف به ويژه رويدادهايي كه در آخرالزمان رخ خواهد داد، موجب شد كه مسلمانان در طول سالهاي پربركت حيات رسول گرامي اسلام(ص) از گنجينة ارزشمندي از روايات مربوط به حوادث آينده برخوردار شوند؛ گنجينهاي كه از همان سدههاي آغازين گسترش اسلام به دست مؤلفان، مورخان و محدّثان، جمعآوري و در اختيار نسلهاي آينده گذاشته شد.
مؤلفان اسلامي مجموعة روايتهايي را كه به ويژه از پيامبر اسلام در زمينه حوادث مختلف اجتماعي و سياسي وارد شده بود، در كتابهايي كه معمولاً با عناويني همچون علامات المهدي، علامات مهدي آخرالزمان، علايم الظهور، أشراط الساع［، علامات الساع［، علامات يوم القيامه، الفتن، الملاحم، الفتن و المحن، الفتن و... ناميده ميشده است، جمعآوري كردهاند.5
گفتني است كتابشناس بزرگ شيعي، «آقا بزرگ تهراني»؛ از بيش از سي مورد كتاب كه با عناويني نظير «الفتن و الملاحم» نوشته شدهاند، ياد كرده است.6
5. شرايط ظهور
گفتني است برخي افراد، نشانههاي ظهور را با شرايط ظهور اشتباه ميگيرند و گمان ميكنند ظهور امام مهدي(ع) به تحقق اين نشانهها بستگي دارد و تا زماني كه آنها رخ ندهد، لزوماً ظهور واقع نخواهد شد، در حالي كه نشانههاي ظهور تنها جنبة آگاهيبخشي، بيدارسازي و هشداردهي دارند و راههايي براي تشخيص منجي موعود حقيقي از موعودهاي دروغين به شمار ميآيند. بنابراين، چه بسا امكان دارد كه اراده خداوند به ظهور امام مهدي(ع) تعلق گيرد بيآنكه برخي از نشانههاي ظهور محقق شده باشند. در معارف شيعي، از اين موضوع به «بداء» تعبير ميشود.7
پي‌نوشت‌ها:
1. لسان العرب، ج 12، ص 254، ماده «لحم».
2. همان، ج 10، ص 178، ماده «فتن».
3) همان، ج 7، ص 82 .
4. در يكي از اين روايات نشانههاي برپايي قيامت به نقل از پيامبر اكرم(ص) چنين بيان شده است: «لا تقوم الساع［ حتي تكون عشر آيات: الدجال و الدخان و طلوع الشمس من مغربها، و دابّ［ الأرض و يأجوج و مأجوج و ثلاث［ خسوف: خسف بالمشرق و خسف بالمغرب و خسف بجزير＼ العرب و نار تخرج من قعر عدن تسوق الناس إلي المحشر تنزل معهم إذا نزلوا و تقبل معهم إذا أقبلوا.» بحار الأنوار، ج 6 ، ص 303، ح 1 و ج 52، ص 209.
5. ر.ك: نعيم بن حماد بن معاويه، الفتن، تحقيق: مجدي بن منصور بن سيد الشوري، بيروت، دارالكتب العلميه، 1418 ه . ق، ص 11.
6. ر.ك: آقا بزرگ طهراني، الذريع［ إلي تصانيف الشيعه، چاپ دوم: بيروت، دارالاضواء، بيتا، ج 16، صص 114 - 112، ج 22، صص 190 - 187. برخي از مهمترين كتابهايي كه با عناوين ياد شده به رشته تحرير درآمدهاند، به اين شرح است:
ابوعبدالله نعيم بن حماد مروزي، معروف به ابن حماد (م 288 ه . ق)، الفتن، 2جلد، چاپ اول: قاهره، توحيد، 1412 ه . ق؛ ابوالقاسم علي بن موسي بن طاووس، معروف به سيد بن طاووس (م 624 ه . ق)، الملاحم و الفتن في ظهور الغايب المنتظر، چاپ پنجم: قم، رضي، 1398 ه . ق. كتاب يادشده با اين نام نيز به چاپ رسيده است: التشريف بالمنن في التعريف بالفتن، تحقيق: مؤسسه صاحب الامر)عج)، چاپ اول: اصفهان، گلبهار، 1416 ه . ق؛ ابوالفداء اسماعيل بن كثير دمشقي، معروف به ابن كثير (م 774ه . ق)، النهايـ［ في الفتن و الملاحم، تحقيق: محمد احمد عبدالعزيز، 2 جلد، بيروت، دارالجيل، بيتا؛ ابوالفداء اسماعيل بن كثير دمشقي، معروف به ابن كثير، علامات يوم القيام［، چاپ اول: قاهره، مكتب［ القرآن، 1408 ه. ق؛ علي بن حسامالدين متقي هندي (م 975 ه . ق)، البرهان في علامات مهدي آخرالزمان، تحقيق: علياكبر غفاري،تهران، رضوان، 1399 ه . ق؛ سيد شريف محمد بن رسول برزنجي (م 1103 ه . ق)، الإشاع［ لأشراط الساع［، چاپ چهارم: بيروت، دارالكتاب العلمي［، بيتا.
7. دربارة موضوع «بداء» به مقاله‌اي كه در صفحات 36ـ39 همين شماره مجله آمده است مراجعه نماييد..
/خ
